Podział kosztów także w sprawie działowej

W sprawach nieprocesowych każdy uczestnik postępowania ponosi koszty związane z własnym udziałem w sprawie

Publikacja: 09.03.2011 03:48

Podział kosztów także w sprawie działowej

Foto: Fotorzepa, Bartosz Siedlik

Inaczej może być, jeśli ich interesy są sprzeczne. Sąd Najwyższy w postanowieniu podjętym na posiedzeniu niejawnym  (sygnatura akt: III CZ 46/10) stwierdził, że w sprawach tzw. działowych między uczestnikami domagającymi się podziału, nie ma sprzeczności interesów niezależnie od tego, jaki sposób podziału postulują i jakie wnioski składają w tym względzie.

Sprzeczność interesów, a także różny stopień zainteresowania wynikiem sprawy  dają podstawę do odstąpienia od zapisanej w art. 520 § 1 kodeksu postępowania cywilnego zasady, że każdy uczestnik postępowania ponosi koszty związane z własnym udziałem w sprawie. Sąd może wówczas rozdzielić stosunkowo obowiązek zwrotu kosztów lub obciążyć nim w całości jednego z uczestników postępowania (art. 520 § 2 k.p.c.). Może też obciążyć uczestnika, którego wnioski zostały oddalone lub odrzucone, obowiązkiem zwrotu kosztów poniesionych przez innego uczestnika (art. 520 § 3 k.p.c.).

Te przepisy obowiązują od lat, ale gdy przychodzi do konkretów, wciąż budzą wątpliwości. Tak było również w sprawie, której dotyczy wskazane postanowienie, o podział majątku wspólnego, dorobkowego. Z wnioskiem o podział wystąpiła była żona  Agnieszka P. Sąd I instancji ustalił, że do majątku wspólnego jej i byłego męża Dariusza P. wchodziło spółdzielcze własnościowe prawo do mieszkania wraz z wkładem o wartości 261 600 zł. Po uwzględnieniu nakładów z majątku osobistego Dariusza P. na nabycie tego prawa sąd dokonał podziału w ten sposób, że jemu przyznał to prawo, a byłej żonie spłatę w kwocie 61 150 zł.

W apelacji Dariusz P. twierdził, że zawarł z Agnieszką P. umowę ustalającą skład majątku wspólnego, która nie obejmowała prawa do mieszkania. Dodatkowo „z ostrożności procesowej" – przy sprzeciwie byłej żony – zażądał ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym (wcześniej się tego nie domagał).

Sąd II instancji zaakceptował postanowienie I instancji i apelację Dariusza P. oddalił. Powołując się na art. 520 § 3 k.p.c., zasądził od niego na rzecz byłej żony 1800 zł tytułem zwrotu kosztów wynikłych z postępowania apelacyjnego. Był to wydatek poniesiony na wynagrodzenie adwokata. Dariusz P. w zażaleniu wniesionym do SN kwestionował tylko rozstrzygnięcie dotyczące zwrotu kosztów. Przegrał  jednak również w tej części. SN oddalił jego zażalenie.

W uzasadnieniu postanowienia SN zaznaczył, że zasady orzekania o kosztach postępowania nieprocesowego są inne niż orzekania o kosztach procesu. W procesie – dodajmy – strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi koszty procesu.

W postępowaniu nieprocesowym, poza sytuacjami wskazanymi w art. 520 § 2 i § 3 k.p.c., koszty poniesione przez uczestników, związane z ich udziałem w sprawie, nie podlegają wzajemnemu rozliczeniu (art. 520 § 1 k.p.c.).

Ta zasada  jest nienaruszalna – stwierdza SN – jeśli uczestnicy są w równym stopniu zainteresowani wynikiem postępowania lub – mimo braku tej równości – ich interesy są wspólne. Szczegółowe wskazanie sytuacji, w których interesy uczestników postępowania nieprocesowego są sprzeczne, nie jest możliwe. Można jednak przyjąć, że w sprawach tzw. działowych, do których należy także sprawa o podział majątku wspólnego, nie ma sprzeczności interesów między tymi uczestnikami, którzy domagają się podziału (zniesienia współwłasności, działu spadku, podziału majątku wspólnego), niezależnie od tego, jaki sposób dokonania podziału proponują i jakie wnioski składają w tym względzie. Inaczej jest np. w sprawach o zasiedzenie, gdyż wnioskodawca oczekuje uwzględnienia wniosku, a będący w opozycji uczestnik chce  jego oddalenia.

W tej sprawie jednak, mimo że należy ona do spraw działowych, SN dopatrzył się podobnej sprzeczności, skoro mąż domagał się oddalenia wniosku o podział, twierdząc, że majątek wspólny nie istnieje, a w apelacji żądał ustalenia nierównych w nim udziałów. Zastosowanie w tych okolicznościach art. 520 § 3 k.p.c. było, w ocenie SN, prawidłowe.

Sygnatura akt: III CZ 46/10

Inaczej może być, jeśli ich interesy są sprzeczne. Sąd Najwyższy w postanowieniu podjętym na posiedzeniu niejawnym  (sygnatura akt: III CZ 46/10) stwierdził, że w sprawach tzw. działowych między uczestnikami domagającymi się podziału, nie ma sprzeczności interesów niezależnie od tego, jaki sposób podziału postulują i jakie wnioski składają w tym względzie.

Sprzeczność interesów, a także różny stopień zainteresowania wynikiem sprawy  dają podstawę do odstąpienia od zapisanej w art. 520 § 1 kodeksu postępowania cywilnego zasady, że każdy uczestnik postępowania ponosi koszty związane z własnym udziałem w sprawie. Sąd może wówczas rozdzielić stosunkowo obowiązek zwrotu kosztów lub obciążyć nim w całości jednego z uczestników postępowania (art. 520 § 2 k.p.c.). Może też obciążyć uczestnika, którego wnioski zostały oddalone lub odrzucone, obowiązkiem zwrotu kosztów poniesionych przez innego uczestnika (art. 520 § 3 k.p.c.).

Sądy i trybunały
Adam Bodnar ogłosił, co dalej z neosędziami. Reforma już w październiku?
Prawo dla Ciebie
Oświadczenia pacjentów to nie wiedza medyczna. Sąd o leczeniu boreliozy
Prawo drogowe
Trybunał zdecydował w sprawie dożywotniego zakazu prowadzenia aut
Zawody prawnicze
Ranking firm doradztwa podatkowego: Wróciły dobre czasy. Oto najsilniejsi
Prawo rodzinne
Zmuszony do ojcostwa chce pozwać klinikę in vitro. Pierwsza sprawa w Polsce