Transatlantyk dla Biserki Rajčić

Laureatką tegorocznej Nagrody Transatlantyk została Biserka Rajčić, tłumaczka literatury polskiej na język serbski.

Publikacja: 05.06.2009 23:40

Biserka Rajčić (fot. Instytut Książki)

Biserka Rajčić (fot. Instytut Książki)

Foto: Materiały Promocyjne

Wybrano ja spośród 58. zgłoszonych kandydatów pochodzących z 27 krajów. Nagroda dla tłumaczy i propagatorów polskiej literatury za granicą w wysokości 10 tys. euro przyznana została po raz piąty przez Instytut Książki w Krakowie.W poprzednich latach jej laureatami byli: Henryk Bereska (2005), Anders Bodegard (2006), Albrecht Lempp (2007) oraz Ksenia Starosielska (2008).

Uroczystość wręczenia prestiżowej nagrody odbyła się w piątkowy wieczór w krakowskim Starym Teatrze. Przybyli na nią uczestnicy zorganizowanego przez Instytut Książki II Światowego Kongresu Tłumaczy Literatury Polskiej ( 215 osób z 56 krajów). Wraz z nimi byli także wybitni polscy pisarze i poeci, m.in. Wisława Szymborska, Ewa Lipska,Tadeusz Różewicz, Adam Zagajewski, Ryszard Krynicki, Stefan Chwin.Na uroczystości pojawił się także znany amerykański poeta Yusef Komunyakaa.

Poetycką laudację na cześć laureatki wygłosił Adam Zagajewski. Przypomniał, że Biserka Rajčić jest uczennicą znanego i bardzo zasłużonego dla polskiej literatury tłumacza z Belgradu Petara Vujicicia, zmarłego w 1993 roku, dwa lata po tym jak rozpoczęła się wojna w Jugosławii. — Biserka Rajčić, która już w momencie śmierci jej mistrza miała ogromy dorobek, kontynuowała teraz swoją pracę w cieniu wciąż trwającego konfliktu, okrutnej bratobójczej wojny domowej, w zgiełku nacjonalistycznego szaleństwa — mówił Adam Zagajewski. Przypominał w jakich warunkach pracowali wówczas w Belgradzie tłumacze, i że nawet w latach najgorszego nacjonalistycznego obłędu znaleźli się tam ludzie, którzy gotowi byli kupić książkę tłumaczoną z polskiego czy innego języka.

Dorobek Biserki Rajčić jest ogromny. Przetłumaczyła i opublikowała 77 książek ze wszystkich dziedzin humanistyki (poezja, proza, eseistyka, filozofia, teatrologia, politologia, historiografia itp.). Tłumaczyła około 330 najwybitniejszych polskich pisarzy, artystów, filozofów i historyków wszystkich generacji, wśród nich są m.in.: Witkiewicz, Gombrowicz, Miłosz, Schulz, Szymborska, Herbert, Różewicz, Hartwig, Międzyrzecki, Białoszewski, Lem, Filipowicz, Herling-Grudziński, Konwicki, Mrożek, Kapuściński, Brandys, Nowakowski, Stachura, Zagajewski, Lipska, Kornhauser, Barańczak, Tokarczuk, Gretkowska, Świetlicki, Kielar, Podsiadło, Sonnenberg, Różycki, Kołakowski, Kott, Kantor, Grotowski, Zanussi, Topolski, Michnik.

— Dobór autorów wskazuje na to, że Biserka Rajčić doskonale zrozumiała i uchwyciła zasadniczą i życiodajną dwoistość nowoczesnej kultury polskiej: połączenie ironii i powagi, kpiny Mrożka i głębokiego serio Miłosza, by wymienić symboliczne bieguny poszukiwań naszej literatury — mówił Adam Zagajewski.

Oprócz tłumaczeń, Biserka Rajčić jest autorką książek i wielu artykułów, recenzji i wywiadów. Jak podaje Instytut Książki, od 1962 roku w przeróżnych periodykach opublikowała ponad 470 tekstów poświęconych wszystkim tłumaczonym przez siebie autorom oraz polskiemu życiu literacko-kulturalnemu. Wydała również dwie książki o Polsce, "Poljska civilizacija" ( 700 stronicowa historia polskiej kultury) oraz "Moj Krakov".Na liście publikacji autorstwa Biserki Rajčić znajduje się 1584 pozycje.

— Jej bibliografia pokazuje nam, kim może być tłumacz we współczesnym świecie: nie tylko fachowcem od przekładania książek z jednego języka na drugi, ale też ambasadorem kultury, którą się interesuje, informatorem, dziennikarzem, wychowawcą — podkreślał Adam Zagajewski .

