Makroekonomista, wykładowca na Uniwersytecie w Cardiff, prezes fundacji Dobrobyt na Pokolenia.
Wojciech Paczos jest doktorem nauk ekonomicznych, starszym wykładowcą w Cardiff University oraz członkiem Instytutu Nauk Ekonomicznych PAN. Jest współzałożycielem i prezesem fundacji "Dobrobyt na Pokolenia". Specjalizuje się w makroekonomii, polityce pieniężnej, finansach publicznych. Doktorat uzyskał w Europejskim Instytucie Uniwersyteckim we Florencji.
Taka zmiana zapewne już by mogła się wydarzyć, ale wymaga ona koordynacji międzynarodowej. Polska powinna być raczej naśladowcą niż liderem tego procesu.
Strategia NBP w czasie wybuchu inflacji w Polsce była błędna. NBP prowadził łagodną narrację i ostrą politykę stóp procentowych, a powinien był działać dokładnie odwrotnie. Z powodu tych błędów mamy dziś jednocześnie bardzo wysokie stopy procentowe i wysoką inflację – obydwa w ścisłej czołówce w UE. Zamiast bez przerwy flirtować z inflacją, NBP powinien zmienić strategię i jasno zadeklarować, że dopóki procesy inflacyjne nie zostaną ustabilizowane, nie będzie miejsca na obniżki stóp procentowych.
To propozycja głębokiego zerwania z podstawami obecnego modelu gospodarczego UE. Dzisiaj zakaz pomocy państwowej dla firm to absolutny fundament polityki wspierania konkurencji w UE. Draghi proponuje odwrócić to o 180 stopni i zamiast zakazu wprowadzić aktywną pomoc. Kto miałby decydować, które firmy otrzymają pomoc, a które nie? W jaki sposób zapewnić, że o wysokości wsparcia decydować będą względy merytoryczne a nie egoizmy narodowe, skoro nawet przy pisaniu raportu nie udało się tego uniknąć? Jak to wpłynie na konkurencję i jednolity rynek? Mam szereg wątpliwości.
Myślę, że to dobry instrument i powinien być szerzej wykorzystywany.
Powinny być finansowanie w połowie przez obecnych podatników, a w połowie przerzucone na przyszłych podatników - za pomocą długu publicznego - bo oni również będą na tych wydatkach korzystać. Jestem zwolennikiem prostych podatków, więc wolałbym jednolity i progresywny podatek dochodowy z którego finansowane są usługi publiczne (edukacja, zdrowie, administracja, obronność), zamiast oddzielnych i skomplikowanych systemów PIT-u plus różne składki (oddzielna na zdrowie, oddzielna na obronę...). Ale rozumiem, że podatki mają w Polsce złą prasę i być łatwiej zwiększać je nie wprost, tylko pod przykrywką - na przykład oddzielnej "składki na obronność".
W temacie redukcji długu ważne są trzy konteksty. Z punktu widzenia cyklu koniunkturalnego dług powinien być teraz redukowany, bo dług należy zwiększać w kryzysie, a redukować w czasach wzrostu. Polska gospodarka dynamicznie wyszła z kryzysu Covid-19 i dziś cieszy się wysokim wzrostem, pozwalającym na zwiększenie przychodów podatkowych. Z drugiej strony poprzedni rząd źle zarządzał gospodarką w momencie wyjścia z kryzysu, zwiększając wydatki, zmniejszając podatki i igrając z inflacją w celu wygrania kolejnych wyborów. To w dużym stopniu determinuje obecną ścieżkę schodzenia z deficytu, sprawiając że będzie ona wolniejsza. Z trzeciej strony ze względu na wyzwania cywilizacyjne (kryzys klimatyczny, zielona transformacja) oraz rację stanu (wojna za wschodnią granicą) polskie finanse publiczne będą miały w najbliższych latach wydatki większe niż w "normalnych" czasach - i to bez związku z momentem cyklu koniunkturalnego. Te wydatki należy częściowo finansować wyższymi przychodami podatkowymi, a częściowo należy nimi obciążyć przyszłe pokolenia, bo one będą ich głównymi beneficjentami. Dług publiczny jest narzędziem rozkładania obciążeń podatkowych w czasie. Dlatego uważa, że to słuszne że będzie przez dłuższy czas strukturalnie zwiększony.
