Zanim zainwestujemy pieniądze, powinniśmy się zastanowić, po co w ogóle oszczędzamy. Czy za odłożone środki chcemy kupić smartfona, samochód czy zamierzamy zgromadzić wkład własny na mieszkanie. A może planujemy uzbierać kapitał na przyszłą emeryturę.

Najlepiej, jeśli nasz cel jest konkretny, bo wtedy wiemy,  jaką kwotę powinniśmy zgromadzić. Wówczas możemy znaleźć odpowiedni sposób oszczędzania.

Najpierw trzeba się zastanowić, ile miesięcznie możemy odkładać. Do tej kwoty należy dopasować czas oszczędzania. Na przykład jeśli zamierzamy kupić komputer, który kosztuje 3,6 tys. zł, a co miesiąc możemy zaoszczędzić 300 zł, to już po roku zgromadzimy potrzebne środki.

W podanym przykładzie, ze względu na krótki czas oszczędzania, pieniądze należy ulokować bardzo bezpiecznie i w taki sposób, aby mieć do nich dostęp po 12 miesiącach. W tym przypadku sprawdzą się najbezpieczniejsze fundusze pieniężne albo konto oszczędnościowe w banku.

Trochę akcji na kilka lat

Teraz załóżmy, że chcemy uzbierać wkład własny na mieszkanie (obowiązkowy od 2014 roku), który wyniesie na przykład 30 proc. wartości lokalu. Na ten cel możemy odkładać 950 zł miesięcznie. Przyjmijmy, że mieszkanie kosztuje 300 tys. zł, a średnia stopa zwrotu z inwestycji wyniesie 5 proc. rocznie.

Przy takich założeniach należy oszczędzać przez siedem lat (uwzględniając 19-proc. podatek od zysków kapitałowych). Działa tu efekt procentu składanego.

Warto dodatkowo wziąć pod uwagę inflację i co roku wpłacać kwotę powiększoną o jej wskaźnik. Jeśli przyjmiemy, że średnia roczna inflacja wynosi ok. 2,8 proc., to w drugim roku powinniśmy co miesiąc wpłacać 977 zł, a nie 950 zł jak wcześniej.

Jeśli planujemy osiągnąć 5-proc. roczną stopę zwrotu z całości portfela w ciągu siedmiu lat, to w zasadzie nasze inwestycje nadal możemy opierać na bezpiecznych aktywach, takich jak fundusze obligacji oraz atrakcyjnie oprocentowane lokaty bankowe. Ale lepiej będzie, jeśli choć część naszego portfela będą stanowić akcje. Dłuższy czas gromadzenia kapitału (powyżej trzech lat) pozwala na wybór bardziej agresywnych inwestycji.

Oszczędzanie długoterminowe

Wraz z wydłużaniem czasu oszczędzania maleje ryzyko związane z inwestowaniem. Jeśli mamy zamiar gromadzić kapitał przez 10–20 lat, możemy już znacząco zwiększyć część akcyjną portfela. Jest szansa, że w ciągu 10 lat roczna stopa zwrotu z akcji (lub funduszy akcji) wyniesie ok. 8–10 proc. To, o ile zwiększymy część akcyjną, zależy nie tylko od czasu oszczędzania, ale także od naszej skłonności do ponoszenia ryzyka. Jest to indywidualna cecha każdego człowieka. Jedni są w stanie zaakceptować nawet wysoką potencjalną stratę w zamian za wyższe zyski w długim terminie, inni nie. Z reguły na większe ryzyko mogą się zdecydować osoby młodsze, zamożniejsze, a także te, które dobrze znają produkty, w jakie inwestują.

Osobom, które planują oszczędzać na emeryturę, eksperci zalecają zmniejszanie zaangażowania w akcje wraz z upływem lat i wzrostem wartości portfela emerytalnego. Radzą, aby udział procentowy części akcyjnej w portfelu nie przekraczał liczby, która powstaje przez odjęcie wieku inwestora od 100. I tak osoba, która ma 20 lat, może zdecydować się na 80 proc. akcji, natomiast 60-latek najwyżej na 40 proc. Pozostałe oszczędności powinny znaleźć się na lokatach bankowych lub w obligacjach.

W tej strategii chodzi o to, aby tuż przed emeryturą ewentualny spadek kursów na giełdzie nie uszczuplił przez lata wypracowanego kapitału. Odrobienie strat mogłoby być trudne, ponieważ do zakończenia oszczędzania pozostało stosunkowo niewiele czasu.

Co włożyć

Dobrze skonstruowany portfel inwestycyjny powinien zawierać różne rodzaje papierów, np. akcje, obligacje lub jednostki funduszy inwestycyjnych. Uzupełnieniem są zawsze depozyty bankowe.

Eksperci zaznaczają, że każdy z tych rodzajów inwestycji charakteryzuje się określonym poziomem ryzyka (jest mierzone zmiennością np. kursu akcji czy wartości jednostki uczestnictwa funduszu) oraz potencjalną stopą zwrotu. Im wyższe ryzyko, tym większy możliwy do osiągnięcia zwrot z inwestycji.

Najbardziej ryzykowne są akcje małych i średnich spółek oraz papiery notowane na  rynkach wschodzących, czyli jeszcze słabo rozwiniętych (np.  Afryka czy Azja). Najmniej ryzykowne są krajowe fundusze pieniężne oraz fundusze obligacji skarbowych.

Analitycy zalecają także geograficzną oraz walutową dywersyfikację (zróżnicowanie) portfela. Nigdy nie jest tak, żeby wszystkie rynki w jednym czasie zachowywały się podobnie. Na przykład w ciągu ostatnich czterech lat szybko rosły indeksy giełdowe na rynkach rozwiniętych. Natomiast daleko w tyle pozostały rynki wschodzące, takie jak Chiny, Rosja, a także Polska, która wciąż jest zaliczana do rynków rozwijających się.

Dywersyfikując swój  portfel warto uwzględnić, oprócz tradycyjnych rodzajów lokat, takich jak akcje, obligacje, depozyty bankowe, także inwestycje powiązane z rynkami nieruchomości, surowców czy sektorem private equity. Im poszczególne składniki portfela są mniej ze sobą skorelowane, tym dywersyfikacja jest  skuteczniejsza i lepiej ogranicza ryzyko inwestycyjne.

Powiedzieli

Krzysztof Kamiński | CFA, członek zarządu Millennium TFI