Rośnie liczba wykrytych oszustw ubezpieczeniowych. W modzie wyłudzenia „na zgon”

Wedle szacunków w Europie przestępczość ubezpieczeniowa stanowi około 10 proc. wartości wypłacanych odszkodowań i świadczeń. Przestępstwa te dotyczą przy tym wszystkich rodzajów ubezpieczeń, zarówno życiowych, jak i majątkowych.

Raport PIU o przestępstwach ubezpieczeniowych

Polska Izba Ubezpieczeń podsumowała właśnie, jak ta sytuacja wyglądała u nas w 2023 r. Okazuje się, że w tym czasie w Polsce wykryto 37 815 przypadków wyłudzeń odszkodowań i świadczeń. Prawie 9 tys. przypadków dotyczyło ubezpieczeń na życie, większość, bo blisko 28 tys., ubezpieczeń majątkowych. Kwota wykrytych oszustw sięgnęła 452 mln zł, co oznacza wzrost o 11 proc. Niemal 63 mln zł przypadły przy tym na ubezpieczenia życiowe, a ponad 389 mln zł – na majątkowe.

W raporcie czytamy, że wysoka inflacja i spowolnienie gospodarcze skłaniają przestępców do częstszego sięgania po środki z instytucji finansowych. Zależność ta jest obserwowana regularnie i towarzyszy wszystkim kryzysom gospodarczym. – Nie obserwujemy jednak znaczącego wzrostu przestępczości. Od lat jej poziom jest stabilny, a w niektórych obszarach spada, co pokażemy w kolejnych rozdziałach. Wzrost liczby i wartości ujawnionych przestępstw w porównaniu do 2022 r. może więc wynikać również z coraz lepszej wykrywalności – piszą autorzy raportu.

– Polska Izba Ubezpieczeń od 14 lat przygotowuje raport opisujący zjawisko przestępczości ubezpieczeniowej. Pokazujemy skalę i złożoność problemu. Zwracamy uwagę, że dla ograniczenia tego typu przestępczości ogromne znaczenie ma brak przyzwolenia społecznego. Uświadamiamy, że przestępstwa ubezpieczeniowe przynoszą szkodę wszystkim korzystającym z ochrony ubezpieczeniowej, wpływając na wzajemne zaufanie klientów i zakładów ubezpieczeń. Podkreślamy, że przestępczość ubezpieczeniowa to nie tylko sfingowane zdarzenia organizowane przez wyspecjalizowane grupy przestępcze. To także drobne oszustwa „uczciwych” obywateli. To m.in. zgłaszanie przy okazji prawdziwej szkody innych wcześniejszych uszkodzeń, których nie obejmowała umowa ubezpieczenia. Nie wszyscy zdają sobie sprawę z tego, że to są przestępstwa – komentuje Andrzej Maciążek, wiceprezes zarządu PIU.

Czytaj więcej

Ubezpieczenia

Próby wyłudzenia odszkodowania „na zgon” to zmora ubezpieczycieli

Zakłady ubezpieczeń i organy ścigania wykryły w 2022 r. grubo ponad tysiąc prób wyłudzenia od ubezpieczycieli odszkodowań za sfingowaną śmierć. W jednej z nich oszuści chcieli wyłudzić łącznie 26 mln zł.

