Prof. Marcin Jacoby, specjalista od krajów Dalekiego Wschodu: Chiny chcą zachować zimną krew

Polityka, obronność, gospodarka – administracja Donalda Trumpa próbuje zmienić światowy ład. Co w tej sytuacji robią Chiny?

To, co zawsze. Czekają. Polityka chińska jest bardzo często polityką wyczekiwania. Zwłaszcza teraz, kiedy trudno jest budować jakąś strategię w obliczu dynamicznych zmian amerykańskiej polityki względem Europy i całego świata. Wskazują na to wydarzenia w samych Chinach, chociażby sesje tamtejszego parlamentu. Nacisk został położony na politykę wewnętrzną, rozwiązywanie problemów wewnątrzchińskich. A jeżeli chodzi o sprawy międzynarodowe, wszystkie opcje są otwarte.

Jednak z drugiej strony czas mija, Chiny mają gospodarkę opartą na eksporcie, a ten natrafia na przeszkody chociażby w postaci ceł czy zapowiedzi ich wprowadzenia.

Ale pod tym względem nie ma żadnego zastoju. Na przykład producenci samochodów elektrycznych raportują bardzo dobre wyniki za zeszły rok i przewidują, że będzie jeszcze lepiej, im bardziej traci Tesla.

Co do ceł: Chińczycy też chcą pokazać, że potrafią grać w tę grę. Przez wiele miesięcy tworzyli duże zapasy dóbr i towarów – od ropy naftowej po różne półprodukty. Po to, żeby przygotować się na konfrontacyjne scenariusze ze Stanami Zjednoczonymi. Poza tym Chiny odpowiadają wet za wet, uprzedzają Amerykanów, że będą kontratakować. Jeżeli będziecie próbować niekorzystnie działać na naszą gospodarkę, to my będziemy robić to samo. Ale cały czas jesteśmy otwarci na negocjacje. Czyli Chiny z jednej strony pokazują, że nie boją się konfrontacji, a z drugiej, że konfrontacja jest niedobra.

Czytaj więcej

Biznes

Wiceprezes chińskiej BYD: Dla nas wyzwaniem jest dotarcie do konsumenta. Potem już idzie łatwo

Chcę, żeby za pięć lat, kiedy ktoś zapyta przechodnia na ulicy, co to jest BYD, ta osoba odpowied...

Natomiast jeżeli chodzi o towary niezbędne, rolno-spożywcze na przykład, to Chiny znajdują nowych dostawców w miejsce USA. Tę lukę w dużej mierze wypełnia Brazylia, dzięki niej Chińczycy zapewniają sobie bezpieczeństwo żywnościowe. Czyli Amerykanie tracą, Chińczycy nie tracą, zyskuje Brazylia.

Tylko czy rynki typu Brazylia są w stanie zapełnić lukę po Zachodzie w razie rozprzestrzenienia się wojny handlowej?

Chińską odpowiedzią jest dywersyfikacja. Zresztą określenie Zachód powinniśmy rozbić na Stany Zjednoczone, osobno inne państwa pozaeuropejskie, takie jak Kanada, Australia czy Nowa Zelandia, oraz osobno Unia Europejska. Dla Chin coraz ważniejsze staje się też globalne południe, bo to są partnerzy, z którymi Chiny mogą dalej rozwijać swoją wymianę gospodarczą. Tam jest dużo przestrzeni, może nie na sprzedaż drogich chińskich produktów wysokich technologii, ale na wszystko inne.

A jak w tym układzie mieści się Unia Europejska? Tutaj też grozi wojna handlowa.

Unia nadal jest bardzo ważna dla Chin, oczywiście przede wszystkim ze względu na eksport z Państwa Środka. Chiny na pewno będą robić wszystko, żeby relacje gospodarcze z UE były poprawne. Na ile tylko się da, biorąc pod uwagę, jak bardzo boimy się chińskiej nadwyżki produkcji. Solą w oku są wspomniane samochody elektryczne, ale moim zdaniem Unia Europejska dobrze wie, że żadna wojna nie pomoże. UE próbuje ratować swoją przewagę konkurencyjną w niektórych obszarach, tam gdzie jest to jeszcze możliwe, w odniesieniu do samochodów elektrycznych straciła już tę szansę. Ale tak bym traktował próby spowolnienia zalewu chińskimi produktami rynku europejskiego: to raczej próby ratowania siebie niż wojna gospodarcza. Nie sądzę, żeby Chiny i Europa chciały do czegoś takiego doprowadzić.

Jednak jaka może być odpowiedź Chin, gdyby doszło do wzrostu napięcia?