Kończąc laudację poeta mówił o Biserce Rajčić : — Jest osobą tak zdolną i tak pracowitą, że ja, z moimi cienkimi książkami, z trudem dobijającymi się do dwustu stron, czuję się przy niej jak lekkomyślny konik polny z bajki Ezopa przy skrzętnej mrówce.Na koniec więc mogę zrobić już tylko jedno: pogratulować tej bardzo ważnej nagrody Biserce Rajčić, pogratulować uroczej, nadzwyczajnej pani Mrówce, ba, Królowej Mrówek,z największym przekonaniem - i wdzięcznością - na jakie może się zdobyć konik polny! — mówił Adam Zagajewski.

Odbierając nagrodę Biserka Rajčić cieszyła się, że to prestiżowe wyróżnienie nosi nazwę Transatlantyk, czyli jednej z największych powieści XX wieku autorstwa Witolda Gombrowicza. Barwnie też opowiadała o niezwykłym trudzie tłumacza by w innym języku nie zatracić wielkości przekładanego dzieła. Zrobiła to na przykładzie swej pracy przy tłumaczeniu właśnie „Trans-Atlantyku” Gombrowicza. — Pierwsze tłumaczenie tej 130 stronicowej książki zrobiłam w 3-4 miesiące.Jednak nie wydawało mi się dobre:„Trans-Atlantyk” wyglądał na trzeciorzędne dzieło.Stwierdziłam,że trzeba to inaczej tłumaczyć. Czytałam co krytycy literaccy napisali o tej książce.Kot Jeleński, który tłumaczył ją na francuski napisał, że to jest poemat.Poszłam w tym kierunku. Po czternastu miesiącach nowy przekład był gotowy — wyjaśniała Biserka Rajčić.

Tłumaczka opowiedziała również o swoich imponujących planach związanych z polską literaturą i kulturą.Kończy „Antologią najmłodszej poezji polskiej” (poeci urodzeni w latach 60.70. i 80. ) przygotowuje też dwie książki o polskiej awangardzie.W druku znajduje się tom jej wywiadów z polskimi pisarzami, teoretykami literatury, intelektualistami oraz politykami, zatytułowany „Poetyka rozmowy 1980-2009” (w rękopisie publikacja ta liczy 527 stron ). W tym roku ma zamiar wydać również teksty poświęcone autorom, których tłumaczyła, pod tytułem „Moja literatura polska”, oraz „Listy z Polski” (eseje-listy, na różne polskie tematy).

Jak informuje Instytut Książki, Biserka Rajčić za pracę translatorską i popularyzatorską otrzymała najwyższe wyróżnienia serbskie i polskie, n.in. nagrodę za całokształt pracy translatorskiej Związku Tłumaczy Serbii, Nagrodę Jovan Maksimović za tłumaczenie z rosyjskiego, nagrodę Radia Belgrad 2 za wieloletnią (1958-2008) współpracę na polu literatury i sztuki, nagrodę ZAIKS-u, Order Zasługi Rzeczpospolitej Polskiej, dyplom Ministerstwa Spraw Zagranicznych za wybitne zasługi dla promocji Polski w świecie, Nagrodę im. Zbigniewa Dominiaka za tłumaczenie poezji i Nagrodę im. Stanisława Ignacego Witkiewicza za osiągnięcia w propagowaniu polskiej kultury teatralnej na świecie.

Wybrano ja spośród 58. zgłoszonych kandydatów pochodzących z 27 krajów. Nagroda dla tłumaczy i propagatorów polskiej literatury za granicą w wysokości 10 tys. euro przyznana została po raz piąty przez Instytut Książki w Krakowie.W poprzednich latach jej laureatami byli: Henryk Bereska (2005), Anders Bodegard (2006), Albrecht Lempp (2007) oraz Ksenia Starosielska (2008).

Uroczystość wręczenia prestiżowej nagrody odbyła się w piątkowy wieczór w krakowskim Starym Teatrze. Przybyli na nią uczestnicy zorganizowanego przez Instytut Książki II Światowego Kongresu Tłumaczy Literatury Polskiej ( 215 osób z 56 krajów). Wraz z nimi byli także wybitni polscy pisarze i poeci, m.in. Wisława Szymborska, Ewa Lipska,Tadeusz Różewicz, Adam Zagajewski, Ryszard Krynicki, Stefan Chwin.Na uroczystości pojawił się także znany amerykański poeta Yusef Komunyakaa.

Pozostało 86% artykułu
Literatura
Patrycja Volny: jak bił, pił i molestował Jacek Kaczmarski
Literatura
"To dla Pani ta cisza" Mario Vargasa Llosy. "Myślę, że powieść jest już skończona"
Literatura
Zbigniew Herbert - poeta-podróżnik na immersyjnej urodzinowej wystawie
Literatura
Nagroda Conrada dla Marii Halber
Materiał Promocyjny
Klimat a portfele: Czy koszty transformacji zniechęcą Europejczyków?
Literatura
Książka napisana bez oka. Salman Rushdie po zamachu