Szefowie firm sfrustrowani. Epidemią i władzą

– Obecna rzeczywistość przypomina sytuację wojny. Menedżerowie coraz częściej mają poczucie zmęczenia i braku perspektyw wynikające z obawy, że pandemia trwa bez końca – mówi prof. Krzysztof Obłój, ekspert zarządzania strategicznego, komentując wyniki raportu z V już edycji unikalnego badania „Polski biznes w sytuacji pandemii".

Projekt prowadzony przez prof. Obłoja wraz zespołem badaczy z Akademii Leona Koźmińskiego (ALK) i Uniwersytetu Warszawskiego sprawdza, jak polscy menedżerowie i przedsiębiorcy adaptują się do kryzysu wywołanego koronawirusem. „Rzeczpospolita" jako pierwsza podsumowuje raport z badania, w którym od listopada 2020 r. do stycznia 2021 wzięło udział 55 liderów biznesu, absolwentów programów Executive MBA w ALK.

To o pięć osób więcej niż w IV fali badania zakończonej jesienią 2020 r., ale zdecydowanie mniej niż w jego pierwszych edycjach, co – zdaniem autorów raportu – pokazuje też stan ducha menedżerów. A ten zdominowany jest przez zmęczenie i przekonanie, że pandemia szybko nie minie.

Mechaniczny rynek

Menedżerowie coraz rzadziej snują plany na „po koronawirusie", a starają się jak najlepiej funkcjonować w obecnej sytuacji. Nastroje polskich liderów biznesu nie są odosobnione – brytyjski tygodnik „The Economist" w najnowszym wydaniu apeluje do rządów o podjęcie długofalowych działań, skoro nadzieje na to, że szczepionki szybko zwalczą Covid-19, okazały się płonne. Dużo bardziej prawdopodobne jest, że Covid-19 przez lata będzie krążył w populacji, dołączając do grupy stale występujących chorób endemicznych.

Do tego scenariusza zaczynają się dostosowywać polscy liderzy. – Zaczynamy godzić się z tym, że dawna normalność nie wróci, więc trzeba będzie na nowo ułożyć relacje społeczne – twierdzi Aleksandra Wąsowska, psycholog biznesu z UW i współautorka badania. Prof. Obłój mówi o zmechanizowanym rynku, na którym bezpośrednie relacje zostały zastąpione zdalną komunikacją – w takich warunkach sprawnie załatwia się bieżące transakcje, ale trudniej jest budować zaufanie i nawiązać nowe relacje biznesowe.

Badani liderzy biznesu akceptują nową rzeczywistość, w tym fakt, że praca będzie teraz hybrydowa, ze znaczącym udziałem pracy zdalnej.

Zdaniem Przemysława Powalacza, prezesa Geberitu w Polsce, wyniki V edycji badania to zwiastun akceptacji nowych reguł gry i mądrej adaptacji do nich – a w tym procesie energią posługiwać się należy w sposób roztropny.

Prof. Obłój przyznaje, że zaskoczyła go duża skala powrotów do pracy w biurach, co jest reakcją firm na oznaki psychicznego wyczerpania pracą zdalną wśród pracowników. W najnowszej edycji badania widać, że pandemia zaczyna zbierać żniwo psychicznego wyczerpania, frustracji.

Polityczna agresja

– Narasta znużenie, poczucie przewlekłego stresu, który może mieć poważne konsekwencje zdrowotne – ocenia Aleksandra Wąsowska. Zwraca uwagę, że w najnowszej edycji badania menedżerowie dużo częściej niż poprzednio mówią o zdrowiu psychicznym pracowników, ich przemęczeniu, wyczerpaniu. Starają się mu przeciwdziałać, oferując pracownikom wsparcie psychologów i coachów. Zdaniem Wąsowskiej to istotna zamiana; zdrowie psychiczne, które wcześniej było tematem tabu, staje się ważną kwestią dla menedżerów, wśród których rosną też obawy o opóźnione psychiczne koszty pandemii.

Zdaniem prof. Obłoja te koszty sygnalizują widoczne wśród uczestników badania przejawy agresji wobec świata polityki. Choć nie pytano ich o kontekst polityczny, to sami menedżerowie podkreślają, że jest on dla nich dużym obciążeniem. Frustruje ich niestabilność przepisów, mnożenie nakazów, zakazów, systemów kar, itp. Niektórzy otwarcie piszą, że narasta w nich złość i bunt, oburzając się, że „rząd ma przedsiębiorców i obywateli za debili i dojne krowy".

Zdaniem Małgorzaty Starczewskiej-Krzysztoszek, ekonomistki z Wydziału Nauk Ekonomicznych UW, trudno się dziwić frustracji menedżerów i liczyć na wzrost inwestycji firm, skoro na niepewność związaną z pandemią, nakłada się nieodpowiedzialna polityka rządu w obszarze regulacji, zwłaszcza tych podatkowych.