Banaszak?: Trybunał w sprawie likwidacji najmniejszych sądów ocenia prawo, a nie trudności techniczne

W środę Trybunał Konstytucyjny przesądzi, czy minister sprawiedliwości mógł zlikwidować sądy rozporządzeniem. W miniony czwartek odbyła się rozprawa w tej sprawie. TK potrzebował ponad ośmiu godzin, by uznać sprawę za dostatecznie wyjaśnioną. Wydanie wyroku jednak odroczył. Trudne zadanie przed Trybunałem?

Prof. Bogusław Banaszak:

Bardzo trudne. Sprawa jest bowiem niezwykle zagmatwana i może mieć ogromne znaczenie dla zmian na mapie sądownictwa – zarówno teraz, jak i w przyszłości. W dodatku budzi ogromne emocje w środowisku. ?

Najprościej byłoby, gdyby TK uznał, że przepis przyznający ministrowi prawo do znoszenia sądów rozporządzeniem jest zgodny z konstytucją.

Tylko pozornie. Przecież w Sejmie czeka, gotowy do drugiego czytania, obywatelski projekt ustawy o okręgach sądowych, przewidujący nie tylko znoszenie sądów w drodze ustawy, ale i powrót na mapę sądownictwa zlikwidowanych jednostek. Tak więc nawet jeśli TK uzna, że minister, likwidując 79 najmniejszych sądów, działał zgodnie z prawem, to i tak nie przekreśli ich bytu na zawsze.

Co jeszcze może zrobić Trybunał?

Uznać przepis rozporządzenia za niezgodny z konstytucją i nie przewidzieć żadnego terminu przejściowego. To z kolei oznacza, że w dniu publikacji wyroku w Dzienniku Ustaw straci moc podstawa do likwidacji, czyli przepis rozporządzenia przyznający ministrowi takie prawo. W ciągu kilku dni zlikwidowane sądy mogłyby powrócić do orzekania.

Myśli pan, że jest to możliwe? Wymiana tabliczek, pieczątek to tylko połowa zamieszania. Trzeba by było od nowa przenosić i przepisywać wszystkie sprawy do nowych- -starych repertoriów. To znów czas przestoju w sądach.

Trybunał ocenia literę prawa i zgodność lub nie kwestionowanych aktów z ustawą zasadniczą, a nie trudności techniczne, jakie będzie niosło ze sobą wykonanie wyroku. Skoro taka procedura była możliwa w jedną stronę, możliwa jest więc też do przywrócenia.

Trybunał ma jeszcze jedno wyjście: uznać przepis rozporządzenia za niezgodny z konstytucją i dać prawodawcy np. 12 czy 18 miesięcy na poprawę niekonstytucyjnych przepisów.

Takie rozwiązanie też jest możliwe. Chodzi jednak o to, że przez czas dany na poprawę prawa Sejm może przygotować nowy projekt ustawy albo nie zrobić nic. Wówczas wobec wygaśnięcia niekonstytucyjnych przepisów zlikwidowane w styczniu sądy będą mogły powrócić do orzekania.