W tegorocznym zestawieniu wygrywa PwC

W trudnych czasach dobry audytor jest na wagę złota. Za nami już XX edycja rankingu „Rzeczpospolitej". Jak co roku zwycięzców wyłoniliśmy na podstawie nadesłanych ankiet. Niektóre firmy zamieniły się miejscami, ale skład pierwszej dziesiątki od trzech lat jest identyczny.

Roszady na podium

W ubiegłym roku ranking wygrało KPMG, jednak w najnowszej edycji pałeczkę lidera przejęło PwC (awansowało z drugiego miejsca). Mimo pandemicznych zawirowań, w zeszłym roku PwC dynamicznie rozwijało swój biznes, zwiększyło przychody i liczbę badanych jednostek.

Ranking audytorów 2021. Zobacz pełne zestawienie

W tegorocznym zestawieniu awansowało też EY – rok temu było trzecie, teraz jest drugie. Firmie urosły przychody, zwiększyła też zatrudnienie: zarówno ogólne, jak i w dziale audytu. Wśród firm z wielkiej czwórki najwyższym zatrudnieniem w dziale audytu (ponad 800 osób) może pochwalić się właśnie EY Polska.

Natomiast wspomniane już KPMG spadło w tegorocznym zestawieniu na trzecią pozycję. Rywalizacja pomiędzy EY i KPMG była bardzo zacięta: o lokacie przesądziła jedna dziesiąta punktu.

Tegoroczny zwycięzca ma za sobą udany rok. Nie ukrywa jednak, że 2021 dla całej branży audytorskiej nie będzie łatwym okresem.

– Poza aspektem humanitarnym pandemia zwróciła uwagę na technologię i to, w jaki sposób ją wykorzystujemy. Branża audytorska musiała mocno postawić na rozwój technologiczny już przed pandemią, teraz jednak ten czynnik odgrywa bardzo ważną rolę i po pandemii będzie też należał do kluczowych – komentuje Piotr Wyszogrodzki, partner zarządzający działem audytu w PwC Polska.

Miejsca od czwartego do dziesiątego przypadły dokładnie tym samym podmiotom co przed rokiem. Odpowiednio są to: Deloitte Audyt, BDO, Grant Thornton, Grupa PKF Consult, Mazars, UHY ECA oraz HLB.

Rzut oka na rynek

Na uwagę zasługuje tempo, w jakim firmy średniej wielkości zwiększyły swoje przychody. Gros z nich może się pochwalić dwucyfrową dynamiką.

– Czy to był trudny rok? Pod względem operacyjnym zdecydowanie tak. Ale biznesowo to był świetny okres. Niemal podwoiliśmy przychody z audytu – mówi Jan Letkiewicz, partner zarządzający departamentem audytu w Grant Thornton. Powody do zadowolenia ma HLB, któremu przychody urosły o niemal połowę. Grupa podkreśla, że zmienia się zakres usług świadczonych przez firmy audytorskie.

– Pojawiają się zupełnie nowe usługi, jak atestacja raportów o wynagrodzeniach w jednostkach zainteresowania publicznego. Z drugiej strony zmniejsza się zakres usług wymaganych regulacjami kodeksu spółek handlowych – mówi Maciej Czapiewski, partner zarządzający z grupy HLB.

Cały rynek audytorski urósł w 2020 r. o niespełna 8 proc. Firmy działające w tym sektorze świadczyły usługi za niemal 4,3 mld zł.

Sprawdziliśmy też, jak zmieniało się zatrudnienie. Podmioty, które uwzględniono w tegorocznym rankingu, zatrudniają w sumie niemal 13,5 tys. osób, w tym ponad 4,7 tys. w działach audytu. Rok wcześniej było to odpowiednio: 13,3 tys. oraz niespełna 4,7 tys. Wzrost jest zatem niewielki, natomiast bardziej widać go na przestrzeni kilku lat. Na przykład cztery lata temu w pozycji „zatrudnieni przy audycie" mieliśmy tylko 4 tys. osób. Aktualna sytuacja kadrowa w branży jest trudna, ponieważ liczba biegłych rewidentów w Polsce systematycznie spada i firmom coraz trudniej jest pozyskiwać specjalistów.

Nie tylko zyski się liczą

Na dojrzałych rynkach coraz większą rolę odgrywa społeczna odpowiedzialność biznesu. Również w Polsce zyskuje na znaczeniu. Czas pandemii Covid-19 doskonale pokazał, jak ważna jest pomoc i solidarność. W branży audytorskiej nie brak firm, które prowadzą aktywną działalność charytatywną. W tegorocznej edycji rankingu wśród wyróżnionych przez „Rzeczpospolitą" są zarówno reprezentanci wielkiej czwórki, jak i mniejsi gracze.

Nagrodziliśmy w sumie dziewięć firm. Są to (kolejność alfabetyczna): Biuro Rachunkowo-Podatkowe dr hab. Karol Schneider, Ecovis System Rewident, EY Polska, Firma Audytorska Interfin, HLB, Pro Audit, UHY ECA, KPMG i PwC.

