Ratunek przed roztrwonieniem majątku

Materiał partnera

Wniesienie mienia do fundacji rodzinnej przez fundatora nie będzie opodatkowane – zarówno po stronie podmiotu wnoszącego mienie, jak i samej fundacji. Fundacja rodzinna korzysta ze zwolnienia podmiotowego z podatku dochodowego od osób prawnych, co oznacza, że zasadniczo nie podlega pod ten podatek (z wyjątkami opisanymi poniżej). Tym samym fundacja nie zapłaci podatku dochodowego m.in. od uzyskiwanych zysków kapitałowych (dywidenda, przychody ze zbycia akcji, odsetki).

Dochody uzyskiwane w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, do której fundacja ma prawo (tzw. dozwolona działalność gospodarcza – patrz tabela na stronie S3), nie są opodatkowane podatkiem dochodowym. Jeżeli jednak fundacja będzie prowadzić działalność gospodarczą w innym zakresie, dochody z tego tytułu opodatkowane będą 25-proc. stawką podatku dochodowego od osób prawnych. Zwolnienie podmiotowe dla fundacji rodzinnej nie obejmuje tzw. minimalnego podatku od przychodów z budynków. Oznacza to, że w przypadku najmu lub dzierżawy nieruchomości fundacja rodzinna będzie zobowiązana do zapłaty podatku w wysokości 0,035 proc. miesięcznie, kalkulowanego od wartości nieruchomości ponad kwotę 10 mln zł.

W razie wypłaty świadczeń fundatorowi lub beneficjentom opodatkowanie będzie wynosić 15 proc. podatku dochodowego od osób prawnych (tak: CIT, a nie PIT). Podatek dochodowy z tego tytułu płatny będzie zaliczkowo, do 20. dnia następnego miesiąca po dokonaniu świadczeń. Przychody uzyskiwane od fundacji przez fundatora oraz beneficjentów z tzw. grupy zero (małżonek, dzieci i dalsi zstępni, rodzice i dalsi wstępni, rodzeństwo, ojczym, macocha, pasierb) są zwolnione z podatku dochodowego od osób fizycznych oraz składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne. Świadczenia otrzymywane przez fundatora i beneficjentów fundacji nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn ani daniną solidarnościową. W przypadku wypłaty świadczeń na rzecz innych osób, w tym osób trzecich względem fundatora, poza opodatkowaniem 15-proc. podatkiem dochodowym od osób prawnych „na poziomie fundacji”, nastąpi opodatkowanie 15-proc. podatkiem dochodowym od osób fizycznych (patrz też tekst na stronie S1).

Rozwiązanie fundacji rodzinnej będzie skutkowało powstaniem określonych konsekwencji podatkowych. Przekazanie lub pozostawienie do dyspozycji przez fundację rodzinną (bezpośrednio lub pośrednio) mienia w związku z jej rozwiązaniem będzie opodatkowane. W razie rozwiązania fundacji bowiem powstanie przychód odpowiadający wartości (rynkowej) mienia wniesionego do fundacji. Przychód ten będzie mógł zostać pomniejszony o „wartość podatkową”, czyli „historyczne” koszty podatkowe związane z nabyciem danego składnika. Podatek dochodowy od osób prawnych od tak wyliczonej podstawy opodatkowania wynosi 15 proc.

Czytaj więcej

Materiał Partnera

Autopoprawka do ustawy o filarach rodzinnego majątku

Obecnie procedowana jest nowelizacja ustawy o fundacji rodzinnej. Propozycje zmian dotyczą kwestii podatkowych i mają na celu zarówno liberalizację uchwalonych już przepisów, jak i ich zaostrzenie w pewnych obszarach.

Majątek fundacji rodzinnej

Majątek fundacji rodzinnej stanowi mienie w rozumieniu kodeksu cywilnego. Mienie definiowane jest jako własność oraz inne prawa majątkowe, takie jak użytkowanie wieczyste, ograniczone prawa rzeczowe, wierzytelności oraz prawa własności intelektualnej. Istnieje zatem możliwość wniesienia do fundacji m.in. środków pieniężnych, dzieł sztuki, udziałów, akcji, nieruchomości.

Założenie fundacji rodzinnej wiąże się z obowiązkiem wniesienia mienia na pokrycie funduszu założycielskiego wartości określonej w statucie, nie niższej niż 100 000 zł.

