Europejskie Stolice Kultury 2025: Chemnitz i Nova Gorica – Gorycja

W niemieckim Chemnitz ceremonia otwarcia ESK odbyła się w ostatni weekend, a wspólna inauguracja dwóch transgranicznych miast w Słowenii i Włoszech odbędzie się 8 lutego.

Publikacja: 22.01.2025 11:54

DJ Fritz Kalkbrenner na otwarciu ESK w Chemnitz

DJ Fritz Kalkbrenner na otwarciu ESK w Chemnitz

Foto: REUTERS/Annegret Hilse

Hasłem Chemnitz jako Europejskiej Stolicy Kultury jest „C the Unseen”, czyli „Ujrzyj to, co niedostrzegane”. W ramach programu przygotowano 150 projektów i blisko 1000 wydarzeń kulturalnych - festiwali, wystaw, koncertów, spektakli i innych imprez, w które zaangażowało się 38 gmin z regionu. Budżet projektu wynosi ponad 90 mln euro.

Podczas oficjalnej ceremonii otwarcia ESK w Operze w Chemnitz prezydent Niemiec Frank-Walter Steinmeier zachęcał do odkrywania saksońskiego programu ESK, w którym kryje się ogromna różnorodność kulturowa.

Czytaj więcej

Jakie filmy w konkursie w Berlinie? Poznaliśmy tytuły

Główne inauguracyjne widowisko plenerowe odbyło się pod gigantycznym pomnikiem Karola Marksa z brązu. Pomnik stoi w centrum miasta od 1971 roku i przypomina, że miasto w czasach NRD nazywało się Karl-Marx-Stadt. 40-tonowe, jedno z największych na świecie popiersi Marksa, upamiętniało go w mieście, w którym nigdy nie był, bo urodził się w Trewirze i zmarł w Londynie. Po upadku Muru Berlińskiego w 1989 roku miasto imienia Karla Marksa przeszło zmiany strukturalne, a także zmieniło nazwę: 76 proc. jego mieszkańców opowiedziało się za powrotem do starej nazwy Chemnitz, pochodzącej od rzeki, nad którą leży.

Chemnitz ma długą historię jako miasto przemysłowe, Tradycje te sięgają XVIII i XIX wieku. Górnictwo w pobliskich Rudawach również uczyniło region potęgą gospodarczą. Chemnitz było więc często nazywane „saksońskim Manchesterem”. W nawiązaniu do przemysłowych tradycji podczas inauguracji ESK, ponad stu wolontariuszy przeciągnęło przez centrum miasta zabytkową lokomotywę parową z 1886 roku. Obecnie Chemnitz jest czwartym co do wielkości miastem wschodnich Niemiec po Berlinie, Lipsku i Dreźnie.

Chemnitz: Od Muncha do festiwalu muzyki

Do najważniejszych wydarzeń kulturalnych ESK 2025 w Chemnitz należą: wystawa poświęcona malarzowi Edvardowi Munchowi (10 sierpnia - 2 listopada); szlak sztuki i rzeźby „Purpurowa Ścieżka” otwierany w kwietniu, biegnący przez miasto i okolice; projekt „Garaże” z miejscami spotkań i wymiany idei; festiwal muzyki i demokracji „Kosmos” w czerwcu oraz festiwal sztuki światła „Light Our Vision” we wrześniu.

Inauguracyjne widowisko plenerowe ESK w Chemnitz odbyło się w weekend pod gigantycznym pomnikiem Karola Marksa. 

Jednak Chemnitz ma też trudne dziedzictwo polityczne. Wciąż w pamięci pozostają zamieszki, wywołane przez ekstremistów późnym latem 2018 roku po zabójstwie 35-letniego Niemca przez ubiegającego się o azyl imigranta. Doszło wówczas do rasistowskich ataków.

A podczas inauguracji ESK odbyła się tu demonstracja ekstremistycznej prawicy z grupy Wolni Saksończycy, jak i kontrdemonstracja Niemieckiej Federacji Związków Zawodowych. W obu uczestniczyło po kilkaset osób.

Pierwsza transgraniczna Europejska Stolica Kultury

8 lutego (w Słoweńskim Dniu Kultury) odbędzie się wspólna inauguracja Europejskiej Stolicy Kultury w dwóch transgranicznych miastach – słoweńskim i włoskim: Nova Gorica – Gorycja, zjednoczonymi pod hasłem „GO! Borderless”, podkreślającym ideę przekraczania granic.