Wśród podmiotów, którym audytorzy podają pomocną dłoń, znajdują się rozmaite organizacje. Są to m.in. Akcja Humanitarna Życie, Fundacja Mam Marzenie, Polskie Towarzystwo Walki z Mukowiscydozą i Fundacja Hospicjum Proroka Eliasza. Szeroko zakrojoną akcję wsparcia prowadzi PwC, które wyciąga pomocną dłoń do wielu fundacji, m.in. Dorastaj z Nami, Powiślańskiej Fundacji Społecznej, Fundacji TVN „Nie jesteś sam" czy Fundacji Polsatu.

Na uwagę zasługuje też coroczna działalność prospołeczna EY. W zeszłym roku firma zaangażowała się m.in. w audyt pro bono Fundacji Dobrych Inicjatyw. Ponadto od kilkunastu lat jest audytorem ogólnopolskiego konkursu o tytuł Dobroczyńca Roku organizowanego przez Akademię Rozwoju Filantropii w Polsce. W zeszłym roku EY Polska był też, już po raz szósty, audytorem plebiscytu na najlepszego sportowca Polski.

Ceny za badanie rosną

Firmy audytorskie w poprzednich latach mocno narzekały na niskie ceny za badanie sprawozdań finansowych. Sytuacja jednak się zmieniła.

– Analiza rynku audytorskiego na podstawie zagregowanych sprawozdań firm audytorskich wykazała, że w 2019 r. przeciętnie ceny wzrosły o prawie 7 proc., a liczba zrealizowanych usług atestacyjnych o około 3 proc. – informuje Ewa Jakubczyk-Cały, partner zarządzający PKF Consult. Dodaje, że za 2020 r. nie dokonywano takiej analizy, ale jej zdaniem odczuwalny był i nadal się utrzymuje dalszy wzrost cen za usługi audytorskie, pomimo występującej presji ze strony klientów.

Firmy audytorskie mają coraz większą świadomość, że w obecnym reżimie regulacyjnym i sankcyjnym nie jest możliwe utrzymanie cen za usługi na poziomie, do którego doszło po wieloletnich spadkach. Ponadto utrzymanie odpowiedniej jakości usług wymaga istotnych inwestycji w budowanie i utrzymywanie kompetencji zespołów, w nowe technologie i inne narzędzia pracy.

– Zleceniom towarzyszy obecnie zdecydowanie więcej zadań niż dawniej, czynności o charakterze administracyjno-sprawozdawczym realizowanych w znacznym stopniu pod potrzeby nadzoru Polskiej Agencji Nadzoru Audytowego, co dodatkowo zwiększa pracochłonność zleceń oraz koszty administracyjne firm audytorskich – podkreśla Jakubczyk-Cały.

Coraz większe wymagania i restrykcje sprawiają, że struktura branży ewoluuje.

– Następuje wycofywanie się z rynku lub niektórych jego segmentów (w szczególności badań jednostek zainteresowania publicznego) mniejszych firm audytorskich. Obserwujemy proces kończenia działalności przez biegłych rewidentów w wieku emerytalnym, pracujących samodzielnie – informuje Czapiewski.

Jaka przyszłość branży

Wraz z wybuchem kolejnych afer finansowych, w tym ostatnio słynnego upadku Wirecard w Niemczech, powraca dyskusja na temat roli audytora i konieczności dalszego zaostrzenia wymogów dotyczących badania sprawozdań finansowych jednostek zainteresowania publicznego.

– Przykładem są ostatnie dyskusje na ten temat toczone przed Parlamentem Europejskim, podczas których omawiano kwestie nadzoru nad firmami audytorskimi, kwestie dalszych restrykcji względem łączenia usług audytorskich i doradczych oraz konieczności skrócenia terminów rotacji audytora – mówi Małgorzata Pek-Kocik, partner kierująca działem audytu i doradztwa dla instytucji finansowych Mazars. Dodaje, że akurat w zakresie restrykcji dotyczących usług niedozwolonych, Polska nie ma żadnych zaległości do nadrobienia. Wręcz przeciwnie: jesteśmy przykładem kraju, w którym obowiązują jedne z najbardziej restrykcyjnych zasad w tym obszarze (tzw. biała lista usług dozwolonych). Natomiast odwrotna sytuacja występuje w zakresie promowania audytu wspólnego, którego polskie przepisy w żaden sposób nie faworyzują, a także w zakresie okresu obowiązkowej rotacji. W Polsce został on nawet wydłużony.

Wiele wskazuje, że na razie przez okres pandemii audytorzy przechodzą obronną ręką, ale na hurraoptymizm zdecydowanie za wcześnie.

– Wydaje się, że najtrudniejsze niestety przed nami. Okazuje się bowiem, że Covid-19 działa na biznes jak bomba z opóźnionym zapłonem i w tym momencie nikt nie wie, w którym miejscu lontu się znajdujemy – podsumowuje Dominik Biel, partner w firmie UHY ECA.

Metodologia:

Ranking powstaje na podstawie ankiet. Uwzględniliśmy osiem kryteriów:

- przychody z czynności rewizji finansowej stanowiące podstawę naliczenia opłaty z tytułu nadzoru w 2020 r. – waga 20 proc.

- przychody z wykonania innych usług atestacyjnych, które nie stanowią podstawy naliczenia opłaty z tytułu nadzoru, zawarte w raporcie przejrzystości z wyłączeniem usług podatkowych – waga 5 proc.

- przychody z czynności rewizji finansowej w jednostkach zainteresowania publicznego w 2020 r. – waga 10 proc.