Sprawy rodzinne w sądach mają przyśpieszyć. Rząd pokazał projekt ustawy

Chodzi o ministerialny projekt nowelizacji prawa o ustroju sądów powszechnych, który trafił właśnie do opiniowania i konsultacji publicznych. Jednym z trzech zasadniczych celów proponowanej noweli jest umożliwienie orzekania asesorom sądowym w sprawach rodzinnych i opiekuńczych oraz nieletnich. Obecnie bowiem aplikanci sędziowscy nie mogą wybierać stanowisk asesorskich w wydziałach rodzinnych i nieletnich, co ogranicza napływ nowej kadry do tych jednostek.

Czytaj więcej

W sądzie i w urzędzie

Im więcej reform, tym wolniejsze sądy. Obywatele czekają coraz dłużej

Pomimo ciągłych reform wymiaru sprawiedliwości średni czas oczekiwania na wyrok jest już prawie d...

Asesorzy do sądów rodzinnych. Czy będą orzekać o rozwodach?

Po proponowanych zmianach asesorzy zyskają uprawnienie do rozpatrywania spraw z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego, spraw dotyczących demoralizacji i czynów karalnych nieletnich, leczenia osób uzależnionych od alkoholu oraz od środków odurzających i psychotropowych oraz spraw należących do sądu opiekuńczego na podstawie odrębnych ustaw.

W tym celu chętni asesorzy sądowi mają zostać przeniesieni do wydziałów rodzinnych i nieletnich. Będą mieli na to rok od wejścia w życie ustawy. Aplikanci z kolei będą mogli trafiać do tych wydziałów na asesurę.

Uzasadniając potrzebę tej zmiany, resort podkreśla, że wydziały rodzinne i opiekuńcze są wyjątkowo obciążone pracą. Potwierdzają to statystyki przytaczane przez ministerstwo. W 2024 r. w wydziałach tych sędzia załatwiał średnio 1534 sprawy, podczas gdy w wydziałach karnych było to 988 spraw, w cywilnych 596, a w gospodarczych 403 sprawy.

Zdaniem MS dopuszczanie asesorów do orzekania pozwoli na zmniejszenie obciążenia pracą sędziów rodzinnych, co wpłynie na jakość orzecznictwa, komfort pracy i poświęcenie większej ilości czasu sprawom, które tego wymagają. Ministerstwo sprawiedliwości podkreśla, że asesorzy orzekają wyłącznie w sądach rejonowych, a zatem nie będą orzekać w sprawach należących w I instancji do sądów okręgowych, np. w sprawach rozwodów.

Czytaj więcej

Sądy i trybunały

Reforma sądownictwa w 10 punktach. Nowy plan Bodnara

- Przygotowaliśmy 10 punktów programowych, które są odpowiedzią na dobrze zdiagnozowane problemy...

W projekcie resort proponuje też, żeby asesor sądowy mógł starać się o powołanie na stanowisko sędziego dopiero po upływie 30 miesięcy pełnienia przez niego obowiązków sędziego. Dziś asesorzy mogą wnioskować o powołanie na sędziego w zasadzie w dowolnym, wcześniejszym terminie. Ustawa wskazuje tylko termin końcowy na złożenie wniosku, czyli 36 miesięcy pełnienia obowiązków sędziego.

Sędziowie będą mogli więcej. Minister sprawiedliwości straci uprawnienia

To jednak tylko niewielka część zmian przewidywana w projekcie ministerstwa. Resort zamierza bowiem odwrócić reformy wprowadzone tzw. ustawą kagańcową. Zniknąć ma obowiązek składania przez sędziów i prokuratorów oświadczeń o członkostwie w stowarzyszeniach i fundacjach. Zniesiony zostanie też zakaz kwestionowania przez sędziów umocowania sądów, trybunałów i konstytucyjnych organów państwowych. Zabronione nie będzie już też ustalanie lub ocenianie przez sąd prawidłowości powołania sędziego.

Resort chce też wzmocnić rolę samorządu sędziowskiego. Po zmianach to właśnie samorząd ma wybierać kandydatów na prezesa danego sądu, a spośród nich minister będzie musiał powołać nowego szefa sądu. W ręce zgromadzenia sędziów powrócić ma uprawnienie do opiniowania kandydatów na stanowiska sędziowskie w tym sądzie.

Projekt zmienia też przepisowy skład kolegium sądu i wprowadza ten organ do sądów rejonowych. Będzie ono składać się z prezesa sądu i pięciu członków wybieranych na trzy lata przez zgromadzenie ogólne sędziów danego sądu. Obecnie w kolegium sądu zasiada wybierany przez ministra prezes danego sądu i prezesi sądów niższej instancji z danego okręgu czy apelacji.