Vanina ?Prokop-Sawicka, radca prawny ?w warszawskim biurze ?Rödl & Partner
Wyrok jest istotny z dwóch powodów. ?Po pierwsze, Sąd Najwyższy potwierdził ?w orzeczeniu, że już sam fakt nieprawidłowego doręczenia uchwały o wykluczeniu (przez niewłaściwy organ) jest istotny dla skuteczności wykluczenia ze spółdzielni. Po drugie, SN podkreślił, jak ważne jest poprawne sformułowanie powodów wykluczenia członka ze spółdzielni. Nie mogą być one wskazane ogólnie, bez konkretnego przytoczenia, jakie dokładnie zachowania członka spółdzielni uzasadniają wykluczenie ze spółdzielni. W przypadku ewentualnego sporu postępowanie sądowe powinno zmierzać wyłącznie do wyjaśnienia, ?czy określone w uzasadnieniu uchwały zachowania członka spółdzielni rzeczywiście miały miejsce i czy odpowiadają one przesłankom z art. 24 § 2 prawa spółdzielczego (pr.s.).
Przypomnijmy, zgodnie z art. 24 § 2 pr.s., wykluczenie członka ze spółdzielni może nastąpić tylko wtedy, gdy z jego winy umyślnej lub z powodu rażącego niedbalstwa dalsze pozostawanie w spółdzielni nie da się pogodzić z postanowieniami statutu lub dobrymi obyczajami. Wina wykluczanego musi mieć postać kwalifikowaną (wyrok SA w Lublinie ?z 18 lutego 2014 r., I ACa 693/13). Oznacza to, że niewystarczające jest przypisanie członkowi spółdzielni winy nieumyślnej ?w postaci lekkomyślności czy niedbalstwa, jeżeli nie jest rażące (wyrok SA we Wrocławiu ?z 13 czerwca 2013 r., I Aca 574/13; wyrok SA we Wrocławiu z 11 grudnia 2012 r., I Aca 1245/12).
Organ, który podjął uchwałę w sprawie wykluczenia, ma obowiązek zawiadomić członka spółdzielni na piśmie wraz z uzasadnieniem o wykluczeniu ze spółdzielni ?w terminie dwóch tygodni od dnia podjęcia uchwały. Uzasadnienie powinno w szczególności przedstawiać motywy, którymi kierował się organ spółdzielni, uznając, że zachowanie członka wyczerpuje przesłanki wykluczenia (art. 24 § 5 pr.s.).
Zależnie od tego, który organ zgodnie ?z postanowieniami statutu spółdzielni jest uprawniony do podejmowania decyzji (rada nadzorcza czy walne zgromadzenie), to właśnie ten organ powinien zawiadomić członka spółdzielni o podjęciu uchwały o wykluczeniu ?i jej motywach. Zawiadomienie członka przez inny organ jest nieprawidłowe (np. zawiadomienie dokonane przez zarząd spółdzielni). Właśnie nieprawidłowe zawiadomienie powódki o treści uchwały (dokonane przez zarząd) stanowiło jedno z uchybień władz spółdzielni.
Przechodząc natomiast do przyczyn wykluczenia: muszą być one w uchwale upoważnionego organu określone konkretnie. Nie jest wystarczające wskazanie jako przyczyny wykluczenia „nierespektowania decyzji władz spółdzielni" bez określenia, o jakie decyzje chodziło ?i na czym polegało ich nierespektowanie.
Oczywiście ocena, czy dane zachowanie członka usprawiedliwia jego wykluczenie, ?może podlegać kontroli sądu. Trzeba pamiętać, ?że rola sądu polega nie na ocenie całokształtu zachowania się i działalności członka, lecz jedynie na zbadaniu, czy konkretne przyczyny podane w uchwale o wykluczeniu istniały ?w rzeczywistości i czy wykluczenie członka spółdzielni z tych właśnie przyczyn nie naruszało przepisów prawa lub postanowień statutu (wyrok SA w Warszawie z 7 marca 2014 r., IV Aca 1700/13). Sąd nie może badać, czy istniały inne jeszcze przyczyny, niepowołane ?w uchwale o wykluczeniu, które mogłyby ewentualnie uzasadniać wykluczenie członka. Nie jest również dopuszczalne formułowanie przez spółdzielnię po wydaniu uchwały ?w sprawie wykluczenia członka ze spółdzielni lub w toku postępowania sądowego nowych zarzutów na potwierdzenie zasadności uchwały lub rozszerzenie wskazanych w jej uzasadnieniu zarzutów (wyrok SA we Wrocławiu ?z 13 czerwca 2013 r., I Aca 574/13).
