Kongres prawników: Gwiezdne wojny o rządy prawa

Projektom ustaw obliczonych na przywrócenie praworządności powinny towarzyszyć konsultacje i akcja edukacyjna.

Publikacja: 27.06.2023 03:00

III Kongres Prawników Polskich

III Kongres Prawników Polskich

Foto: Krajowa Izba Radców Prawnych

Podczas sobotniego III Kongresu Prawników Polskich w Gdańsku środowiska sędziów, prokuratorów, radców prawnych i adwokatów zaprezentowały cztery projekty ustaw, które mają naprawić szkody wyrządzone w ostatnich latach w sądownictwie oraz w wymiarze sprawiedliwości. Piąty projekt, dotyczący reformy prokuratury, wciąż jeszcze powstaje.

Prokurator bliżej obywatela

Jak mówi prokurator Katarzyna Kwiatkowska, prezeska stowarzyszenia prokuratorów Lex Super Omnia, prace nad nim zakończą się w lipcu.

– Projekt ten jest wynikiem konsultacji społecznych, które odbyliśmy podczas wielu spotkań, tak w Tour de Konstytucja, jak i innych naszych aktywnościach. Przyszła ustawa ma bowiem służyć przede wszystkim obywatelom, a nie samym prokuratorom – zaznacza i zapowiada szereg spotkań swojej organizacji z obywatelami, by wyjaśnić im istotę zmian.

Celem nowej ustawy ma być zbliżenie prokuratury do zwykłych obywateli. Dziś nie zawsze np. osoba pokrzywdzona przestępstwem może liczyć na kontakt z prokuratorem w swojej sprawie. Dzieje się tak m.in. ze względu na znaczne obciążenie śledczych pracą. Na dodatek obecnie, w wyniku zmian przeprowadzonych w 2016 r., udział prokuratora jest nieobowiązkowy na rozprawie sądowej, w której skierował akt oskarżenia w sprawie prowadzonej w formie dochodzenia.

– Skutkuje to tym, że sędzia, zamiast pozostać arbitrem, przejmuje inicjatywę w ustaleniu prawdy obiektywnej, a pokrzywdzony zostaje sam na sali sądowej – uważa prokurator Kwiatkowska. I zapowiada, że to zostanie w nowej ustawie naprawione.

Czytaj więcej

Wojciech Tumidalski: Gwiezdne wojny polskich prawników

Zmiany mają również służyć wsparciu pokrzywdzonych już na etapie postępowania przygotowawczego.

Także prof. Adam Bodnar, były rzecznik praw obywatelskich, podkreśla, że wszystkie próby przywracania praworządności powinny być jak najszerzej konsultowane, a prawnicy już teraz prowadzić akcję edukacyjną.

– Dziś mamy sytuację trochę jak w „Gwiezdnych wojnach”. Tam w ogromnej galaktyce toczyły się walki na dużą skalę, ale zwykli jej mieszkańcy nie wiedzieli, na której konkretnie planecie to się odbywa. Podobnie jest z naruszeniami praworządności w Polsce: są tak wielowarstwowe, że trudno je zwykłym obywatelom zrozumieć.

Zdaniem Adama Bodnara autorzy projektów przywracających praworządność nie powinni czekać, by po wyborach zaistniały warunki ich uchwalenia.

– Już teraz, w miesiącach wakacyjnych, organizacje sędziów, prokuratorów, adwokatów i radców prawnych powinny przygotowywać spotkania z mieszkańcami wszystkich miast, od Bogatyni po Sejny, by wyjaśnić im, jak praworządność została zepsuta i jakie są środki do jej naprawienia – sugeruje Bodnar, zauważając, że dobrą okazją do takich działań są przedsięwzięcia takie jak Tour de Konstytucja. To trwająca właśnie inicjatywa około 500 prawników i przedstawicieli różnych organizacji pozarządowych, obliczona na propagowanie wiedzy o prawach i wolnościach obywatelskich.

Czytaj więcej

Pięć projektów ustaw, które mają przywrócić rządy prawa

Odnaleźć się w galaktyce

O konieczności szerokich konsultacji ustaw, nie tylko tych zaprezentowanych na samym kongresie, wspominała też końcowa uchwała przyjęta przez uczestników. Uchwalili, że „stanowienie dobrego prawa jest dzisiaj oczekiwane przez wszystkich obywateli – należy zapewnić transparentność procesu legislacyjnego oraz udział w nim strony społecznej”.

Opinia dla "Rzeczpospolitej"
prof. Ewa Łętowska, sędzia TK w stanie spoczynku

Gdy już zajdą okoliczności sprzyjające ustawowym zmianom dotyczącym TK, trzeba będzie działać szybko, ale metodami konstytucyjnymi. Zajmie to trochę czasu, choćby dlatego, że niektórzy sędziowie, choć ewidentnie nigdy nie powinni byli być wybrani do Trybunału (z różnych zresztą przyczyn), to jednak pojawili się tam poprawnie od strony formalnej. Próby rewolucyjnych zmian grożą wypaczeniem samej idei przywrócenia praworządności. Przypomina to trochę grę w bierki – należy je tak wyciągać, by nie spowodować zawalenia się całej konstrukcji. Zaprezentowany na kongresie projekt ustawy porządkującej sytuację TK dostrzega uwikłania czekającej nas nowej transformacji. Został przygotowany przy szerokich konsultacjach społecznych. Ale skłamałabym mówiąc, że to rozwiewa wszelkie wątpliwości i usuwa problemy. Przy przywracaniu praworządności, przy tej skali jej zepsucia, trzeba też liczyć na łut szczęścia. Co nie zwalnia z szykowania projektów na różne scenariusze.




Podczas sobotniego III Kongresu Prawników Polskich w Gdańsku środowiska sędziów, prokuratorów, radców prawnych i adwokatów zaprezentowały cztery projekty ustaw, które mają naprawić szkody wyrządzone w ostatnich latach w sądownictwie oraz w wymiarze sprawiedliwości. Piąty projekt, dotyczący reformy prokuratury, wciąż jeszcze powstaje.

Prokurator bliżej obywatela

Pozostało 92% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Nieruchomości
Myśliwi kontra właściciele gruntów. Rząd chce chronić prawo własności
Podatki
Zapowiada się kolorowa jesień w podatkach. Wiemy, co planuje rząd Tuska
Praca, Emerytury i renty
Dodatek do emerytury. Wielu seniorów nie wie, że ma do niego prawo
Edukacja i wychowanie
Resort edukacji przygotowuje szkoły na upały. Będą nowe przepisy
Materiał Promocyjny
Aż 7,2% na koncie oszczędnościowym w Citi Handlowy
Sądy i trybunały
Czas na reformę. Rząd odkrywa karty w sprawie Sądu Najwyższego i neosędziów
Materiał Promocyjny
Najpopularniejszy model hiszpańskiej marki