Syryjski obrońca praw człowieka: Najpierw stabilizacja, wybory za kilka lat

Na początku grudnia mówił mi pan, że dzień po upadku dyktatora Baszara Asada wróci pan do Damaszku. Nadal jest pan jednak w Berlinie. Nie podoba się panu to, co dzieje się w Syrii po obaleniu reżimu?

Bardzo bym chciał wrócić, ale teraz jeszcze nie mogę, muszę uregulować swoje sprawy jako uchodźcy w Niemczech. Tak, bym mógł tu przyjeżdżać w przyszłości. Jak wszystko załatwię, ruszę do ojczyzny. Zespół naszego syryjskiego Centrum Studiów i Badań Prawnych już zaczął pracę w Damaszku. Wydarzenia polityczne w Syrii przebiegają obiecująco. 

Nowy przywódca Ahmad asz-Szara, wcześniej używający pseudonimu wojennego Abu Mohamed al-Dżawlani, mówi, że na demokrację, na wybory w Syrii trzeba poczekać kilka lat.

Na demokrację nie. Na wybory na pewno tak, muszą być odpowiednio przygotowane. Na to trzeba trzech, czterech, nawet pięciu lat. Podobnie na konstytucję. Z tym się zgadzam, tak zresztą zakładałem przed obaleniem Baszara Asada. Trudno teraz myśleć o przeprowadzeniu wyborów. Ludzie potrzebują stabilizacji, jedzenia i prądu. Poza tym tak długo nie mieli szansy na debaty, że jeszcze nie są gotowi do podejmowanie decyzji politycznych. 

Czyli najpierw normalizacja życia, potem polityka?

Przed przeprowadzeniem wyborów trzeba mieć szansę policzyć wyborców. Ludzie muszą mieć stałe miejsce zamieszkania, nie mogą głosować w obozach dla uchodźców czy gdzieś poza granicami kraju, na przykład w Turcji. Poza tym reżim Asada rozdawał obywatelstwo wspierającym go Irańczykom, Afgańczykom czy Libańczykom, nie wiadomo, co z tym zrobić, oni mogą mieć wpływ na wynik wyborów. Rozwiązanie tych wszystkich spraw wymaga czasu.

Czytaj więcej

Polityka

Kto stanął w kolejce do nowego władcy Syrii? Nowe rozdanie na Bliskim Wschodzie

Kilkanaście dni po upadku dyktatora Baszara Asada już widać, kto ma szansę najbardziej skorzystać na zmianie władzy w Damaszku. I kto się na Bliskim Wschodzie tego najbardziej obawia.

Pana Centrum przygotowało projekt konstytucji. Może być wykorzystany przez nowe władze?

Projekt jest ogólnie dostępny, opublikowaliśmy go w internecie. Próbujemy go prezentować w Damaszku, odbyło się tam już pierwsze spotkanie. Będziemy wyczulali ludzi na znaczenie nowej konstytucji, to nasze zadanie. 

Czy Asz-Szara i jego ugrupowanie Hajat Tahrir asz-Szam (HTS) wiedzą o tym projekcie konstytucji? 

Wiedzą. Przyjmowanie konstytucji to jednak długi proces, w tym przekonywanie Syryjczyków. Bo to oni będą głosować. 

Ten projekt przewiduje podział Syrii na sześć regionów.

Przewiduje federalizację Syrii. 

Asz-Szara powiedział, że jest przeciw uczynieniu z Syrii państwa federalnego.

Jest przeciw. Ale to nie on będzie o tym decydował, lecz Syryjczycy.

Czy na razie to Asz-Szara podejmuje wszystkie decyzje, ewentualnie z innymi liderami HTS? Czy też dzieli się odpowiedzialnością z innymi siłami politycznymi?

Nie wiem, czy on sam, czy kierownictwo HTS. Nie znam zasad panujących w nowym rządzie. Ale wiem, że dotychczasowe działania władz są dobre. Co nie znaczy, że w społeczeństwie nie ma obaw. Najbardziej niebezpieczne w tej chwili są próby wywierania wpływu na Syrię przez graczy zewnętrznych.

Kogo ma pan na myśli? Turcję, Arabię Saudyjską, innych?

Przede wszystkim Iran, Rosję, Zjednoczone Emiraty Arabskie. Oraz kryminalne pozostałości reżimu Asada. Wszyscy chcą odgrywać ważną rolę. Nie możemy pozwolić, by powtórzyło się to, co stało się w Libii i Sudanie. Nie możemy dopuścić do wojny, nie powinniśmy się zajmować wojną z islamistami, lecz odbudową Syrii, zapewnieniem jej bezpieczeństwa, zapewnieniem bezpieczeństwa granic. Potem zajmiemy się zwalczaniem islamistów metodami pokojowymi, broniąc praw człowieka.

Mówi pan to jako syryjski chrześcijanin?

Nie jako chrześcijanin. To zadanie dla wszystkich Syryjczyków. Sami sunnici, stanowiący większość, będą zwalczać radykałów islamskich. Jestem tego pewien, znam Syryjczyków, nie chcą dżihadyzmu, radykalnej ideologii. 

Czytaj więcej

Kościół

Prof. Jean-Franҫois Colosimo: Syryjscy chrześcijanie nie będą w dobrej sytuacji

Islamiści, którzy mają największe zasługi w obaleniu Asada, to nie talibowie czy ISIS. Ale nie ma umiarkowanych islamistów – mówi „Rzeczpospolitej” prof. Jean-Franҫois Colosimo, francuski ekspert ds. chrześcijan na Bliskim Wschodzie.

W internecie pojawiły się zdjęcia jednego z bliskich współpracowników nowego władcy Asz-Szary, który nadzorował przed laty publiczną egzekucję kobiet.

Znam to zdjęcie. Kiedyś zostanie za to osądzony, teraz jeszcze nie jest na to czas. Priorytetem jest stabilizacja naszego kraju. Nie może być tak jak w Sudanie, gdzie jeden generał walczy z drugim. Nie chcemy wojny domowej, w której dobrze odnajdują się islamscy radykałowie, prześladujący mniejszości. Dla chrześcijan najważniejsza jest odbudowa Syrii, uczynienie z niej spokojnego, bezpiecznego kraju. 

Ma pan zapewne kontakty z liderami chrześcijańskiej mniejszości w Syrii. Co mówią?

Część to, co ja mówię panu. Część wyraża obawy. Ale na razie nie wydarzyło się nic uzasadniającego lęk. Dotychczas chrześcijanie nie mają problemów. Nikt nie przychodzi do nich i niczego nie narzuca ani nie zakazuje. 

Na razie.

Po co myśleć o złych scenariuszach. Jak się chrześcijanom czy jakimkolwiek Syryjczykom zacznie dziać coś złego, to będziemy się sprzeciwiać. Nie dzielę Syryjczyków na chrześcijan, druzów czy sunnitów, nie wyróżniam mniejszości czy większości. Są ludzie, a mnie interesują prawa człowieka.