Pod czujnym okiem Wielkiego Brata

Dokładnie 60 lat temu ukazał się po raz pierwszy „Rok 1984” George’a Orwella. Książka uznawana za najlepszy literacki opis totalitaryzmu i jedną z najważniejszych powieści politycznych w historii.

Publikacja: 08.06.2009 05:07

George Orwell (1903 – 1950)

George Orwell (1903 – 1950)

Foto: Corbis

Autor jako dziennikarz i sympatyk strony republikańskiej uczestniczył w 1938 roku w wojnie domowej w Hiszpanii. Bezpośrednie spotkanie z ideologią komunistyczną wywołało u niego twórczy szok. Tytuł książki wziął się z roszady cyfr roku 1948, w którym Orwell zaczął pracę nad powieścią.

– W PRL powieść Orwella była zakazana. Pamiętam, jak czytaliśmy ją w drugim obiegu.

To było dla nas szokujące, że autor już w latach 40. przewidział i opisał świat, który my za żelazną kurtyną obserwowaliśmy na co dzień – wspomina senator PO Jan Rulewski, w PRL działacz opozycji.

Orwell w swym dziele zanalizował zasady funkcjonowania systemu totalitarnego, odsłaniając przede wszystkim mechanizmy deprawacji myślenia i manipulacji językiem.

– Mnie najbardziej uderzył zawarty tam podział na partię wewnętrzną i zewnętrzną. Nieliczną grupę, która decyduje o wszystkim, i większość, która jest manipulowana – opowiada Rulewski. – Książka jest też skarbnicą określeń, które na trwałe weszły do historii

– dodaje.

Takie wyrażenia, jak „Wielki Brat”, „Ministerstwo Prawdy”, „Policja Myśli”, „nowomowa” czy „podwójne myślenie”, weszły do języka potocznego. – Wielki Brat to był Związek Radziecki, nowomowa – język, którym posługiwała się PZPR – wspomina Rulewski. Hasło „Wielki Brat patrzy”, które w powieści krzyczało na plakatach rozlepionych po całym Londynie, natchnęło też twórców pierwszego telewizyjnego reality show „Big Brother”. Na podstawie książki powstało także kilka filmów: w roku 1954, 1956 i w 1984. Ścieżkę dźwiękową do tego ostatniego filmu nagrał i wydał na płycie „1984 (For the Love of Big Brother)” zespół Eurythmics – pochodzi z niej przebój „Sexcrime”

Przed dwoma laty „Rok 1984” został uznany w sondażu brytyjskiego dziennika „The Guardian” za książkę najtrafniej oddającą sens XX wieku. Orwellowi nie dane było tego doczekać. Zmarł rok po jej wydaniu.

Literatura
Podcast „Rzecz o książkach”: Kinga Wyrzykowska o „Porządnych ludziach”
Literatura
„Żądło” Murraya: prawdziwa Irlandia z Polakiem mechanikiem, czarnym charakterem
Literatura
Podcast „Rzecz o książkach”: Mateusz Grzeszczuk o „Światach lękowych” i nie tylko
Literatura
Zmarły Mario Vargas Llosa był piewcą wolności. Putina nazywał krwawym dyktatorem
Materiał Promocyjny
Tech trendy to zmiana rynku pracy
Literatura
Zmarł laureat Nagrody Nobla Mario Vargas Llosa
Materiał Partnera
Polska ma ogromny potencjał jeśli chodzi o samochody elektryczne