"Koszty prowadzenia polityki pieniężnej" to dziwna konstrukcja, zupełnie poza celem i narzędziami polityki pieniężnej. Szczególnie, że celem banku centralnego jest niska i stabilna inflacja, a nie optymalizacja kosztów czy przychodów z senioratu. Krótko mówiąc - bank centralny po to jest emitentem waluty, aby nie musiał patrzeć na koszty. Aby usprawnić transmisję polityki pieniężnej, środki rezerwy obowiązkowej powinny być oprocentowane tak samo jak środki ponad rezerwą obowiązkową i po stopie równej stopie referencyjnej. Po luzowaniu Ilościowym, oprocentowanie środków rezerwy (obowiązkowej i dobrowolnej) staje się istotniejszym narzędziem transmisji polityki pieniężnej niż operacje otwartego rynku - widzieliśmy to już przed pandemią w dużych gospodarkach świata, które stosowały QE po kryzysie finansowym. FED pisze o tym całkiem otwarcie.
Nic podobnego. Bank Centralny nie jest podmiotem komercyjnym, jego celem nie jest wypracowywanie zysku, jego mandat zupełnie się do tego nie odnosi. Zresztą, strach pomyśleć, jak by to miało wyglądać - jako maksymalizacja senioratu?
Oczywiście: to są działania z zakresu polityki pieniężnej. Uważam, że przejęcie ich przez Zarząd NBP w czasie pandemii było uzurpacją niezgodną z prawem.
To działanie spoza mandatu banku centralnego. Bank centralny może skupować obligacje na rynku wtórnym tylko wtedy, gdy przyczynia się do realizacji jego mandatu - niskiej i stabilnej inflacji oraz stabilności finansowej. Tak było w gospodarkach rozwiniętych po kryzysie finansowym - wtedy chodziło o przywrócenie sekularnie za niskiej inflacji w okolice celu, przy braku możliwości obniżenia stóp procentowych (były już na dolnym ograniczeniu), a także w Polsce i wielu innych krajach w czasie pandemii - wtedy chodziło o zachowanie stabilności finansowej. Finansowanie CPK i elektrowni atomowych - niezależnie od tego, jak bardzo są potrzebne - nie wypełnia tych warunków.
To nie ma większego znaczenia z punktu widzenia stabilności finansowej. Właściwie żadnego.
Oczywiście. Wiarygodność to warunek sine qua non skutecznej polityki pieniężnej. Komunikacja to obecnie podstawowy kanał transmisji polityki pieniężnej.
To fałszywa alternatywa. Przecież już dzisiaj widzimy, że w sektorze STEM najlepiej radzą sobie specjaliści, którzy posiadają również umiejętności miękkie. Zmiana w systemie edukacji powinna polegać na czymś zupełnie innym: rezygnacji z zapamiętywania (dat, wierszy i wzorów) na rzecz zdobywania kompetencji transferowalnych i umiejętności uczenia się. Mówiąc obrazowo - osoba z wykształceniem informatycznym może - o ile zechce - zostać hotelarzem. Chodzi o to, aby osoba z wykształceniem hotelarskim mogła - o ile zechce - zostać informatykiem.
To zależy od polityki społecznej. Pojawi się grupa, która korzystając z tej technologii, odniesie wielki sukces gospodarczy i finansowy. Od polityki społecznej zależy jak szeroka - lub jak wąska - to będzie grupa. Jeśli dyskusje o przyszłości AI zostawimy ekspertom z branży (jak to ma miejsce obecnie), a polityka społeczna przyjmie bierną postawę to tak - konsekwencją AI będzie wzrost nierówności.
Oczywiście. W jaki sposób sprawić, aby sztuczna inteligencja zarabiała na naszą przyszłą emeryturę? Praca AI to inaczej kapitał, który ma właściciela, który z pracy AI czerpie zyski, i obecnie (wszędzie, nie tylko w Polsce) odprowadza od tych zysków podatki daleko niższe niż te nakładane na pracę ludzką.
Przeciwnie. Gwarancja zatrudnienia nie będzie konieczne, bo pracy nie zabraknie. Ze względu na demografię obecnie brakuje rąk do pracy, a popyt na pracę będzie rósł - chociażby w sektorze opieki nad osobami starszymi. Dochód gwarantowany jest bardzo kosztownym i mało skutecznym przedsięwzięciem - nie tylko nie redukuje nierówności, ale również - pozbawiając pracy - pozbawia poczucia wartości i godności.
Masz aktywną subskrypcję?
Zaloguj się lub wypróbuj za darmo
wydanie testowe.
nie masz konta w serwisie? Dołącz do nas
