Autopoprawka do ustawy o filarach rodzinnego majątku

Materiał partnera

Modyfikacje zostały ujęte w projekcie ustawy o zmianie ustawy o obligacjach, ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi i ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji, oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy nr 2992).

Wydaje się, że Ministerstwo Finansów – występując z propozycją legislacyjną – kierowało się tym, aby modyfikacje ustawy o fundacji rodzinnej wprowadzić do niej jeszcze przed jej wejściem w życie, a nie po – bo przecież tak ustawa o fundacji rodzinnej, jak i sama fundacja, powinny być synonimem trwałości, stabilności i bezpieczeństwa. Najpewniej też dlatego w ustawie zapisane zostało trzymiesięczne vacatio legis – wystarczająco pojemne, aby zdążyć z wprowadzeniem ewentualnych modyfikacji przed jej wejściem w życie 22 maja 2023 r.

Nie tylko liberalizacja

O co chodzi w nowelizacji? W obszarze „liberalizacji” przepisów dwie najważniejsze sprawy, to – po pierwsze – modyfikacja przepisów o estońskim CIT: fundator i beneficjent fundacji rodzinnej będą mogli już być wspólnikami w spółkach opodatkowanych tzw. estońskim CIT. Po drugie zaś: obniżenie opodatkowania PIT dla dalszej rodziny fundatora z poziomu 15 proc. na 10 proc. (chodzi tu o tzw. I i II grupę podatkową: zięcia, synową, teściów, jak również zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków oraz małżonków innych zstępnych). Dla pozostałych osób (osób trzecich) wciąż obowiązywać będzie stawka 15-proc. stawka PIT.

Pozostałe zmiany mają na celu przeciwdziałanie optymalizacji podatkowej, która mogłaby wypaczać cel i ideę fundacji rodzinnej – a są nimi wielopokoleniowa sukcesja i bezpieczeństwo majątku rodzinnego. Bez wątpienia nie jest tym celem wykorzystywanie fundacji jako narzędzia wyłącznie do osiągania korzyści podatkowych czy też quasi operacyjnej obsługi spółek rodzinnych. Dlatego autopoprawka wprowadza koncepcję świadczeń w postaci tzw. ukrytych zysków, na kształt przepisów obowiązujących w opodatkowaniu na zasadach estońskiego CIT – będą one opodatkowane 15-proc. podatkiem CIT, jak „standardowe” świadczenia na rzecz beneficjentów.

Zmiany podatkowe

Ukrytym zyskiem będą odsetki, prowizje, wynagrodzenia i inne opłaty od jakiegokolwiek rodzaju pożyczki udzielonej fundacji rodzinnej przez beneficjenta, fundatora lub podmiot powiązany z beneficjentem, fundatorem lub fundacją rodzinną. Będą to też darowizny lub inne nieodpłatne świadczenia przekazane, bezpośrednio lub pośrednio, na rzecz beneficjenta, fundatora, podmiotu powiązanego z beneficjentem, fundatorem lub fundacją rodzinną.

Ukrytym zyskiem będą również tzw. usługi niematerialne świadczone przez fundację rodzinną na rzecz beneficjenta, fundatora lub podmiotu powiązanego z beneficjentem, fundatorem lub fundacją rodzinną. Mowa tu o płatnościach z tytułu usług doradczych, księgowych, badania rynku, usług prawnych, usług reklamowych, zarządzania i kontroli, przetwarzania danych, usług rekrutacji pracowników i pozyskiwania personelu, gwarancji i poręczeń oraz świadczeń o podobnym charakterze. Do tego katalogu zaliczą się również wszelkiego rodzaju opłaty licencyjne. Kolejną kategorią świadczeń stanowiących ukryte zyski będą pożyczki – lecz nie wszystkie. Ustawodawca wskazał, że opodatkowane będą tylko pożyczki, które podlegały zwrotowi, a jednak nie zostały zwrócone do dnia upływu złożenia deklaracji rocznej za dany rok podatkowy. Ponadto obejmie to pożyczki udzielone przez fundację rodzinną beneficjentowi na okres co najmniej dziesięciu lat albo na okres krótszy niż dziesięć lat, jeżeli ostateczny termin obowiązywania umowy wyniósł co najmniej dziesięć lat.

Wprowadzone zostaje też opodatkowanie przychodów z najmu i dzierżawy, której przedmiotem jest przedsiębiorstwo, jego zorganizowana część lub składniki majątku służące prowadzeniu działalności gospodarczej przez fundatora, beneficjenta lub podmioty z nimi powiązane (tu stosowana będzie standardowa stawka 19 proc. CIT). Co ciekawe, fundacja rodzinna będzie mogła odliczyć podatek zapłacony na opisanych powyżej zasadach od 15 proc. podatku należnego z tytułu świadczeń na rzecz beneficjentów lub wydania mienia w związku z rozwiązaniem fundacji. Odliczenie to przysługuje pod warunkiem, że zobowiązanie podatkowe nie uległo przedawnieniu.

Kolejną zmianą jest opodatkowanie fundacji rodzinnych w organizacji, co do których nie zostanie złożony wniosek o rejestrację w terminie sześciu miesięcy. Innymi słowy, ustawodawca planuje ograniczyć takie sytuacje, w których tworzone byłyby fundacje rodzinne w organizacji, które z jednej strony mogłyby być podmiotem praw i obowiązków, a z drugiej – korzystałyby ze zwolnienia podmiotowego z podatku dochodowego od osób prawnych.

Jeśli zatem w drodze aktu notarialnego powstanie fundacja rodzinna w organizacji, należy złożyć wniosek o jej rejestrację w ciągu pół roku. W przeciwnym wypadku fundacja rodzinna w organizacji traci zwolnienie podatkowe z mocą wsteczną i jest zobowiązana do rozliczenia zaległego podatku dochodowego od dnia sporządzenia aktu założycielskiego lub ogłoszenia testamentu.

Proponuje się również wyłączenie limitu w zaliczaniu wydatków związanych z finansowaniem dłużnym do kosztów podatkowych – w przypadku, gdy wydatki te związane są z uzyskaniem, bezpośrednio lub pośrednio, środków finansowych od fundacji rodzinnej.

Innymi słowy, odsetki od pożyczki wypłacane na rzecz fundacji rodzinnej nie będą podlegały „ogólnym” zasadom dotyczącym limitowania, o których mowa w art. 15c ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Wyłączenie limitu obejmuje próg 3 mln zł, natomiast limit 30 proc. tzw. podatkowej EBITDA wciąż będzie obowiązywał – co nie jest korzystne.

Czas na senatorów

Opisane powyżej zmiany w ramach „autopoprawki” zostały uchwalone przez Sejm 9 marca 2023 r. Ustawa została przekazana do Senatu, który będzie ją omawiał pod koniec marca. Ostateczna ich treść może więc jeszcze zostać zmodyfikowana. Założenie projektodawcy jest takie, aby poprawki te weszły w życie jednocześnie z ustawą o fundacji rodzinnej, czyli 22 maja 2023 r.

Paweł Tomczykowski, doradca podatkowy

Partner zarządzający Kancelarią Ożóg Tomczykowski

Wojciech Niedźwiedzki radca prawny, doradca podatkowy Managing Associate w Kancelarii Ożóg Tomczykowski

Materiał partnera