Komisja Europejska za większą przejrzystością platform internetowych

Znaczenie platform

Platformy internetowe (np. media społecznościowe, sklepy internetowe, porównywarki cenowe) pełnią istotną rolę w handlu elektronicznym. Tym samym, wyniki wyszukiwania oraz recenzje na platformach internetowych mają istotne znaczenie dla sprzedaży, a wielu przedsiębiorców oferujących produkty online jest zależnych od wykorzystywanych platform.

Czytaj także: Supermarkety przenoszą się do internetu?

Zgodnie z sondażem Eurobarometru na temat wykorzystania platform internetowych i wyszukiwarek przez MŚP oferujące swoje produkty lub usługi online (2016), 42% respondentów zadeklarowało, że używa platform internetowych do sprzedaży swoich produktów lub usług, a 82% uczestników badania używa w tym samym celu wyszukiwarek.

Rozwój platform internetowych stał się też źródłem trudności dla niektórych przedsiębiorców (raport Ecorys dla Komisji wskazuje, że 46% przebadanych przedsiębiorców doświadczyło problemów w relacjach z platformą, z którą współpracują).

Cel regulacji

W ramach strategii Jednolitego Rynku Cyfrowego, Komisja opublikowała projekt rozporządzenia UE w sprawie propagowania sprawiedliwości i przejrzystości dla użytkowników biznesowych korzystających z usług pośrednictwa internetowego.

Celem tego projektu jest stworzenie przewidywalnego i przejrzystego otoczenia dla przedsiębiorców korzystających z platform internetowych oraz zapewnienie spójnych zasad w całej UE. Reguluje on relacje między platformami internetowymi oraz wyszukiwarkami a przedsiębiorcami, którzy z nich korzystają (np. hotelarze, sprzedawcy na platformach aukcyjnych, twórcy oprogramowania).

Zaproponowany projekt jest pierwszą próbą regulacji relacji platform z użytkownikami biznesowymi. Potrzeba jego uchwalenia wynika z braku odpowiednich przepisów na poziomie UE. Prawo konkurencji niekoniecznie bowiem obejmuje jednostronne praktyki handlowe wskazane w projekcie rozporządzenia, prawo ochrony konsumentów dotyczy wyłącznie relacji z konsumentami, a przepisy regulujące specyficzne obszary działalności platform internetowych mają zastosowanie tylko do niektórych platform.

Niemniej platformy internetowe były już przedmiotem decyzji Komisji (np. sprawy dotyczące dystrybucji książek elektronicznych, sprawa Google Search) oraz wyroków TSUE (np. sprawa C-74/14 Eturas, sprawa C-434/15 Uber Spain).

Platformy i wyszukiwarki internetowe

Zakres projektu rozporządzenia obejmuje platformy i wyszukiwarki internetowe, które świadczą swoje usługi użytkownikom biznesowym z siedzibą w UE i oferujących swoje produkty lub usługi konsumentom znajdującym się w UE. Jednocześnie, projekt nie obejmuje usług płatniczych online, giełd reklamy internetowej oraz narzędzi do zamieszczania i zarządzania reklamą internetową.

Projekt definiuje "dostawców usług pośrednictwa internetowego", czyli platformy internetowe, których działalność opisana jest jako oferowanie usług społeczeństwa informacyjnego (w rozumieniu Dyrektywy UE 2015/1535) i ułatwienie inicjowania bezpośrednich transakcji między użytkownikami biznesowymi a konsumentami, niezależnie od tego, czy transakcje te są zawierane przez Internet (na platformie lub na stronie danego użytkownika biznesowego) czy też poza nim.

Definicja "dostawców usług pośrednictwa internetowego" nie obejmuje wyszukiwarek, ponieważ wyszukiwarki nie posiadają relacji umownych z indeksowanymi stronami internetowymi (użytkownikami biznesowymi). Stąd Komisja odrębnie zdefiniowała "wyszukiwarki internetowe" korzystając z definicji zawartej w dyrektywie dotyczycącej poziomu bezpieczeństwa sieci i systemów informatycznych (Dyrektywa UE 2016/1148).

Obowiązki względem przedsiębiorców

Projekt nakłada liczne obowiązki, które mają zwiększyć przejrzystość platform internetowych i wyszukiwarek.

? Projekt zobowiązuje platformy internetowe do udostępniania i jasnego określania warunków korzystania z ich usług przez przedsiębiorców. Platformy te powinny też z odpowiednim wyprzedzeniem informować o zmianie tych warunków. Dodatkowo, co ważne dla deweloperów aplikacji, warunki te powinny określać podstawy dla zawieszenia lub zakończenia świadczenia usług na rzecz danego przedsiębiorcy.

? Warunki korzystania z platform internetowych powinny określać główne parametry determinujące kolejność w jakiej strony lub produkty przedsiębiorców są prezentowane oraz powody dla których właśnie tym parametrom nadano znaczenie. Platformy będą także wskazywać sposoby umożliwiające wpływanie na kolejność, np. dodatkowe opłaty.

? Przedsiębiorcy będą mogli zapoznać się z ogólnym opisem przypadków zróżnicowanego traktowania pomiędzy użytkownikami biznesowymi a usługami świadczonymi przez podmioty kontrolowane przez dostawców platform internetowych.

? Platformy będą wskazywać dane osobowe lub inne dane generowane za ich pośrednictwem oraz informować przedsiębiorców o dostępie lub braku dostępu do danych, które przedsiębiorcy bądź konsumenci dostarczają na potrzeby korzystania z usług platformy lub które są generowane w wyniku świadczenia tych usług. Takie usługi analityczne są istotne dla pozyskiwania informacji o klientach przedsiębiorców.

? Przedsiębiorcy będą także informowani o klauzulach najwyższego uprzywilejowania, które ograniczają im możliwość oferowania produktów na odmiennych warunkach za pośrednictwem innych serwisów niż dana platforma.

Rozwiązywanie sporów

Jednym z celów projektu jest zapewnienie przedsiębiorcom efektywnego dochodzenia roszczeń. Projekt kładzie nacisk na polubowne metody rozstrzygania sporów i zobowiązuje platformy internetowe do:

? wskazania przynajmniej jednego mediatora, z którego pomocą są gotowi podjąć próbę osiągnięcia porozumienia i

? ustanowienia wewnętrznego systemu rozpatrywania skarg (chyba, że mają mniej niż 50 pracowników i generują obroty poniżej 10 milionów euro).

Projektowane rozporządzenie przewiduje także możliwość wszczynania postępowań sądowych przez organy publiczne oraz organizacje lub stowarzyszenia reprezentujące interesy przedsiębiorców.