Budynki przyjazne środowisku

Osiągnięcie neutralności klimatycznej przez polskie budynki i sektor budowlany w niecałe trzy dekady? Polskie Stowarzyszenie Budownictwa Ekologicznego PLGBC oraz Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju (EBOR) opracowały mapę drogową, która powinna umożliwić osiągnięcie tego ambitnego celu. Konieczna jest jednak współpraca wielu stron: deweloperów, inwestorów i właścicieli budynków, projektantów, producentów materiałów, generalnych wykonawców, zarządców nieruchomości, a także instytucji finansowych, organizacji pozarządowych, a wreszcie administracji na poziomie centralnym i samorządowym, bo nie obejdzie się bez zmian w legislacji.

Za duży ślad

Dlaczego to tak ważna kwestia? Budownictwo i nieruchomości mają bardzo duży udział w emisji dwutlenku węgla w skali globu, sięgający aż 38 proc. Ślad węglowy dzieli się na operacyjny i wbudowany.

Ten pierwszy, stanowiący 28 proc. emisji CO2 na świecie, związany jest z eksploatacją budynków. Ten drugi pochodzi ze zużycia energii przy produkcji materiałów, transporcie, pracach budowlanych. To również kwestia rozbiórki starych nieruchomości.

Celem strategicznym powinno być to, aby w 2050 r. wszystkie budynki charakteryzowały się zerowym śladem operacyjnym, a obiekty nowe i modernizowane zerowym śladem węglowym netto w całym cyklu życia (czyli zerowym bilansem śladu operacyjnego i wbudowanego). Wymaga to transformacji polskiego rynku budowlanego, zmiany podejścia do produkcji materiałów, projektowania, procesu budowlanego oraz wykorzystywanych źródeł energii.

Jest to kwestia o tyle ważna, że do 2050 r. eksperci spodziewają się nawet podwojenia globalnych zasobów budowlanych, co dla klimatu będzie miało poważne konsekwencje – jeśli nie zmieni się podejścia.

Dużym wyzwaniem jest struktura budynków w Polsce. Pod względem zużycia energii i emisji gazów cieplarnianych aż 66 proc. przypada na budynki mieszkalne (a 58 proc. w tym kawałku to te jednorodzinne), prawie 15 proc. na budynki użyteczności publicznej, a 19 proc. dla rolnictwa, leśnictwa i rybołóstwa.

W raporcie czytamy, że o ile budynki oddawane do użytku po 2000 r. cechuje relatywnie wysoka efektywność energetyczna, o tyle starsze zasoby charakteryzują się wysokim zapotrzebowaniem na energię i wymagają głębokiej modernizacji. To dlatego niezbędne są regulacje prawne mające poprawić stan zasobów. Kluczowa ma tu być długoterminowa strategia renowacji.

Wzór dla innych

– Mapa drogowa jest zadaniem ambitnym, ale wykonalnym. Tylko zintensyfikowane i długofalowe działania pozwolą na wypełnienie celów porozumienia paryskiego i Europejskiego Zielonego Ładu. Potrzebna jest legislacja stymulująca zmiany i współpraca wszystkich grup interesariuszy – powiedziała podczas webinaru towarzyszącego premierze raportu Alicja Kuczera, dyrektor zarządzająca PLGBC.

Jej zdaniem kluczowe jest to, by nie poprzestawać na redukowaniu śladu operacyjnego, ale sprawić, by nieruchomość była zeroemisyjna od projektu po rozbiórkę. Zwłaszcza że wraz z postępem w redukcji energochłonności budynków znaczenie śladu wbudowanego będzie tylko rosnąć.

Udział EBOR w przygotowaniu raportu nie jest przypadkowy, gdyż zadaniem tej instytucji jest m.in. przekształcanie gospodarek w niskoemisyjne i zgodne z porozumieniem paryskim. Zielone budynki to jeden z ośmiu kluczowych obszarów w strategii EBOR na lata 2021–2025.

Polska mapa drogowa ma zostać wykorzystana jako wzorzec dla innych państw, w których działa bank. Będzie prezentowana w listopadzie w Glasgow na COP26 – szczycie klimatycznym ONZ.