Oni pragmatycznie podchodzą do rzeczywistości. Unia Europejska jest potrzebna Chinom, więc wydaje mi się, że Chiny będą robić wszystko, żeby wymiana handlowa była w miarę OK. Ale możemy twardo negocjować, mamy karty przetargowe, europejscy konsumenci są dla Chin bardzo ważni.

Czytaj więcej

Biznes

Huawei o aferze w Parlamencie Europejskim. Jest pierwsze nazwisko

W czwartek napisaliśmy, że belgijska prokuratura wszczęła śledztwo sprawdzające, czy reprezentanc...

Ale w którą stronę negocjować? Są pomysły, żeby chiński import zastąpić chińskim inwestycjami.

To prawda. Kiedyś udało się zmusić Japończyków do przenoszenia produkcji samochodów. Można próbować zmusić chińskie firmy do inwestowania tutaj, na razie udaje się to tylko na Węgrzech. Ale to tylko jeden element – inne pomysły opierają się na równym polu do gry, takich samych zasadach. Jeżeli Chiny blokują swój rynek na niektóre produkty, to Europa niech robi analogicznie. Swoją drogą to wszystko oznacza odejście od zasad wolnego handlu na rzecz bezpieczeństwa ekonomicznego.

Unia Europejska powinna pomyśleć, że w jej własnym interesie również jest dywersyfikacja. To, aby uniezależniać się od Stanów Zjednoczonych i tak naciskać Chińczyków, żeby Europa z obrotu handlowego miała jak najwięcej korzyści.

A jak w tej chwili Unia jest traktowana w Chinach, w tamtejszych mediach?

Nie widzę żadnego nowego dyskursu, nie ma żadnej negatywnej narracji, zresztą Unia nie jest w centrum zainteresowania. Najważniejsze jest to, jak okropne są Stany Zjednoczone.

Co mówi chińska propaganda o USA?

Stany Zjednoczone pokazały, jak naprawdę wyglądają. Są państwem destabilizującym cały świat, wolność gospodarczą, zasady WHO czy WTO. Są państwem imperialistycznym, chcą anektować Kanadę i Grenlandię, nakładają cła. Ten dyskurs jest bardzo widoczny. Ale co ciekawe, z poważniejszych analiz wynika, że chińskie firmy są bardziej gotowe na Trumpa w jego drugiej kadencji niż w pierwszej. Zatem ze spokojem podchodzą do wszystkiego, co przychodzi ze Stanów Zjednoczonych i reagują na każdą rzecz osobno. Czyli dzisiaj jest taka informacja, proszę bardzo – nasza reakcja jest taka. Jutro jest kolejna informacja, a nasza reakcja taka. I tak dalej. Czyli zachowanie zimnej krwi i wspomniane koncentrowanie się na kwestiach wewnętrznych.

A jak to wygląda w odniesieniu do Rosji? Jaki jest kształt relacji gospodarczych z państwem Putina?

Nie przewiduję, że Chiny mogą myśleć o jakimkolwiek zdystansowaniu się od Rosji, jest dla Chin niezmiennie bardzo przydatna, choć wizerunkowo stanowi bolesne obciążenie w relacjach z Europą. Ale pomiędzy ChRL i Rosją nie ma zaufania. Nie sądzę, że to partnerstwo może się dalej pogłębiać, stawiam raczej na constans w nadchodzących miesiącach. I Trumpowi nie uda się tego zmienić. 

Czytaj więcej

Gospodarka

Kanada i Chiny prowadzą własną wojnę celną

Drugi front w światowej wojnie handlowej: Chiny wprowadzają nowe stawki celne na płody rolne i ży...

Wracając do USA. Czy Chiny liczą się z jeszcze mocniejszym zaostrzeniem polityki amerykańskiej?

Tutaj doszło do paradoksu. Przed wyborami wypowiedzi członków ekipy Trumpa dotyczące Chin były bardzo ostre. A co zrobił prezydent USA na początku urzędowania? Nie uderzył w Chiny, tylko w Kanadę i Meksyk, w dodatku zdjął bana na TikToka. Chińskie firmy były gotowe na to, że będzie gorzej, tymczasem tak się nie stało.

Nie znaczy to jednak, że Chiny pozostają bierne. Mamy tam do czynienia z szeroko zakrojonymi działaniami na rzecz niezależności technologicznej. Chodzi przede wszystkim o półprzewodniki. Już administracja Joe Bidena odcięła Chiny od możliwości zakupu sprzętu do produkcji mikroprocesorów najwyższej jakości. Od tego czasu Chiny w sposób szalony inwestują w rozwój własnych technologii, pracują nad budową własnych maszyn do produkcji procesorów. Jeżeli im się uda, to Amerykanie stracą jeden ze swoich największych środków nacisku.