Podział gruntów rolnych pod okiem państwa. Nie można o tym zapomnieć przy zniesieniu współwłasności

Zniesienie współwłasności działki rolnej między współwłaścicielami nie pozbawia prawa Skarbu Państwa do nabycia tych działek – wynika z uchwały Sądu Najwyższego.

Publikacja: 25.02.2025 21:53

Podział gruntów rolnych pod okiem państwa. Nie można o tym zapomnieć przy zniesieniu współwłasności

Foto: Adobe Stock

Czworo współwłaścicieli (w tym małżonkowie) ponad trzech hektarów ziemi rolnej składających się z szeregu niedużych działek, dokonało umownego zniesienie tej współwłasności, dzieląc się tymi działkami i wystąpiło do sądu o wpis w księdze wieczystej tych zmian i założenia nowych ksiąg dla tych działek.

Czytaj więcej

Sposoby zniesienia wspólności praw do nieruchomości

Umowa w sprawie zniesienia współwłasności gruntów rolnych była nieważna

Referendarz, a następnie sąd wieczystoksięgowy wniosek oddalili, wskazując, że umowa nieodpłatnego zniesienia współwłasności nieruchomości rolnej narusza rygory ustawy z 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego, co skutkuje jej nieważnością. W myśl bowiem art. 4 ust. 1 pkt 1 tej ustawy Krajowemu Ośrodkowi Wsparcie Rolnictwa przysługuje prawo nabycia tej nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa po cenie (wartości) rynkowej. Wspólnicy tego gruntu powinni KOWR o swym zamiarze poinformować, czego nie zrobili.

Art. 2 ust. 7 tej ustawy szeroko rozumie jednak „nabycie nieruchomości rolnej”, a więc przeniesienie własności nieruchomości rolnej lub nabycie jej własności w wyniku czynności prawnej lub orzeczenia sądu albo organu administracji publicznej, ale także innego zdarzenia prawnego. Przyjmuje się, że chodzi o każde zdarzenie prawne wywołujące zmianę po stronie właściciela nieruchomości.

Czytaj więcej

Fiskus nie zarobi na porozwodowym zniesieniu współwłasności. Ważny wyrok NSA

W apelacji wnioskodawcy argumentowali, że to zniesienie współwłasności nie spowodowało nabycia nieruchomości rolnej (zmiany właściciela) w rozumieniu art. 4 ust. 1 ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego, więc ta umowa nie była objęta tymi rygorami.

Przy podziale działek rolnych nie można zapominać o uprawnieniach Skarbu Państwa

Rozpatrując apelację, Sąd Okręgowy w Bydgoszczy w osobie sędziego Tomasza Adamskiego powziął co do tej kwestii wątpliwości, z którymi zwrócił się w pytaniu prawnym do SN. W konkluzji uzasadnieniu pytania wskazał, że w takich przypadkach nie dochodzi w jego ocenie do „nabycia” nieruchomości rolnej. Prawo własności pozostaje bowiem w rękach dotychczasowych współwłaścicieli, poza tym celem ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego jest ograniczenie transakcji gruntami rolnymi w celu uzyskania zysku przez osoby niedające pewności wykorzystania nabytej ziemi na cele rolnicze.

Trójka sędziów Izby Cywilnej SN: Dariusz Dończyk, Monika Koba i Roman Trzaskowski, podjęła uchwałę, że w przypadku umownego zniesienia współwłasności nieruchomości rolnej polegającego na przyznaniu własności nieruchomości rolnej jednemu ze współwłaścicieli lub przez jej podział w naturze między dotychczasowych współwłaścicieli dochodzi do jej nabycia w rozumieniu art. 2 pkt 7 ustawy z 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego, które skutkuje powstaniem po stronie uprawnionego podmiotu (KOWR) prawa nabycia tej nieruchomości w myśl art. 4 ust. 1 pkt 1 tej ustawy.

Sygnatura akt: III CZP 26/24

Opinia dla „Rzeczpospolitej”

Prof. Bartosz Rakoczy, UMK, radca prawny

To zbyt daleko idąca wykładnia ustawy, gdyż jej celem jest ograniczenie obrotu gruntami rolnymi, aby były one wykorzystywane przede wszystkim rolniczo. Jeżeli więc mimo zniesienia współwłasności zostaje zachowany rolny charakter tych działek, to nie ma powodu, by w tę zmianę ingerowało państwo, KOWR, zwłaszcza że dotychczasowi współwłaściciele stali się właścicielami, co wzmacnia ich pozycję. Trzeba pamiętać, że jest jeszcze ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych, która z powodzeniem zapewnia ochronę rolniczego charakteru tych działek.

Czytaj więcej

Czy państwo zawsze ma prawo pierwokupu ziemi rolnej? SN rozstrzygnie

Czworo współwłaścicieli (w tym małżonkowie) ponad trzech hektarów ziemi rolnej składających się z szeregu niedużych działek, dokonało umownego zniesienie tej współwłasności, dzieląc się tymi działkami i wystąpiło do sądu o wpis w księdze wieczystej tych zmian i założenia nowych ksiąg dla tych działek.

Umowa w sprawie zniesienia współwłasności gruntów rolnych była nieważna

Pozostało jeszcze 90% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Praca, Emerytury i renty
Dodatki do emerytur i rent od 1 marca 2025. Ile wyniosą po podwyżce?
Nieruchomości
Ile trzeba zapłacić notariuszowi przy zakupie nieruchomości? Aktualne stawki
Prawo drogowe
Czy skręcając w lewo trzeba patrzeć w lusterko? Sąd Najwyższy odpowiedział
Podatki
Kiedy emeryci muszą składać PIT, a kiedy są zwolnieni z tego obowiązku?
Prawo drogowe
Prawo jazdy mimo sądowego zakazu prowadzenia? Cwaniacy wykorzystują lukę