Księgi wieczyste i prywatność. Co wynika z precedensowego wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego?

We wtorek Naczelny Sąd Administracyjny (NSA) wydał precedensowy wyrok dotyczący ochrony danych osobowych. Uznał, że numer księgi wieczystej to dane osobowe i ich udostępnianie w specjalnej aplikacji stworzonej na potrzeby geodezji na oficjalnej stronie geoportal.gov.pl naruszało prawo.

Czytaj więcej

Dane osobowe

NSA rozstrzygnął ważny spór: numery ksiąg wieczystych są danymi osobowymi

We wtorek Naczelny Sąd Administracyjny rozstrzygnął spór pomiędzy Urzędem Ochrony Danych Osobowych a byłym Głównym Geodetą Kraju. W wyroku przesądzono, że numery ksiąg wieczystych są danymi osobowymi, a ich publikacja w serwisie Geoportal2 naruszała przepisy.

Geoportal a ochrona danych osobowych. Czy księgi wieczyste naruszają przepisy o ochronie danych osobowych?

Sprawa była pokłosiem sporu między głównym geodetą kraju a prezesem Urzędu Ochrony Danych Osobowych (UODO).

Zaczęło się od kontroli w jednym z powiatów przeprowadzonej w lutym 2020 r. UODO chciało przyjrzeć się udostępnianiu przez starostę za pośrednictwem portalu internetowego „GEOPORTAL2” na oficjalnej stronie geoportal.gov.pl danych osobowych z ewidencji gruntów i budynków. Kontrolerzy ustalili, że starosta nie publikuje na nim ewidencji gruntów i budynków, lecz dane z niej, w tym numery ksiąg wieczystych. Okazało się, że dane od starosty trafiają na podstawie specjalnego porozumienia do głównego geodety kraju, który pozyskane w ten sposób informacje udostępnia na GEOPORTAL2.

Te ustalenia stały się przyczynkiem do skontrolowania poczynań samego głównego geodety kraju. Potwierdziło się, że portal służący do publicznego dostępu do danych geodezyjnych zawiera też numery ksiąg wieczystych w postaci linków przekierowujących do e-ksiąg wieczystych.

Ustalono, że przypadek pierwotnie skontrolowanego starostwa nie jest odosobniony. Podobna praktyka przekazywania danych i publikowania ich przez głównego geodetę kraju oparta na porozumieniu zawartym na podstawie na podstawie art. 5 prawa geodezyjnego i kartograficznego dotyczy 90 starostw powiatowych.

Czytaj więcej

Dane osobowe

Numer księgi wieczystej a dane osobowe. Sprawa dzieli urzędy

"Numer księgi wieczystej pozwala pozyskać dane osobowe – potwierdza to także RPO" - napisał w komunikacie Urząd Ochrony Danych Osobowych, którego Prezes toczy z Głównym Geodetą Kraju (GGK) spór o ujawnianie na GEOPORTALU numerów ksiąg wieczystych. RPO twierdzi jednak, że nie zajął w tej sprawie stanowiska i czeka na rozstrzygnięcie NSA.

Praktyka umożliwiająca każdemu na szybki wgląd do elektronicznej wersji ksiąg wieczystych za pośrednictwem GEOPORTAL2 spotkała się z ostrą reakcją UODO. Prezes uznał, że główny geodeta kraju naruszył przepisy o ochronie danych osobowych, bo bez podstawy prawnej udostępniał w sieci dane dotyczące numerów ksiąg wieczystych pozyskane z ewidencji gruntów i budynków prowadzonej przez starostów. I do tego wymierzył 100 tys. zł kary. 

Numer księgi wieczystej a RODO

Jak tłumaczył nadzór, prawa i obowiązki ujawnione w księgach wieczystych dotyczą m.in. osób fizycznych. Zakres ich danych ujawnianych w księdze wieczystej obejmuje zaś takie informacje jak: imiona, nazwiska, imiona rodziców, numer PESEL czy adres nieruchomości. Numery ksiąg podane do publicznej wiadomości na GEOPORTAL2 pozwalają̨ więc na pośrednią identyfikację osób fizycznych, a tym samym stanowią̨ dane osobowe w rozumieniu art. 4 ust. 1 rozporządzenia RODO. 

Ukarany nie tylko kwestionował zasadność słonej kary, ale poprawność zastosowanej wobec niego procedury. A przede wszystkim był przekonany, że UODO popełniło błąd, bo numer księgi wieczystej ujawniany w serwisie www.geoportal.gov.pl nie stanowi danej osobowej w rozumieniu RODO.

Ta argumentacja nie przekonała jednak Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (WSA) w Warszawie. Nie kwestionował, że do ustawowych zadań skarżącego należy prowadzenie centralnego zasobu geodezyjnego i kartograficznego oraz koordynowanie działań organów administracji publicznej oraz innych podmiotów realizujących zadania publiczne dotyczące baz danych zasobów geodezyjno-kartograficznych.

Czytaj więcej

Dane osobowe

Wrócił spór o numery ksiąg wieczystych. UODO konsekwentnie odmawia

Były Główny Geodeta Kraju nie może pogodzić się z zakazem ujawniania w serwisie Geoportal2 numerów ksiąg wieczystych i karą za ich publikowanie - twierdzi Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych. Według PUODO numery te są danymi osobowymi.

Niemniej nie miał też wątpliwości, że pośrednio odnosi się do niego art. 36 ze znaczkiem 4 ust. 16 ustawy o księgach wieczystych i hipotece. W konsekwencji w ocenie WSA główny geodeta kraju w ramach prowadzonej na podstawie porozumień współpracy ze starostwami nie może naruszać ograniczeń prawnych nałożonych na starostów przepisem ustawy o księgach wieczystych i hipotece.

Sąd podkreślił, że opublikowane na GEOPORTAL2 numery ksiąg wieczystych stanowiły jednocześnie odnośniki przekierowujące na stronę Ministerstwa Sprawiedliwości z systemem elektronicznych ksiąg wieczystych. A to umożliwiało użytkownikom zapoznanie się z pełną zawartością księgi wieczystej i naruszało wskazany wyżej przepis ustawy o księgach wieczystych i hipotece.

Dostęp do e-księgi wieczystej a dane osobowe

Ostatecznie to, że sporne numery ksiąg wieczystych stanowią dane osobowe, potwierdził też sąd kasacyjny. I nie zmienia tego fakt, że jest to tylko zbiór liter, cyfr i znaków. Za ich pomocą w bardzo prosty sposób, przy zastosowaniu powszechnie dostępnych środków technicznych, można bowiem uzyskać dostęp do szeregu informacji, które bez żadnych wątpliwości stanowią dane osobowe.  

Jak tłumaczył NSA, są to takie dane jak imię, nazwisko, numer PESEL, ale także informacje świadczące o sytuacji majątkowej danej osoby, jak np. wpisy o egzekucjach czy obciążeniach kredytowych. W konsekwencji, jak zauważył sędzia NSA Rafał Stasikowski, numery ksiąg wieczystych pośrednio pokazują więc dane osobowe konkretnej osoby fizycznej.

Wyrok jest prawomocny.