Dlaczego Beatlesi nie zagrali w Polsce

Żeby zostać idolem młodzieży w PRL, trzeba było przedstawić szkolne świadectwo z dobrymi stopniami. Karin Stanek musiała opowiadać, jak przygotowuje się do matury. A partyjni działacze zastanawiali się, czy wydać zgodę na przyjazd Lennona i McCartneya.

Publikacja: 09.08.2009 01:01

The Beatles

The Beatles

Foto: AFP

W atmosferę lat 60., kiedy w Polsce wybuchło tzw. mocne uderzenie, wprowadza czytelników Marek Gaszyński książką poświęconą dwóm słynnym „kolorowym” zespołom: Czerwono-Czarnym i Niebiesko-Czarnym. Autor zna tamten czas z doświadczenia, jako dziennikarz Polskiego Radia miał ogromny udział w kreowaniu muzycznych wydarzeń. Lansował w audycjach wykonawców, a dla tysięcy młodych słuchaczy był wyrocznią. Wskazywał, kogo należy podziwiać i na kim się wzorować.

Książki nie zbudował wyłącznie z własnych wspomnień. Spisał miesiąc po miesiącu dzieje zespołów wraz ze wszystkimi roszadami personalnymi. To było karkołomne zadanie, gdyż grupy nieustannie zmieniały skład, zwłaszcza w początkach kariery. Niektórzy muzycy angażowali się zaledwie na kilka miesięcy, na przykład podczas wakacji, a potem wracali do szkoły lub na studia. Inni rezygnowali, szukając bardziej stabilnego sposobu na życie.

W Czerwono-Czarnych i Niebiesko-Czarnych grali i śpiewali ludzie młodzi. Zachwyceni i oszołomieni szybkim sukcesem, ale też nie bardzo wiedzący, jak go spożytkować. To jednak nie oni decydowali o swoim losie, ale przede wszystkim Franciszek Walicki, który obie grupy wymyślił i początkowo prowadził. Potem zaś dyrektorzy tzw. Estrad, czyli przedsiębiorstw organizujących życie koncertowe w kraju. W PRL niekontrolowana spontaniczność w każdej dziedzinie była przecież zakazana, a w muzyce wyzwalającej emocje – szczególnie.

Przedsiębiorstwa estradowe zarabiały na bigbicie, eksploatując zespoły, które musiały grać po kilkadziesiąt koncertów miesięcznie. Ale też je chroniły, o czym przypomina Marek Gaszyński. Jego książka jest bowiem nie tylko drobiazgową kroniką. Świetnie ukazuje atmosferę tamtych lat. Dla PRL z czasów Gomułki amerykański rock and roll stanowił problem nie tyle artystyczny, ile ideologiczny. Odciągał młodzież od „słusznych”, socjalistycznych wzorców. Dlatego więc Walicki i jego sprzymierzeńcy zaczęli lansować inny, bardziej możliwy do przyjęcia termin – „big-beat”, szybko zresztą spolszczony na „mocne uderzenie”. Gwałtownie szukano też rodzimych piosenek, sięgano po nowe opracowania polskiego folkloru. Z perspektywy lat widać wyraźnie, że zwłaszcza Czerwono-Czarni byli zespołem akompaniującym różnym stylistycznie wykonawcom. Prawdziwego rock and rolla grano niewiele, a obok dynamicznej Karin Stanek proponowano młodzieży infantylne piosenki o biedroneczkach w kropeczki i małym księciu Kasi Sobczyk czy kowbojskie ballady Toniego Keczera.

Nie zmienia to faktu, że mocne uderzenie było mocno atakowane przez dziennikarzy najbardziej posłusznych partii. Gaszyński odnalazł wiele takich smacznych cytatów. Tak więc o wokalistach Czerwono-Czarnych pisano w tygodniku „Współczesność”: „Prężą się, gulgoczą i rzężą. A wszystko to na tle rwącego rytmu, łkań saksofonu, wizgu dobiegającego z sali”.

Rarytasem książeczki jest wydobyta z archiwów korespondencja oficjeli ministerialno-partyjnych na temat ewentualnego przyjazdu Beatlesów do Polski w 1967 r. Dyrekcja Agencji PAGART zwróciła się z taką prośbą, tłumacząc, że koncerty Lennona i kolegów „mogą dać odpowiednie duże korzyści finansowe”, a na dodatek „repertuar tego zespołu uległ ostatnio pewnym zmianom na korzyść pod względem artystycznym, nieprowokującym do zbyt gwałtownej reakcji publiczności młodzieżowej”. Ostatecznie jednak na tym liście pojawił się odręczny dopisek: „Tow. Syczewski uważa, że nie ma powodu propagować big-beatu”.

W atmosferę lat 60., kiedy w Polsce wybuchło tzw. mocne uderzenie, wprowadza czytelników Marek Gaszyński książką poświęconą dwóm słynnym „kolorowym” zespołom: Czerwono-Czarnym i Niebiesko-Czarnym. Autor zna tamten czas z doświadczenia, jako dziennikarz Polskiego Radia miał ogromny udział w kreowaniu muzycznych wydarzeń. Lansował w audycjach wykonawców, a dla tysięcy młodych słuchaczy był wyrocznią. Wskazywał, kogo należy podziwiać i na kim się wzorować.

Książki nie zbudował wyłącznie z własnych wspomnień. Spisał miesiąc po miesiącu dzieje zespołów wraz ze wszystkimi roszadami personalnymi. To było karkołomne zadanie, gdyż grupy nieustannie zmieniały skład, zwłaszcza w początkach kariery. Niektórzy muzycy angażowali się zaledwie na kilka miesięcy, na przykład podczas wakacji, a potem wracali do szkoły lub na studia. Inni rezygnowali, szukając bardziej stabilnego sposobu na życie.

Kultura
Afera STOART: czy Ministerstwo Kultury zablokowało skierowanie sprawy do CBA?
Kultura
Cannes 2025. W izraelskim bombardowaniu zginęła bohaterka filmu o Gazie
Kultura
„Drogi do Jerozolimy”. Wystawa w Muzeum Narodowym w Warszawie
Kultura
Polska kultura na EXPO 2025 w Osace
Kultura
Ile czytamy i jak to robimy? Młodzi więcej, ale wciąż chętnie na papierze