Widmo ogromnych odpisów wisi nad bankami

Banki szykują się na kryzys gospodarczy będący skutkiem pandemii koronawirusa i sygnalizują, że wzrosną ich straty kredytowe. Ich skala może być znacznie większa niż w poprzednim globalnym kryzysie finansowym.

Walka o jakość bilansu

Natura tamtego kryzysu była zupełnie inna, miał on źródło w sektorze finansowym i rozprzestrzeniał się na realną gospodarkę. Teraz przyczyna jest medyczna i problem najpierw dotyka firm i pracowników, ale może rozlać się na sektor finansowy.

– Wiele wskazuje na to, że kryzys spowodowany pandemią będzie głęboki, a firmy mogą mieć poważne problemy. Nie można go lekceważyć. To z pewnością odbije się negatywnie na odpisach kredytowych także polskich banków. Trudno już teraz powiedzieć, w jakim stopniu urosną odpisy kredytowe, bo niepewność jest ogromna – mówi Rafał Kozłowski, wiceprezes PKO Banku Polskiego.

Czytaj także: #RZECZoBIZNESIE: Andrzej Rzońca: Na obecnych działaniach NBP stracą wszyscy 

Wskazuje, że faktyczną skalę problemów banki poznają dopiero, gdy zobaczą wyniki finansowe firm za II kwartał, czyli stanie się to najwcześniej w połowie III kwartału. – Analitycy przewidują dwu-, trzykrotny wzrost salda rezerw kredytowych. To wstępna ocena, która ze względu na wysoką niepewność może być jeszcze niedoszacowana – podkreśla szef finansów PKO BP.

Analitycy przypominali w ostatnich raportach kryzys finansowy sprzed dekady, gdy na koniec 2008 r. banki odzwierciedliły drastyczne pogorszenie otoczenia gospodarczego, tworząc większe odpisy (urosły z około 1,6 do 5 mld zł, a w 2009 r. sięgnęły 11 mld zł). Koszty ryzyka sięgnęły wtedy prawie 2 proc., dzisiaj wynoszą około 0,89 proc., ale same banki nie wiedzą, czy także teraz wskaźnik ten więcej niż podwoi się i dojdzie w okolice 2 proc.

Gdyby tak się miało stać, w ogromnym stopniu obniżyłoby to zysk sektora, bo saldo odpisów musiałoby urosnąć z 9 mld zł w 2019 r. do 20 mld zł. Dla porównania wynik operacyjny sektora, czyli uwzględniający już koszty ryzyka i operacyjne, wyniósł 19,8 mld zł w 2019 r. Dwukrotny wzrost odpisów spowodowałby, że wynik operacyjny spadłby do niecałych 9 mld zł (bazując na danych z 2019 r.). Jednak w tym roku przychody będą dodatkowo niższe ze względu na cięcie stóp procentowych oraz hamowanie akcji kredytowej. Sęk w tym, że wzrost rezerw może być w czarnym scenariuszu jeszcze większy (zmniejszone wymogi kapitałowe dały sektorowi ulgę pozwalającą bankom wziąć na barki ponad 30 mld zł strat i zachować wymagane współczynniki kapitałowe).

Banki w USA już wyraźnie zwiększyły odpisy. JP Morgan w I kwartale zanotował aż 8,3 mld dol. odpisów, 5,5 razy więcej niż rok wcześniej. Bank of America zwiększył odpisy w skali roku blisko pięciokrotnie, do 4,8 mld dol., w podobnym stopniu urosły one w Wells Fargo, do prawie 4 mld dol. Citibank zaraportował 7 mld dol. rezerw, 2,5 razy więcej niż standardowo w poprzednich kwartałach. Główny powód podawany przez nie to zamrożenie gospodarki z powodu koronawiursa, uderzające w aktywność i sytuację finansową firm oraz klientów indywidualnych.

– Ten rok pod względem wyników banków jest już stracony. Trwa walka, aby przejść względnie suchą stopą przez ten kryzys, czyli aby zachować jak najzdrowszy bilans. Banki próbują to robić, dbając o swoich klientów firmowych, aby dostarczyć im płynność, także w zakresie narzędzi przedstawionych przez PFR w drugiej wersji tarczy antykryzysowej, które w czwartym tygodniu kwietnia zaczną być udostępniane z pomocą banków. Utrzymanie płynności firm leży w ich własnym interesie – mówi jeden z bankowców, chcący zachować anonimowość.