Nowy rok witajmy z ostrożnym optymizmem

Materiał partnera: Alior Bank

W ostatnich latach polska gospodarka ograniczyła potencjał m.in. ze względu na pandemię Covid-19, wojnę w Ukrainie czy szybko rosnącą inflację. W nadchodzącym roku krajowy rynek czeka jednak dynamiczne ożywienie. Przyczynią się do tego m.in. wzrost konsumpcji prywatnej, inwestycje publiczne, spadek inflacji i niższe stopy procentowe.

Gospodarka wyjdzie na prostą?

Można stwierdzić, że sytuacja gospodarcza zaczyna się poprawiać, co ilustrują dane finansowe Alior Banku za trzeci kwartał 2023 roku. Wzrost dynamiki produktu krajowego brutto (PKB) znacząco przyspieszył i po raz pierwszy w tym roku osiągnął dodatni wynik. Choć skok o 0,5 proc. w porównaniu z tym samym okresem poprzedniego roku może wydawać się niewielki, to jest wystarczający, aby zauważyć poprawę sytuacji konsumentów.

Zwiększenie konsumpcji o 0,8 proc. w III kwartale tego roku, wspierane niższą inflacją i obniżonymi stopami procentowymi, pozytywnie wpływa na finanse gospodarstw domowych. Dodatkowo utrzymuje się korzystna sytuacja na rynku pracy co zwiększa dochody gospodarstw domowych.

Sytuacja poprawia się również w obszarze inwestycji publicznych. Zakończenie wydatkowania z poprzedniej perspektywy budżetowej Unii Europejskiej sprzyja przyspieszeniu dynamiki inwestycji, osiągając ponad 7-proc. wzrost rok do roku.

Mocnym wsparciem dla wyniku PKB jest także eksport netto, który dodaje do PKB +5,9 pkt proc. Jednak coraz bardziej zaczyna być widoczna normalizacja zapasów działająca w kierunku przeciwnym (-7,7 pkt proc.), która głównie wynika z rozluźnienia napięć w globalnych łańcuchach dostaw. Wyższemu eksportowi netto sprzyja odbudowa popytu zagranicznego, zwłaszcza na części motoryzacyjne.

Dotychczasowe dane z tego roku wspierają prognozę całorocznego wzrostu PKB, która – jak szacujemy w Alior Banku – wyniesie 0,5 proc. Myślę, że popyt inwestycyjny pozostanie silny do końca bieżącego roku. Niższa inflacja oraz nadal stosunkowo stabilny rynek pracy wpłyną na ożywienie w konsumpcji prywatnej.

Z kolei znacząca korekta na poziomie zapasów, która trwała przez cały bieżący rok i hamowała wzrost gospodarczy, sugeruje, że proces dostosowania w tej kwestii jest już w dużej mierze zakończony. Wpływ zmian w ich poziomie na dynamikę PKB w przyszłym roku powinien być bardziej znormalizowany, być może nawet lekko pozytywny.

Analiza ekonomicznej sytuacji Polski w 2024 roku

W nadchodzących latach możemy spodziewać się przyspieszenia tempa wzrostu gospodarczego. Według naszych szacunków w 2024 roku dynamika PKB powinna przekroczyć 3 proc. Głównie wynika to z oczekiwanego wzrostu popytu konsumpcyjnego, niższej inflacji, niższych stóp procentowych oraz korzyści z impulsów regulacyjno-fiskalnych.

Rynek pracy pozostanie silny częściowo z powodu niekorzystnych tendencji demograficznych oraz nadchodzącego ożywienia gospodarczego. Stopa bezrobocia rejestrowanego, według prognoz ekonomistów Alior Banku, będzie oscylować w okolicach historycznych minimów, utrzymując się na poziomie około 5 proc. w przyszłych latach. Dynamika płac nominalnych może nieco spaść, ale realny wzrost płac prognozowany jest jako dodatni, z wyraźną poprawą w najbliższych latach.

W 2024 roku spodziewamy się osłabienia popytu inwestycyjnego z kilku powodów. Przede wszystkim wpłynie na to zakończenie cyklu wydatków ze środków unijnych, co jest związane z zakończeniem starej perspektywy finansowej Unii Europejskiej. Dodatkowo dynamika inwestycji firm może zostać zahamowana po bardzo silnym roku 2023. Natomiast ożywienie w sektorze inwestycji mieszkaniowych powinno wspierać ten obszar gospodarki.

W 2023 roku inflacja odegrała kluczową rolę, osiągając prawdopodobnie średnioroczne tempo powyżej 11 proc. rok do roku. W 2024 roku wskaźnik ten być może nieznacznie spadnie, lecz wewnętrzna presja inflacyjna może utrzymać jej odczyty daleko od celu Narodowego Banku Polskiego (2,5 proc.). W kierunku redukcji inflacji będzie wpływać dalsze likwidowanie globalnych i lokalnych szoków podażowych, które były rezultatem pandemii i wojny w Ukrainie.

