Przebudowa przegród zewnętrznych budynku biurowego lub budynku handlowego, lub ich części w związku ze zmianą sposobu użytkowania (takiego budynku lub jego części) na budynek mieszkalny nie będzie wymagać decyzji o pozwoleniu na budowę oraz zgłoszenia, z wyjątkiem prac dotyczących elementów konstrukcyjnych budynku. Zatem jeśli projektowana ustawa w tym kształcie wejdzie w życie, zamiar przebudowy obiektów biurowych lub handlowych na cele mieszkalne (poza elementami konstrukcyjnymi) nie będzie kontrolowany przez organy przed przystąpieniem do wykonania takich robót.
Oczywiście taka przebudowa będzie musiała być wykonana zgodnie z przepisami techniczno-budowlanymi, co będzie przedmiotem kontroli nadzoru budowlanego. Na podstawie dotychczasowych przepisów zmiana sposobu użytkowania obiektu lub jego części co do zasady wymaga zgłoszenia organowi administracji architektoniczno-budowlanej i dołączenia szeregu dokumentów, w tym często ekspertyzy technicznej wykonanej przez osobę posiadającą uprawnienia budowlane lub ekspertyzy rzeczoznawcy pożarowego i można jej dokonać, jeśli organ nie wyda sprzeciwu w formie decyzji.
Ułatwienia dotyczące przekształcania funkcji budynków biurowych i handlu na mieszkalne nie będą miały zastosowania do obiektów objętych formami ochrony zabytków.
Ponadto, projektowane przepisy wprowadzają zmiany do tzw. specustawy mieszkaniowej i rozszerzają zakres jej stosowania o tereny, na których są lub mogą być zlokalizowane obiekty handlowe o powierzchni sprzedaży powyżej 2 tys. mkw. lub na których są zlokalizowane budynki biurowe. Celem projektu ustawy jest umożliwienie zagospodarowania na cele mieszkalne takich nieruchomości, dla których studium nie przewiduje zabudowy mieszkaniowej. Obecnie, jeśli dany teren jest wskazany w studium jako usługowy, w wielu przypadkach nie jest możliwe zastosowanie przepisów specustawy mieszkaniowej. Z kolei zmiana planów miejscowych jest czasochłonna i wymaga od gminy znacznych nakładów finansowych. Warto pamiętać, że inwestycja na podstawie proponowanych przepisów będzie musiała spełniać standardy realizacji inwestycji mieszkaniowej określone w specustawie mieszkaniowej (lub lokalne standardy, jeśli zostały określone przez gminę) w szczególności w zakresie dostępu do mediów, środków transportu, szkół i terenów rekreacji.
Jeśli lokale mieszkalne lub inne użytkowe powierzchnie mieszkalne będą realizowane na podstawie uchwały o ustaleniu lokalizacji inwestycji mieszkaniowej obejmującej tereny, na których są lub mogą być zlokalizowane obiekty handlowe o powierzchni sprzedaży powyżej 2 tys. mkw. lub na których są zlokalizowane budynki biurowe, inwestor będzie uprawniony do sprzedaży, wynajmu oraz użyczenia takich powierzchni pod warunkiem jednoczesnego przedstawienia gminie oferty zakupu lokali mieszkalnych o łącznej powierzchni nie mniejszej niż 5% łącznej powierzchni użytkowej wszystkich powierzchni mieszkalnych zrealizowanych na podstawie tej uchwały. Sposób określenia ceny w takiej ofercie określa projekt ustawy. W przypadku zawarcia umowy sprzedaży, wynajmu lub użyczenia bez spełnienia tego warunku, będzie ona nieważna. Warto dodać, że w samej uchwale rada gminy może zwolnić inwestora z obowiązku przedstawienia ofert zakupu albo określić powierzchnię lokali mieszkalnych wymaganą do przedstawienia w ofercie mniejszą niż 5 proc. łącznej powierzchni. Do inwestycji mieszkaniowych określonych we wniosku o ustalenie lokalizacji inwestycji mieszkaniowej złożonym przed dniem wejścia w życie nowej ustawy i w stosunku do których nie została wydana uchwała rady gminy o ustaleniu lokalizacji inwestycji, nie będą miały zastosowania te nowe przepisy, w tym też obowiązek złożenia gminie oferty zakupu lokali.
