Sejm Kuchcińskiego poza kontrolą

„Ponownie obniżyli mi pensję" – napisał kilka dni temu na Twitterze poseł PO Sławomir Nitras. Zamieścił zrzut ekranu z bankowości elektronicznej, pokazujący, że w lutym na jego konto wpłynęło z Sejmu jedynie 2,7 tys. zł. Jest jednym z posłów najczęściej karanych obniżeniem uposażenia. Oprócz niego pieniądze tracili m.in. Jakub Rutnicki z PO, Jerzy Meysztowicz z Nowoczesnej i Ryszard Petru z Teraz!.

Maksymalny wymiar kary to obcięcie wynagrodzenia o połowę przez trzy miesiące. Decyzje podejmuje prezydium Sejmu, czyli marszałek z wicemarszałkami. W praktyce decyduje Marek Kuchciński, który ma głos przeważający, gdy w prezydium jest remis. A podległa marszałkowi Kancelaria Sejmu twierdzi, że tych decyzji nie może kontrolować sąd. Tak wynika z odpowiedzi na pozew Nitrasa.

Do sądu z marszałkiem

Poseł pozwał Skarb Państwa w sierpniu 2018 r. Żąda 10 tys. zł w związku z tym, że choć jest członkiem Zgromadzenia Parlamentarnego OBWE, wicemarszałek Ryszard Terlecki z PiS regularnie odmawia mu wyjazdów. Poseł żąda też 32,6 tys. zł „tytułem zwrotu bezpodstawnie obniżonego uposażenia". Gdy Nitras składał pozew, miał na swoim koncie cztery decyzje o obniżeniu pensji. Od tamtego czasu prezydium ukarało go jeszcze kilkakrotnie, a poseł na bieżąco aktualizuje kwotę w sądzie.

Za co jest karany? Przykładowo w czerwcu 2018 roku za to, że 32 razy przerywał wystąpienie premiera Mateusza Morawieckiego. Sam Nitras twierdzi, że często pełni rolę kozła ofiarnego. Zauważa, że 9 listopada został ukarany, choć podczas tamtego posiedzenia nie było go w Polsce. – Dopiero po czasie okazało się, że kara dotyczy jednego z posiedzeń w październiku. Ewidentnie PiS szukał kogoś dla równowagi, bo zdecydował się ukarać własnego posła Dominika Tarczyńskiego – mówi.

W swoim pozwie powołuje się na art. 13 ustawy antydyskryminacyjnej, który mówi, że „każdy, wobec kogo zasada równego traktowania została naruszona, ma prawo do odszkodowania". Co na to Kancelaria? Wniosła o „odrzucenie pozwu z uwagi na niedopuszczalność drogi sądowej".

Autonomia parlamentu

W swojej argumentacji Kancelaria powołuje się na zasadę autonomii parlamentu. „Skoro żaden przepis Konstytucji ani Regulaminu Sejmu nie przewiduje możliwości zaskarżania decyzji podejmowanych przez prezydium Sejmu do innego, zewnętrznie w stosunku do władzy ustawodawczej usytuowanego organu, to droga taka (sądowa – red.) jest prawnie niedopuszczalna" – pisze. Kancelaria twierdzi, że zaskarżyć nie da się też decyzji o odmowie wyjazdu zagranicznego, bo „jest to autonomiczna kompetencja marszałka Sejmu".

– PiS często używa wobec sędziów określeń typu „nadzwyczajna kasta". Jak ulał pasuje to do Kuchcińskiego, który uważa, że jest osobą, której nikt nie ma prawa oceniać – komentuje Nitras.

Dodaje, że regulamin Sejmu przewiduje obecnie fikcyjną drogę odwoławczą od uchwał o obcięciu pensji, bo poseł może tylko złożyć do Prezydium Sejmu wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy.

Opinia prof. Pawłowicz

Nie tylko Nitras krytykuje stanowisko Kancelarii. – Władze ustanowione w regulaminie Sejmu nie mogą być sędzią we własnej sprawie – ocenia konstytucjonalista z UW prof. Ryszard Piotrowski. – Choć Sejm ma autonomię jurysdykcyjną, opartą na regulaminie izby, właściwe jest dopuszczenie drogi sądowej. Konstytucja daje każdemu, również posłowi, prawo do sądu i nie pozwala, by to prawo było odebrane nawet ustawą – argumentuje.

O tym, że takie opinie nie są odosobnione, może świadczyć przykład prof. Krystyny Pawłowicz z PiS. W 2013 r. mówiła, że powinna istnieć możliwość sądowej oceny decyzji dyscyplinarnych w Sejmie. Nosiła się nawet z zaskarżeniem regulaminu Sejmu do Trybunału Konstytucyjnego. Nie chodziło jednak o kary wymierzane przez prezydium, a uchwały Komisji Etyki Poselskiej.

Czy Nitras może liczyć dziś więc na jej wsparcie? Prof. Pawłowicz mówi, że nie, bo jej zdaniem zrobił błąd, składając pozew w sądzie. – Regulamin Sejmu jako akt ogólny można zaskarżyć do TK, ale akty indywidualne nie podlegają niczyjej ocenie – argumentuje.