Należy zaznaczyć, że wpływ środków z Krajowego Planu Odbudowy może wesprzeć rozwój w niektórych branżach. Ogólnie rzecz biorąc, prognozowana jest poprawa w porównaniu z 2023 rokiem, jednak nieznaczna, przy większym ryzyku pogorszenia się scenariusza bazowego niż jego poprawy.

Geopolityka – polityka, konflikty, sojusze

Po rozpadzie ZSRR i przez większość lat 90. oraz pierwsze lata XXI wieku świat doświadczał względnego spokoju pod kątem napięć geopolitycznych. Chociaż konflikty zbrojne nie zniknęły, największe światowe mocarstwa dążyły do osiągnięcia porozumienia. Okres ten to również złoty wiek globalizacji, szczególnie w handlu. W tym czasie Unia Europejska dynamicznie się rozwijała, a Polska brała w tym aktywny udział. Gospodarki wschodzące, zwłaszcza azjatyckie, również prężnie rosły w siłę, przyczyniając się do znacznego zmniejszenia ubóstwa na świecie.

Ponad dziesięć lat temu pojawiły się pierwsze oznaki kłopotów. Kryzys finansowy w USA na koniec pierwszej dekady XXI wieku rozlał się na cały świat. Kilka lat później doszło do kryzysu zadłużeniowego w strefie euro. Kraje rozwinięte znacząco zwolniły tempo wzrostu gospodarczego. Następnie pojawiły się sygnały, że niektóre państwa chcą wykorzystać słabość Zachodu. Rosja najechała Krym i wschodnią Ukrainę w 2014 roku, a w 2022 roku rozpoczęła pełnoskalową wojnę.

Przed pandemią prezydent USA Donald Trump zaostrzył rywalizację z Chinami, zarówno gospodarczo, jak i militarnie. Dziś nikt nie ma wątpliwości, że świat zmierza w kierunku nowego ładu, przy akompaniamencie napięć pomiędzy głównymi aktorami geopolitycznymi. Obecnie pojawia się scenariusz „rozłączenia” między USA a Chinami, a nawet mówi się o nowej żelaznej kurtynie. Oba mocarstwa mobilizują swoich sojuszników. Polska znajduje się w obozie pro-USA, a nasz najgroźniejszy sąsiad – Rosja – po stronie Chin.

To zarówno szansa, jak i zagrożenie. Nadzieja tkwi głównie w możliwej przebudowie globalnych łańcuchów dostaw, gdy kapitał zachodni widzi rosnące ryzyko inwestycji w Chinach. Część tych środków może trafić do Polski, co już można zaobserwować, jak w przypadku inwestycji Intela.

Jednak w obliczu neoimperializmu Rosji istnieje druga strona tego medalu, a Polska – będąc wysuniętym na wschód punktem NATO – musi uwzględnić te zagrożenia.

Dla naszego kraju ważne powinno być podtrzymywanie dobrych relacji z największymi graczami światowego rynku oraz utrzymanie zrównoważonej gospodarki odpornej na wstrząsy. Wydaje się, że Polska ma dobrą pozycję, co może pomóc w przypadku kolejnych konfliktów. Jednak militarnie nadal zależymy od partnerów, więc warto dalej wzmacniać nasz militarny potencjał obronny.

Najważniejsze wymiary sytuacji międzynarodowej w 2024 roku

Nie można wykluczyć, że w 2024 roku sytuacja między Chinami a Tajwanem może się zaostrzyć. To z kolei może wpłynąć różnorodnie na rynki – skutki nie zawsze będą jednoznaczne. Na przykład kilka lat temu, gdy na Bliskim Wschodzie nie działo się dobrze, cena ropy długo utrzymywała się powyżej 100 dolarów za baryłkę. Teraz jednak, w ciągu zaledwie dwóch–trzech dni, spadła poniżej 70 dolarów.

Konflikty geopolityczne pozostają nadal otwartym pytaniem. Nie mamy bowiem pewności w jakim kierunku sie rozwiną i jak bardzo nas dotkną.

Polacy jako konsumenci: jacy są, czego pragną, o czym marzą i co będą kupować w 2024 roku?

W 2023 roku, w obliczu inflacji i niepewnej sytuacji geopolitycznej, Polacy podjęli kroki mające na celu zabezpieczenie przyszłości. Wśród preferowanych form inwestycji znalazły się bezpieczne aktywa, takie jak złoto, obligacje skarbowe, nieruchomości i jednostki funduszy. Na polskiej giełdzie odnotowano wysokie wzrosty, a fundusze akcyjne zanotowały pierwsze dodatnie napływy netto. Alior TFI był jednym z liderów w Polsce, niemalże podwajając wielkość aktywów pod zarządzaniem.

