Pani K. owdowiała w 2009 r. Sądziła, że skoro mieszkała z mężem w jednym mieszkaniu, to - jako osoba najbliższa - zwolniona jest z podatku od spadku, który formalnie nabyła. Miała rację, ale nie dopełniła formalności koniecznych do skorzystania ze zwolnienia na podstawie art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn - nie zgłosiła nabycia spadku w urzędzie skarbowym.
W maju 2010 r. uprawomocniło się postanowienie Sądu Rejonowego w Rzeszowie, stwierdzające nabycie spadku. Od tego czasu minęło 10 lat i zobowiązanie podatkowe z tego tytułu formalnie się przedawniło.
W styczniu 2020 r. pani K. złożyła jednak zeznanie podatkowe SD-3 o nabyciu rzeczy i urząd skarbowy uznał, że dzięki temu jest podstawa do wznowienia obowiązku podatkowego. Pani K. dostała decyzję zobowiązującą ją do zapłaty prawie 2 tys. zł podatku. W uzasadnieniu stwierdzono, że obowiązek podatkowy po stronie pani K. powstał w maju 2010 r., tj. z chwilą uprawomocnienia się postanowienia o nabycie spadku po mężu. Nie zgłosiła ona jednak nabycia spadku, zatem obowiązek podatkowy powstał z chwilą powołania się przez nią na fakt jego nabycia w styczniu 2020 r., tj. w dniu złożenia zeznania SD-3. Odwołanie się do izby skarbowej, a następnie do sądu administracyjnego nie przyniosło efektu: decyzja została utrzymana.
Rzecznik Praw Obywatelskich złożył w tej sprawie skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego, gdyż twierdzi, że skarbówka źle interpretuje przepisy podatkowe.
Ustawa o podatku od spadków i darowizn mówi, że obowiązek podatkowy powstaje, co do zasady, z chwilą przyjęcia spadku (art. 6 ust. 1 pkt 1 upsid). Dalej art. 6 ust. 4 stanowi, że jeżeli nabycie niezgłoszone do opodatkowania stwierdzono następnie pismem, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą sporządzenia pisma. Jeżeli pismem takim jest orzeczenie sądu, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia. W przypadku gdy nabycie nie zostało zgłoszone do opodatkowania, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą powołania się przez podatnika przed organem podatkowym na fakt nabycia.
