Stawki podatku od nieruchomości dla przedsiębiorców

Przepisy ustawy o podatkach i opłatach lokalnych uzależniają wysokość stawki podatku od nieruchomości dla przedsiębiorców od uznania związku nieruchomości z prowadzoną przez nich działalnością gospodarczą. Problematyka opodatkowania nieruchomości posiadanych przez przedsiębiorców była przedmiotem badania pod względem konstytucyjności przez Trybunał Konstytucyjny i rozstrzygnięta w wyroku z dnia 24 lutego 2021 r. o sygn. SK 39/19. W powołanej sprawie Trybunał Konstytucyjny dokonał oceny zgodności art. 1a ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych z przepisami Konstytucji RP.

Zgodnie z literalną treścią badanego przepisu, do uznania związku nieruchomości z działalnością gospodarczą przed wyrokiem TK z 2021 r., wystarczał fakt jej posiadania przez przedsiębiorcę. In genere, takie rozróżnienie nieruchomości wykorzystywanych w działalności gospodarczej przez przedsiębiorców od nieruchomości posiadanych przez nich bez związku z prowadzoną działalnością gospodarczą ma wpływ na ustalenie wysokości należnego podatku.

Zróżnicowanie stawek podatkowych

Stawki podatku od nieruchomości są określane przez rady gmin, jednak ustawodawca określił przedziały kwotowe podatku uzależnione od typu nieruchomości i ich przeznaczenia. W przypadku gruntów związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej rady gminy mogą ustalać stawki podatku od nieruchomości na poziomie maksymalnym 0,62 zł za 1 m2 powierzchni, a w pozostałych przypadkach niewymienionych bezpośrednio w ustawie - do 0,30 zł za 1 m2 powierzchni. W odniesieniu do podatku należnego od budynków mieszkalnych lub ich części, maksymalną stawkę ustalono na poziomie 0,51 zł za 1 m2 powierzchni użytkowej, a dla budynków związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej oraz budynków mieszkalnych lub ich części zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej 17,31 zł za 1 m2 powierzchni użytkowej.

Orzeczenie Trybunały Konstytucyjnego z 2021 r.

Wracając do sfery jurydycznej, w wyroku z dnia 24 lutego 2021 r., Trybunał Konstytucyjny orzekł, że automatyczne uznanie gruntu, budynku lub budowli z działalnością gospodarczą wyłącznie na podstawie jej posiadania przez przedsiębiorcę jest niezgodne z przepisami Konstytucji. Pomimo tego orzeczenia, organom podatkowym zdarzało się stosować wyższe stawki podatkowe w oparciu o przesłankę posiadania nieruchomości przez przedsiębiorców, bez uprzedniego zbadania faktycznego związku tej nieruchomości z prowadzoną działalnością gospodarczą.

Stanowisko Naczelnego Sądu Administracyjnego

Wobec takiej praktyki, wiele spraw podatkowych znalazło swój finał w Naczelnym Sądzie Administracyjnym (NSA). NSA badając zasadność skarg kasacyjnych kierowanych przez podatników będących przedsiębiorcami, w jednym z wyroków stwierdził, że „błędne jest przyjmowanie, że nieruchomości będące w posiadaniu podatnika podlegają opodatkowaniu stawką wyższą wyłącznie z uwagi na fakt, że podatnik jest osobą prowadzącą działalność gospodarczą”. (Wyrok NSA z dnia 31 stycznia 2023 r., sygn. akt III FSK 3076/21, podobnie NSA również w wyroku, z dnia 31 stycznia 2023 r., sygn. akt III FSK 3043/21 czy z dnia 31 stycznia 2023 r., sygn. akt III FSK 682/22).

Jednak samo powołanie się przez przedsiębiorcę w postępowaniu przed organem podatkowym na przywołane orzecznictwo NSA czy Trybunału Konstytucyjnego, nie spowoduje automatycznego zastosowania korzystniejszej stawki podatkowej. Zgodnie ze stanowiskiem NSA wyrażonym w wyroku z dnia 16 listopada 2022 r. (sygn. akt III FSK 2131/21) „w ustaleniu istnienia związku nieruchomości z prowadzoną działalnością gospodarczą przydatne mogą być na przykład takie okoliczności jak: wprowadzenie nieruchomości do ewidencji środków trwałych, ujęcie wydatków na nabycie lub wytworzenie oraz utrzymanie w kosztach działalności gospodarczej. O istnieniu takiego związku może też świadczyć charakter rzeczy (np. budowli), wskazujący na jej gospodarcze przeznaczenie. […].”. Z powyższego wynika, że w celu wykazania braku związku nieruchomości z prowadzoną działalnością gospodarczą zasadne może okazać się przedłożenie przez przedsiębiorcę w toku postępowania podatkowego choćby wykazu środków trwałych w celu wykazania braku dokonywania odpisów amortyzacyjnych na nieruchomość.

Związek nieruchomości z działalnością gospodarczą

Jednakże nie w każdej sprawie, tego typu dowody mogą zostać uznane przez organ podatkowy za wystarczające. W wyroku z 25 czerwca 2024 r. (sygn. akt III FSK 1105/22), NSA podtrzymał dotychczasowy pogląd, iż badany związek nieruchomości z działalnością gospodarczą może wynikać z nie tylko z faktycznego wykorzystywania nieruchomości w celach gospodarczych, ale nawet z potencjalnej możliwości jej wykorzystania w tym celu, stwierdzając, że „grunty, budynki i budowle, które choćby pośrednio lub w ograniczonym zakresie służą prowadzeniu działalności gospodarczej, powinny być uznane za związane z tą działalnością.”. Innym przykładem okoliczności, które mogą nie zostać uwzględnione jako podstawa do zastosowania korzystniejszej stawki podatkowej jest powołanie się na zły stan techniczny budynków, co potwierdza wyrok NSA z dnia 1 grudnia 2022 r., sygn. akt III FSK 2166/21.

Indywidualna ocena sytuacji przedsiębiorcy w postępowaniu podatkowym

Mając na uwadze różnorodność stanów faktycznych występujących w orzecznictwie wojewódzkich sądów administracyjnych i NSA, należy stwierdzić, iż każdy stan faktyczny powinien podlegać indywidualnej ocenie. Przedsiębiorcy mają prawo do analizy swojej sytuacji prawno-podatkową przed złożeniem deklaracji podatku od nieruchomości za kolejny rok podatkowy. W ostateczności, możliwość zastosowania korzystniejszej stawki podatku od nieruchomości, może podlegać rozstrzygnięciu w toku postępowania przed organem podatkowym. Istotne jest aby przedsiębiorca, w toku postępowania dowodowego, był w stanie przedłożyć dowody wykazujące okoliczność braku związku nieruchomości z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą.

Podsumowanie

Świadomość linii orzeczniczej NSA, zwłaszcza po wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 2021 r. (sygn. SK 39/19), pozwala przedsiębiorcom na prawidłowe wyliczenie wysokości swojego zobowiązania podatkowego z tytułu podatku od nieruchomości, a w przypadku jego zakwestionowania przez organ podatkowy, do ewentualnego odwołania się od decyzji ustalającej wysokość zobowiązania podatkowego. W sytuacji zakwestionowania decyzji organów podatkowych, przedsiębiorcy mają możliwość obrony swoich interesów zarówno w postępowaniu podatkowym, jak i na drodze sądowoadministracyjnej.