Spadek inflacji i zwolnienie tempa wzrostu cen na koniec 2023 roku przyczyniły się do wzrostu realnych wynagrodzeń, co z kolei zwiększyło siłę nabywczą społeczeństwa. Polacy, czując większą pewność co do przyszłości finansowej, wrócili do swobodniejszego wydawania pieniędzy również na rozwój i edukację.

Jednak niepewność w 2023 roku miała widoczny wpływ na sprzedaż dóbr stałych, takich jak meble, AGD i RTV. Obniżenie oprocentowania kredytów oraz płatności odroczone mają pomóc w rozwiązaniu tego problemu w przyszłości, chociaż bilans kredytów konsumpcyjnych jest już relatywnie wysoki w Polsce. Według danych Alior Banku istotne wzrosty w 2023 roku ograniczyły się do zobowiązań ratalnych na niskie kwoty oraz kredytów konsolidacyjnych.

Klienci realizowali marzenia posiadania własnego mieszkania. Program rządowy „Bezpieczny kredyt 2 proc.”, uruchomiony w lipcu 2023 roku, spowodował lawinę wniosków kredytowych. Dzięki niemu sprzedaż kredytów hipotecznych powróciła do poziomu sprzed podwyżek stóp procentowych, a poziom bezrobocia w budownictwie utrzymał się na niskim poziomie. Do 14 grudnia program ten przyniósł 52,2 tys. umów kredytowych i stał się fundamentem nowej sprzedaży hipotek w drugiej połowie 2023 roku. Obecnie wolumen kredytów mieszkaniowych w Polsce to około 20 proc. PKB, co daje nam miejsce poza pierwszą dwudziestką krajów UE.

Mimo trudnego okresu dla sektora mieszkaniowego dalsze stymulowanie tego obszaru pozostaje jedyną szansą na rozwój, zarówno w 2024 roku, jak i w dłuższym horyzoncie czasowym.

AI – czy entuzjazm stygnie? Losy sztucznej inteligencji w 2024 roku

Sztuczna inteligencja była niewątpliwie jednym z najczęściej poruszanych tematów w 2023 roku. Główni gracze, tacy jak Microsoft, Google czy Facebook, rywalizowali ze sobą, dostarczając ciągłych informacji o nowych możliwościach tej technologii. Nawet ci, którzy wcześniej nie interesowali się AI, zwrócili na nią uwagę ze względu na listopadowe wydarzenia w OpenAI, takie jak zwolnienie Sama Altmana i jego szybki powrót do firmy.

Entuzjazm wobec sztucznej inteligencji nie słabnie. Mimo że prace nad nią trwają od połowy XX wieku, rok 2023 zmienił spojrzenie na technologię GAI (Generative Artificial Intelligence). Dzięki rozwiązaniom takim jak ChatGPT czy Bard, sztuczna inteligencja stała się dostępna dla każdego. Firmy dostrzegły potencjał technologii GAI i rozpoczęły analizę możliwości zastosowań, zwłaszcza w obszarze automatyzacji i optymalizacji kosztów.

Wzrastający entuzjazm idzie w parze ze wzrostem świadomości zagrożeń. Coraz więcej uwagi poświęca się etycznemu wykorzystaniu sztucznej inteligencji oraz aspektom prawno-regulacyjnym. Wydaje się, że etyka i regulacje będą dominującym tematem w 2024 roku.

W przyszłym roku będą pojawiać się więc pierwsze interpretacje tych przepisów. Odpowiedź na pytanie, czy będą one spowalniać wdrażanie technologii, czy raczej sprzyjać ich rozwojowi pojawi się wraz z uzgodnieniem ostatecznej wersji unijnych regulacji.

W 2023 roku niepewność regulacyjna opóźniała wdrażanie AI, ponieważ brak było pewności co do ostatecznego kształtu przepisów. Jednak na początku grudnia 2023 roku ten czynnik został praktycznie rozwiązany wraz z zakończeniem negocjacji w sprawie AI Act. Możemy oczekiwać, że to rozporządzenie zostanie przyjęte przez wszystkie organy unijnego procesu legislacyjnego.

Rok 2024 może okazać się kluczowy dla rozwoju sztucznej inteligencji, gdyż zaczną pojawiać się pierwsze interpretacje przepisów. Pytanie, czy AI Act spowolni wdrażanie technologii, będzie miało pierwsze odpowiedzi w 2024 roku, wraz z uzgodnieniem ostatecznej wersji przepisów.