Czytaj więcej

The Rolling Stones i 13 mln dolarów za show w USA. Ile zarobią teraz w Europie?

Historycznie oba mają wspólny początek. Miasto zostało założone na tym terenie około 1000 roku przez hrabiego Görz, należącego do jednej z najważniejszych dynastii rządzących w południowych Alpach. Później przejęło je Imperium Habsburgów, za rządów których nadal nazywało się Görz. Było to tętniące życiem, kosmopolityczne miasto, na ulicach którego można było usłyszeć niemiecki, włoski i słoweński.

Po I wojnie światowej i upadku monarchii Habsburgów Görz stał się włoski i zmienił nazwę na Gorizia. Po zakończeniu II wojny światowej większość miasta pozostała włoska, ale Josip Broz Tito, premier Jugosławii, której częścią była Słowenia, założył w sąsiedztwie nowoczesne miasto Nova Gorica, a nieufność i konflikty rosły po obu stronach. Granica między słoweńskim miastem Nova Gorica a włoskim miastem Gorycja długo przebiegała przez Plac Transalpina i przetrwała jeszcze przez 16 lat po uzyskaniu przez Słowenię niepodległości. Dopiero po przystąpieniu Słowenii do Unii Europejskiej w 2004 roku granica ta straciła na znaczeniu i miasta podjęły współpracę.

Czytaj więcej

Znany pisarz chce odwołania Oscarów. „Neron grał, gdy Rzym płonął”

Program Europejskiej Stolicy Kultury 2025 Nova Gorica – Gorycja liczy ponad 400 wydarzeń oficjalnych i drugie tyle wydarzeń towarzyszących. Ceremonia otwarcia w tej pierwszej transgranicznej Europejskiej Stolicy Kultury rozpocznie się od parady „Od stacji do stacji” na trasie łączącej dworce kolejowe Gorizia Centrale i Nova Gorica, a następnie przeniesie się na Plac Europy. W inauguracyjnym programie artystycznym 8 lutego weźmie udział ponad 100 wykonawców i 100 autorów .

Europejska Stolica Kultury. Od Aten do Lublina

Tytuł Europejskich Stolic Kultury sięga 1983 roku, kiedy to Melina Mercouri, wybitna grecka aktorka i i ówczesna minister kultury Grecji, zaproponowała ideę wybierania co roku Europejskiego Miasta Kultury. Pierwszym takim miastem były w 1985 roku Ateny. W ciągu następnych 40 lat inicjatywa przekształciła się w Europejską Stolicę Kultury i dziś obejmuje nie tylko kraje UE, ale również państwa kandydujące oraz uczestniczące w programie Kreatywna Europa.

W Niemczech miastami ESK były do tej pory Essen (2010), Weimar (1999) i Berlin Zachodni (1988). W Polsce tytułem tym dotychczas został wyróżniony Kraków w 2000 roku i Wrocław – w 2016. Gospodarzem Europejskiej Stolicy Kultury w 2029 roku będzie Lublin.

Hasłem Chemnitz jako Europejskiej Stolicy Kultury jest „C the Unseen”, czyli „Ujrzyj to, co niedostrzegane”. W ramach programu przygotowano 150 projektów i blisko 1000 wydarzeń kulturalnych - festiwali, wystaw, koncertów, spektakli i innych imprez, w które zaangażowało się 38 gmin z regionu. Budżet projektu wynosi ponad 90 mln euro.

Podczas oficjalnej ceremonii otwarcia ESK w Operze w Chemnitz prezydent Niemiec Frank-Walter Steinmeier zachęcał do odkrywania saksońskiego programu ESK, w którym kryje się ogromna różnorodność kulturowa.

Pozostało jeszcze 92% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Kultura
Współpraca OmenaArt Foundation z Tate i Sotheby’s
Materiał Promocyjny
Suzuki e VITARA jest w pełni elektryczna
Kultura
Podcast „Komisja Kultury”: Co nowego w kinach?
Kultura
Polsko-brytyjski sezon kulturalny. Szereg wydarzeń w obu krajach
Kultura
Maciej Wróbel nowym wiceministrem kultury i dziedzictwa narodowego
Materiał Promocyjny
Warta oferuje spersonalizowaną terapię onkologiczną
Kultura
Paszporty „Polityki”: Marek Koterski, ukarana hafciarka i demaskatorzy rosyjskich agentów
Materiał Promocyjny
Najlepszy program księgowy dla biura rachunkowego