Ubezpieczenia na życie

Od lat najczęstszym przestępstwem w ubezpieczeniach na życie są wyłudzenia świadczeń za rzekome leczenie szpitalne i operacje. W zeszłym roku wykryto 5224 takich wyłudzeń (rok wcześniej 4388) na kwotę 6,4 mln zł (w 2022 r. blisko 5 mln zł). Średnia wartość wyłudzenia sięga tu w przybliżeniu 1200 zł. Zdecydowanie najkosztowniejsze z punktu widzenia ubezpieczycieli są jednak wyłudzenia „na zgon” ubezpieczonego. W 2023 r. wykryto 643 takie przypadki (rok wcześniej 578) o łącznej wartości niemal 32,2 mln zł (w 2022 r. 22,4 mln zł). Do tego doszły próby wyłudzeń na śmierć małżonka, dziecka, rodzica czy teścia (273 wykryte przypadki na kwotę prawie 0,9 mln zł). Nieuczciwi klienci firm ubezpieczeniowych wyłudzają także duże sumy w związku z poważnymi zachorowaniami – to 1014 wykrytych przypadków na kwotę prawie 13,7 mln zł (rok wcześniej 745 przypadków na kwotę niemal 11,5 mln zł) oraz trwałym inwalidztwem lub uszczerbkiem na zdrowiu na skutek nieszczęśliwego wypadku – 1701 przypadków na kwotę ponad 5,28 mln zł (tu nastąpiły lekkie spadki w porównaniu z rokiem wcześniejszym).

Autorzy raportu zwracają uwagę, że jedna osoba może zawierać wiele umów ubezpieczenia dotyczących zdrowia i życia. Dlatego zwalczanie przestępczości ubezpieczeniowej w tym obszarze wymaga dostępu do informacji o historii ubezpieczenia klienta oraz wiedzy o jego przebytych chorobach i urazach. Pozwala to np. wykryć, że dany klient próbuje wyłudzić świadczenie z tytułu usunięcia wyrostka robaczkowego, który już wcześniej mu usunięto.

Próby wyłudzeń świadczeń za zgony dotyczą zarówno zdarzeń zaistniałych, jak i upozorowanych. Sprawcy zawierają umowy już po śmierci osoby ubezpieczonej lub ubezpieczają osoby w terminalnej fazie choroby. Zdarza się, że zgony zostały upozorowane przez fałszowanie dokumentacji. Ubezpieczyciele twierdzą, że wykrywają ten rodzaj ubezpieczeń bardzo skutecznie.

Ubezpieczenia majątkowe

Dominującym rodzajem przestępstw, zarówno pod względem liczby, jak i wartości, są te związane z ubezpieczeniami komunikacyjnymi. Przestępstwa dotyczące OC i Autocasco stanowiły w zeszłym roku 71,5 proc. wszystkich wyłudzeń i prób wyłudzeń w tej grupie ubezpieczeń oraz niemal 79 proc. ich łącznej wartości. Wysokie koszty nawet drobnych napraw zaawansowanych technicznie pojazdów sprawiają, że często są one wykorzystywane jako generatory szkód w OC i AC, co wpływa na dużą wartość wyłudzeń w ubezpieczeniach komunikacyjnych. Poza szkodami polegającymi na uszkodzeniach samochodów, sprawcy często symulują rzekome uszkodzenia ciała w wypadkach komunikacyjnych.

Ubezpieczyciele twierdzą, że metody przestępstw mają tu dobrze rozpoznane, przyznają jednak, że zjawisko nieustannie ewoluuje. W ostatnich latach rośnie więc udział obcokrajowców zaangażowanych przez grupy przestępcze jako kierujący i poszkodowani w celowo powodowanych kolizjach. Ponadto grupy przestępcze coraz częściej urządzają „polowania” na trasach szybkiego ruchu i w miejscach „kolizjogennych”, np. na rondach. Nasila się też zjawisko wynajmowania osobom trzecim leasingowanych pojazdów luksusowych, które ulegają szkodom np. podczas nielegalnych wyścigów.

Zorganizowane grupy z krajów, w których koszty ubezpieczeń są dużo wyższe niż w Polsce, rejestrują i ubezpieczają w Polsce swoje pojazdy, które są użytkowane wyłącznie za granicą. Dotyczy to nawet skuterów. Informacje na temat miejsca i sposobu użytkowania tych pojazdów są zatajane przy zawieraniu takich umów, a pojazdy są rejestrowane na firmy lub obywateli z Polski. Autorzy raportu twierdzą, że niektóre włoskie miasta są wręcz zdominowane pojazdami z polskimi rejestracjami.