Helmut Newton: Moda i prowokacja

Wystawa przypomina, że w tym roku mija 100 rocznica urodzin wielkiego prowokatora i twórcy ikonicznych zdjęć, który fotografii mody nadał wymiar artystyczny.

Pozowały mu top modelki i gwiazdy ekranu: Catherine Deneuve, Grace Jones, Charlotte Rampling, Isabella Rossellini, Claudia Schiffer, Elizabeth Taylor, Nastassja Kinski, Madonna, Carla Bruni, Monica Belucci, Kim Basinger. Z talentem portretował także mężczyzn, ale fascynowały go kobiety, świadome swej siły i seksualności.

Triumfujące kobiety

Newton był atakowany i podziwiany. Widziano w nim często skandalistę, a feministki krytykowały go za uprzedmiotowienie kobiety, choć superkobiety z jego zdjęć wyglądają przecież na niezależne i dominujące. Sam artysta mówił o nich, że są „triumfujące”.

W toruńskim CSW zobaczymy zdjęcia Helmuta Newtona od lat 60 do końca jego kariery, czyli początku XXI wieku. Wystawa prezentuje zdjęcia mody, akty i portrety, które także go interesowały. Ma układ tematyczny. Zaczyna się od klasycznych fotografii mody, w których ciało służy głównie do prezentacji stroju. Autonomicznym elementem przedstawienia ciała i nagości stają się w jego pracach od lat 60.

- Zmiana w jego twórczości zaszła w latach 60 – tłumaczył na konferencji prasowej kurator Matthias Harder - ponieważ wtedy też zaczęły się zmiany kulturowe. Wystarczy przywołać festiwal w Woodstock, w którym zresztą Newton brał udział. Nagość i kult ciała stały się wówczas także tematem fotografii.

- Kluczem zdjęć Newtona jest kobiecość. – przekonuje kurator. - Helmut Newton zaczął pokazywać kobiety w nowy sposób, na jego zdjęciach one zawsze są pewne siebie, niezależnie, czy kobieta jest na nich ubrana czy nie, zawsze wygląda na silną. Newton mawiał: „Jestem często pytany, czy kobieta wygląda lepiej, kiedy jest naga, czy kiedy jest ubrana? Z pewnością na to pytanie każdy powinien odpowiedzieć sobie sam.”

Na późnych fotografiach Newton wymienił ludzkie ciała na manekiny. Zwracał w ten sposób uwagę, że poddając się dyktatowi highlife’owych magazynów i presji kultu młodości stajemy się ofiarami sztucznej rzeczywistości. To pułapka, w którą wpadamy na własne życzenia.

Wystawie towarzyszyć będzie przegląd filmowy, prezentujący dokumenty - o artyście i innych słynnych fotografach, a projekcje posłużą jako pretekst do dyskusji na temat zdjęć mody, sposobów pokazywania ciała i seksualności w kulturze współczesnej oraz fenomenu fotografii portretowej.

Nagość w luksusie

Helmut Newton urodził 31 października 1920 roku w Berlinie w zamożnej rodzinie żydowskiej . Przygodę z fotografią zaczął jeszcze jako dziecko – w wieku 12 lat został asystentem prekursorki niemieckiej fotografii mody, Elsie Neuländer-Simon. Jego karierę przerwała zbliżająca się wojna. Uciekając przed nazistami wyjechał do Singapuru, a następnie do Australii. W latach 40. założył własne atelier w Sydney, specjalizujące się w fotografii ślubnej i rodzinnej. Tam poznał przyszłą żonę, Alice Springs, z którą tworzyli parę do jego śmierci w 2004 roku. Szczyt sławy Newtona przypada na lata 60.-80., gdy po przeprowadzce do Paryża poznał tam najważniejsze postacie ze świata mody i zaczął współprace przede wszystkim z „Vogue”, ale rakże z „Elle”, „Harper’s Bazaar””, „Vanity Fair”, „Stern” , „Queen”. Wypracował własny styl, łącząc glamour z prowokacją.

Newton często inspirował się kinem. Jego słynne zdjęcie modelki uciekającej przed samolotem zainspirował film „Północ, północny zachód” w reżyserii Alfreda Hitchcocka. Ale można też mówić o procesie odwrotnym. Zdjęcia Newmana mają też potężny wpływ na twórców filmowych, np. Robert Altman w „Pret-a-Porter” w scenie pokazującej nagie modelki w sposób oczywisty nawiązywał do podwójnego słynnego Naked & Dressed” Newtona”, zestawu zdjęć przedstawiającego tę samą grupę modelek nagich i ubranych w identycznych pozach.