Fundacja odpowiada solidarnie z fundatorem za jego zobowiązania powstałe przed jej ustanowieniem. Odpowiedzialności tej nie można bez zgody wierzyciela wyłączyć ani ograniczyć. Przewidziana jest także odpowiedzialność subsydiarna fundacji rodzinnej za zobowiązania alimentacyjne powstałe po jej ustanowieniu. Tym samym osoba uprawniona do świadczenia alimentacyjnego może domagać się zaspokojenia roszczenia od samej fundacji. Roszczenia z tego tytułu wobec fundacji można dochodzić również przed stwierdzeniem bezskuteczności egzekucji z prywatnego majątku fundatora.

Po utworzeniu fundacji rodzinnej istnieje możliwość dokonywania darowizn na jej rzecz. Uprawniony do tego jest sam fundator, członkowie jego najbliższej rodziny, ale też inne osoby czy podmioty. Jednak każda inna osoba niż fundator, która dokona darowizny na rzecz fundacji, nie zyska statusu fundatora i jego uprawnień ani – z automatu – statusu beneficjenta.

Zachowek

Regulacja uprawnień zachowkowych spadkobierców fundatora, a w szczególności tych, którzy są także wskazani jako beneficjenci fundacji, ma kluczowe znaczenie dla praktycznej atrakcyjności fundacji rodzinnej. Kwestia zachowku ma znaczenie jedynie dla relacji fundator–zstępni i nie dotyczy kolejnych pokoleń.

Ustawa o fundacji rodzinnej wprowadziła rewolucję w zakresie polskich przepisów o zachowku. Przepisy te nie były zmieniane od 1964 r. i były jednymi z najbardziej konserwatywnych w Europie.

Co się zmienia? Przede wszystkim, majątek wnoszony do fundacji rodzinnej nie będzie wchodził do masy spadkowej. Natomiast roszczenie zachowkowe będzie możliwe do realizacji tylko przez dziesięć lat od daty wniesienia tego majątku. Oznacza to, że spadkobiercy zgłaszający swoje roszczenie po upływie dziesięciu lat nie będą mogli skorzystać z instytucji zachowku. Ponadto, wypłaty dokonane z fundacji lub przewidziane na rzecz beneficjenta, który byłby uprawniony jednocześnie do zachowku, będą zaliczane na poczet zachowku.

Fundamentalną zmianą, która będzie miała zastosowanie nie tylko do fundacji rodzinnych, ale będzie funkcjonowała w całym systemie prawa cywilnego w Polsce, będzie możliwość miarkowania zachowku. W praktyce oznacza to możliwość odroczenia płatności zachowku, obniżenia jego wysokości, jak również rozłożenia go na raty (co do zasady – na pięć lat, z możliwością wydłużenia do lat dziesięciu). Wprowadzona została również „ustawowa” możliwość zrzeczenia się prawa do zachowku.

Czytaj więcej

Materiał Partnera

Narzędzie skutecznej i bezpiecznej sukcesji

Ustawa o fundacji rodzinnej wejdzie w życie 22 maja 2023 r. Oznacza to, że po prawie pięciu latach prac koncepcyjnych i okołolegislacyjnych wreszcie w Polsce będą mogły powstawać fundacje rodzinne. Co należy o nich wiedzieć?

Zalety fundacji rodzinnej

Najczęściej mieniem wnoszonym do fundacji rodzinnej będą udziały bądź akcje rodzinnych spółek. Dzięki przeniesieniu udziałów i akcji do fundacji (stającej się ich jedynym właścicielem) wyłączone będzie ryzyko rozdrobnienia firmy na skutek spadkobrania czy rozwodów zarówno w pierwszym, jak i w kolejnych pokoleniach. Zminimalizowane zostaną skutki związane z brakiem naturalnego sukcesora – obecnie w takiej sytuacji najczęściej jedynym wyjściem jest sprzedaż firmy. Zaletą fundacji rodzinnej jest to, że przy odpowiednio napisanym statucie może praktycznie wykluczyć ryzyko roztrwonienia majątku w obliczu licznych pokus współczesnego świata.

Właścicielowi firmy udostępnione zostaje narzędzie do zabezpieczenia bliskich osób w sposób zdecydowanie bardziej elastyczny, niż przewiduje to prawo spadkowe. Wyeliminowane zostają obciążenia związane z dziedziczeniem udziałów w spółce przez małoletniego spadkobiercę (w tym potencjalna ingerencja sądu rodzinnego w działania operacyjne), bez uszczerbku dla zabezpieczenia interesów małoletniego – fundator, poprzez swobodną możliwość kształtowania uprawnień beneficjenta, może zapewnić zaspokojenie potrzeb dziecka, w tym kosztów utrzymania i kształcenia, niezależnie od działań podejmowanych przez pozostałego przy życiu prawnego opiekuna.