Materiał Partnera: Centrum Analiz Społeczno-Ekonomicznych

Sektor w fazie dynamicznego wzrostu

Pomimo długookresowego trendu spadku sprzedaży tradycyjnych papierosów, rosnąca popularność produktów nowatorskich przyczynia się do stabilizacji sektora tytoniowego i zwiększa jego wartość w gospodarce. Łączna wartość rynku tradycyjnych wyrobów tytoniowych w Polsce wyniosła 42,9 mld zł w 2023 r., z czego największy udział miały papierosy (40,2 mld zł).

Nowatorskie wyroby tytoniowe, obejmujące podgrzewacze tytoniu i alternatywne produkty nikotynowe, stają się istotnym segmentem w Polsce i Europie. Według raportu CASE, w 2023 r. sprzedaż tych produktów wzrosła ponad 8-krotnie w porównaniu do 2019 r., osiągając 11,5% udziału w krajowym rynku wyrobów tytoniowych.

W 2023 r. odnotowano sprzedaż wkładów do podgrzewaczy tytoniu na poziomie około 7 mld sztuk, co stanowiło ponad 10 proc. łącznego rynku wyrobów tytoniowych. W okresie 2019 – 2023 segment ten wzrósł ponad ośmiokrotnie, osiągając przeciętną roczną dynamikę wzrostu na poziomie 80 proc. W 2023 r. zaobserwowano dodatkowy wzrost o około 10 proc. w stosunku do roku poprzedniego. W latach 2020 – 2023 przeciętna roczna dynamika sprzedaży zapasowych pojemników z płynem do

e-papierosów wyniosła 27 proc. Sprzedaż wzrosła z 225 mln sztuk w 2020 r. do 444 mln sztuk w 2023 r., co odzwierciedla rosnące zainteresowanie rozwiązaniami nowatorskimi.

Jeśli chodzi o jednorazowe papierosy elektroniczne, w 2023 r. ich sprzedaż wzrosła ponad 4,5-krotnie w porównaniu do roku poprzedniego, osiągając 1,1 mld sztuk. Ten segment stanowił 71,1 proc. łącznego rynku e-papierosów i pojemników z płynem, co potwierdza zmianę preferencji na korzyść produktów opartych o nowoczesne technologie.

Nasza analiza pokazuje, że sprzedaż wyrobów tytoniowych i e-papierosów znajduje się w fazie dynamicznego wzrostu, co wynika m.in. ze zmieniających się preferencji konsumentów. Rewizja mapy akcyzowej zwiększa opodatkowanie wszystkich rodzajów wyrobów, w tym wyrobów nowatorskich i e-papierosów. Z naszych obliczeń wynika, że ceny tych wyrobów będą jednak rosły wolniej niż ceny papierosów i w związku z tym łączny wpływ zmian w akcyzie na ich sprzedaż jest trudny do oszacowania. Składa się na niego negatywny efekt wzrostu ich ceny, pozytywny efekt substytucji relatywnie drożejących papierosów wyrobami nowatorskimi oraz inne czynniki, w tym szybki wzrost wynagrodzeń w gospodarce polskiej. Wyjątkiem są jednorazowe e-papierosy, gdzie opodatkowanie rośnie najszybciej. Tam najpewniej nastąpi spadek sprzedaży. Ma to związek z postulowaną przez rząd koniecznością ograniczenia użycia tych wyrobów przez nieletnich - komentuje dr hab. Jan Hagemejer, prezes CASE - Centrum Analiz Społeczno-Ekonomicznych. 

Wpływ na gospodarkę i inwestycje

Sektor tytoniowy w Polsce zapewnia 28,9 tys. pełnoetatowych miejsc pracy w produkcji, dystrybucji i przetwórstwie tytoniu. Polska jest największym producentem papierosów w UE, odpowiadając za 39% produkcji wspólnotowej. 85% wyrobów tytoniowych produkowanych w Polsce trafia na eksport, generując 24,7 mld zł przychodów.

Branża pozostaje atrakcyjna dla inwestorów – w 2023 r. poziom nakładów inwestycyjnych w przetwórstwo tytoniu przekroczył 900 mln zł, a Polska stała się kluczowym hubem dla produkcji wyrobów nowatorskich w Europie. Firmy tytoniowe inwestują w rozbudowę infrastruktury produkcyjnej, centra dystrybucyjne oraz technologie umożliwiające ekspansję na rynki zagraniczne.

Podatki akcyzowe są w Polsce jednym z podstawowych źródeł dochodu dla budżetu państwa, a w 2023 r. stanowiły 17 proc. wszystkich dochodów podatkowych. Dochody z tytułu podatku akcyzowego na tradycyjne wyroby tytoniowe wyniosły ok. 27,5 mld zł, czyli 32,5 proc. dochodów z tytułu podatku akcyzowego ogółem. Dodatkowo budżet państwa został wzbogacony o wpływy akcyzowe z wyrobów nowatorskich i płynu do papierosów elektronicznych o kwotę 1,5 mld zł, co stanowiło 4,1 proc. całkowitych wpływów z akcyzy od wyrobów tytoniowych i powiązanych wyrobów. Nowe plany podatkowe przewidują wzrost stawek akcyzy na wyroby tytoniowe, co może zmienić strukturę rynku i rentowność sektora. Zgodnie z prognozami CASE, proponowane podwyżki akcyzy mogą obniżyć dochody budżetowe o 3,7 mld zł do 2027 r., wskazując na ryzyko niekontrolowanego wzrostu szarej strefy oraz spadku legalnej sprzedaży.

Zrównoważona strategia podatkowa, przewidywalność regulacji i otwartość na innowacje mogą przesądzić o przyszłości sektora w Polsce

Eksperci podkreślają, że Polska może utrzymać status lidera w produkcji wyrobów nowatorskich, pod warunkiem stabilnych warunków inwestycyjnych i rozsądnej polityki fiskalnej. W scenariuszu optymistycznym wartość dodana sektora mogłaby wzrosnąć o 40%, pod warunkiem dalszego rozwoju innowacji i inwestycji. W perspektywie średnio- i długoterminowej rozwój technologii podgrzewania tytoniu oraz ekspansja rynku papierosów elektronicznych mają szansę przyczynić się do dalszej poprawy wpływów budżetowych i zwiększenia konkurencyjności polskiej produkcji wyrobów tytoniowych w ramach Unii Europejskiej. Branża tytoniowa kieruje swoje wysiłki w stronę intensywnych inwestycji w badania i rozwój, skupiając się na tworzeniu innowacyjnych produktów o zmniejszonym potencjale szkodliwości.

Materiał Partnera: Centrum Analiz Społeczno-Ekonomicznych