Kiedy nowy rząd po wyborach? Możliwe scenariusze

Parlament nie musi, a nawet nie może czekać na stwierdzenie przez Sąd Najwyższy ważności wyborów (co wymagane jest przed zaprzysiężeniem prezydenta).

Ważność poprzednich wyborów parlamentarnych z 13 października 2019 r. Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych SN stwierdziła dopiero po ponad dwóch miesiącach – 23 grudnia 2019 r.

Kiedy nowy Sejm

O uzyskanym mandacie parlamentarnym świadczy zaś oficjalny wynik PKW oraz wydane przez nią posłom i senatorom zaświadczenie o wyborze. Pierwsze posiedzenia Sejmu i Senatu zwołuje prezydent w ciągu 30 dni od dnia wyborów. Zwołanie parlamentu wymaga oficjalnej publikacji wyników przez PKW i wstępnych konsultacji choćby co do wyboru marszałka Sejmu i wicemarszałków, a tym bardziej premiera i składu rządu. To zajmuje co najmniej dwa–trzy tygodnie, zwłaszcza gdy większość tworzy koalicja kilku partii.

Na pierwszym posiedzeniu Sejm (pod przewodnictwem wyznaczonego przez prezydenta marszałka seniora) wybiera marszałka i wicemarszałków (bezwzględną większością głosów, choćby dla tego wyboru, tym bardziej że marszałek Sejmu ma znaczną władzę). Na tym pierwszym posiedzeniu premier składa dymisję rządu, którą prezydent przyjmuje, powierzając mu dalsze sprawowanie obowiązków do czasu powołania nowej Rady Ministrów.

Czytaj więcej

Opinie Prawne

Tomasz Pietryga: Demokracja trzyma się mocno

To była nie tylko jedna z najbrutalniejszych kampanii wyborczych. Obrodziła również w obietnice,...

Konstytucja przewiduje kilkuetapową procedurę wybierania premiera, tzw. trzech kroków. W pierwszym premiera desygnuje prezydent. Zazwyczaj wskazuje – choć nie musi – lidera (czy kandydata) partii, która uzyskała najwięcej głosów, zwłaszcza gdyby miała ona 231 posłów, czyli bezwzględną większość, nawet gdy na głosowanie przyjdą wszyscy posłowie, których jest 460. Może się jednak okazać, że takiej większości nie ma największa w Sejmie partia, ale koalicja mniejszych – wtedy pewnie prezydent wysunie kandydata tej koalicji, choć formalnie jej propozycją nie jest związany.

Tak czy inaczej to prezydent powołuje premiera i zaproponowanych przez niego ministrów (członków rządu), na co ma 14 dni od pierwszego posiedzenia Sejmu, i odbiera od nich przysięgę. I to jest już nowy rząd. Nowy premier ma 14 dni od powołania, aby przedstawić Sejmowi program działania rządu z wnioskiem o udzielenie mu wotum zaufania. Sejm uchwala je bezwzględną większością głosów (musi być więcej głosów „za” niż „przeciw” i wstrzymujących się) w obecności co najmniej 230 posłów.

Drugi krok: W razie niepowołania rządu w tym pierwszym kroku inicjatywa przechodzi na Sejm. Wtedy ma on prawo w ciągu 14 dni od upływu terminów na wybór w pierwszym podejściu (co może zabrać nawet miesiąc) wybrać premiera oraz proponowanych przez niego członków rządu także bezwzględną większością głosów, a prezydent powołuje tak wybraną Radę Ministrów i odbiera przysięgę od jej członków.

Czytaj więcej

Sądy i trybunały

Joanna Lemańska: Sąd Najwyższy jest przygotowany na wybory i referendum

Skarga na wytyczne PKW to stosunkowo nowy środek prawny. Pozwala skorygować dostrzeżone nieprawid...

Trzeci krok: W razie niepowołania rządu w pierwszym i drugim kroku obowiązek ten przechodzi znów na prezydenta, który w ciągu 14 dni powołuje premiera i na jego wniosek pozostałych członków Rady Ministrów oraz odbiera od nich przysięgę.

Następnie Sejm w ciągu kolejnych 14 dni udziela jej wotum zaufania, tym razem zwykłą większością. Wystarczy, że głosów „za” będzie więcej niż „przeciw”. Byłby to więc rząd raczej mniejszościowy.