Odra znów skażona, a system monitoringu nie działa. Czeka nas powtórka katastrofy?

Instytut Rybactwa Śródlądowego za 250 mln zł dotacji Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej miał wybudować w ciągu półtora roku system stałego monitoringu Odry na całej jej długości. W marcu tego roku „Rzeczpospolita” alarmowała, że budowa systemu stoi w miejscu – instytut zainstalował zaledwie sześć punktów pomiarowych z 825 sztuk, które miały powstać na Odrze do końca tego roku, w tym 325 punktów stałych.

Jak pisaliśmy, instytut miał od początku problemy ze swoim sprzętem, ulegały one awariom i były nieczynne. Potwierdziła to właśnie kontrola Ministerstwa Klimatu. – Stan na połowę lipca jest taki, że powstało 46 z 325 stałych stacji. Widzimy ogromne zagrożenie niezrealizowania tego przedsięwzięcia oraz nieosiągnięcia celów ekologicznych i rzeczowych – mówiła w środę Dorota Zawadzka-Stępniak, prezes NFOŚiGW. Projekt zawieszono, a Instytut Rybactwa Śródlądowego nie potrafi rozliczyć się z transzy 52 mln zł, którą na inwestycję otrzymał. 

Odra bez pełnego monitoringu

Wiceminister klimatu i środowiska Urszula Zielińska ujawniła, że kierownictwo resortu złożyło zawiadomienie w prokuraturze na decyzję minister klimatu Anny Moskwy i Henryka Kowalczyka, ówczesnego szefa resortu rolnictwa, którzy – bez podstawy prawnej, w oparciu na „luźnym porozumieniu międzyministerialnym" zdecydowali, że monitoring za gigantyczne środki z NFOŚiGW zbuduje Instytut Rybactwa Śródlądowego –Państwowy Instytut Badawczy, który podlega Ministerstwu Rolnictwa. 

– Był to podmiot nieprzygotowany, system miał powstać poza państwowym monitoringiem i Generalnym Instytutem Ochrony Środowiska. Było to nadużycie uprawnień – wskazywała wiceminister Zielińska, bo zdaniem nowego kierownictwa „taki system powinien być częścią Państwowego Monitoringu Środowiska”, którego roczne utrzymanie kosztuje 98 mln zł. – Dziś nie ma żadnych działających sond pomiarowych, żadnych technik sanitarnych, o których wcześniej mówiono, nie ma też alertów środowiskowych i pilotażowego monitoringu rzeki – przyznała wiceminister Zielińska.

Czytaj więcej

Gospodarka

„Powtórka z afery kopertowej". PiS utopił krocie na monitoring Odry

Nawet 250 mln zł chcieli wydać za czasów PiS Anna Moskwa i Henryk Kowalczyk, szefowie resortów klimatu i środowiska oraz rolnictwa, na monitoring Odry sprzeczny z prawem. Nic nie powstało, a sprawę zbada prokuratura.

Odrę i jej dopływy w czterech parametrach – tlen rozpuszczony, pH, przewodność (mówi o skali zasolenia wody) i temperatura – bada się obecnie tylko w 34 wybranych lokalizacjach. 

Alga powraca do Odry

Katastrofa na Odrze miała miejsce dwa lata temu i wszystko na to wskazuje, że złota alga – w efekcie niskich stanów wód i wysokiego zasolenia – właśnie powróciła. Od kilku dni dochodzi do masowego śnięcia ryb spowodowanych wyrzutem toksyny. Od wtorku obowiązuje zakaz korzystania z wód zbiornika Dzierżno Duże oraz części Kanału Gliwickiego – od śluzy Dzierżno do Śluzy Rudziniec  wydany przez wojewodę śląskiego. Przeniknięcie toksyny ma zatrzymać zapora z worków ze słomą jęczmienną. – To jak nakładanie plasterka na wielką ranę. To nic nie da – komentuje Marta Gregorczyk z Greenpeace Polska.

W ciągu kilku ostatnich dni z Dzierżna, do którego trafiają silnie zanieczyszczone wody Kłodnicy  (słone wody spuszcza tam kopalnia Halemba), wyłowiono 3,5 tony padniętych ryb – w litrze wody z jeziora Dzierżno wykryto już 100 mln komórek „złotej algi”. 

To właśnie wysokie stężenie soli w Odrze (ale także w Wiśle) namnaża zabójczą dla ryb „złotą algę”. Marta Gregorczyk: – Dopóki będziemy pozwalać kopalniom bezkarnie zrzucać do Odry ogromne ilości słonej wody, nie pozbędziemy się złotej algi i problemu. Wszystko to, co robi kolejny rząd, to działania pozorne, niewiele znaczące.