Prezes UODO: przepisy o KAS są sprzeczne z konstytucją i RODO

Prezes UODO Mirosław Wróblewski zwrócił się do ministra finansów Andrzeja Domańskiego o dostosowanie przepisów ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej do wymogów wynikających z konstytucji RP, przepisów RODO i orzecznictwa sądów międzynarodowych. Chodzi m.in. o profilowanie podatników.

Publikacja: 30.07.2024 12:01

Minister finansów Andrzej Domański

Minister finansów Andrzej Domański

Foto: PAP/Marcin Obara

dgk

Krajowa Administracja Skarbowa wykorzystuje dane podatników zgromadzone w rejestrach, bazach, ewidencjach, zbiorach i systemach, by pobierać podatki i inne należności oraz wykrywać przestępstwa skarbowe. Dane te są wykorzystywane także analiz, prognoz i badań. Są wśród nich także dane osobowe szczególnych kategorii, m.in.  dane dotyczące wyroków skazujących, czynów zabronionych lub powiązanych środków bezpieczeństwa. Organy Krajowej Administracji Skarbowej mają prawo je przetwarzać na podstawie art. 47 ustawy o KAS.

„Tak szeroki zakres kompetencji i ich realizacja z użyciem danych osobowych, również w sposób zautomatyzowany, w tym poprzez profilowanie, wiąże się z możliwością powstania wielu ryzyk dla prywatności i ochrony danych osobowych” — zauważa prezes UODO. - „Dane osobowe zebrane przez KAS w konkretnych celach nie powinny być łączone z innymi danymi i wykorzystywane do celów nieprzewidzianych w prawie (np. analitycznych), gdyż stoi to w sprzeczności z przepisami RODO.”

Czytaj więcej

Trzeba rozważyć, czy stworzenie KAS było sensowne

Według Mirosława Wróblewskiego, szerokich kompetencji KAS w sferze przetwarzania danych osobowych i prowadzenia czynności operacyjnych w stosunku do obywateli nie można uzasadniać bezpieczeństwem narodowym, a struktury KAS jako całości, co do zasady nie można uznać za służbę specjalną.

„Kompetencje organów skarbowych przewidziane przez ustawę o KAS budzą wątpliwości w kontekście art. 51 Konstytucji RP, który zapewnia prawo ochrony danych osobowych. W szczególności chodzi o równowagę między działaniami organów państwowych a prawami obywateli. W świetle art. 52 ust 2 Konstytucji RP, władze publiczne nie mogą pozyskiwać, gromadzić i udostępniać innych informacji o obywatelach niż niezbędne w demokratycznym państwie prawnym” - pisze szef UODO do ministra finansów.

Dane dla KAS od ministra zdrowia, banków, ubezpieczycieli

Jego zastrzeżenia budzą zwłaszcza dwa przepisy:  art. 46a i 48 ustawy o KAS, bo zawierają mechanizmy ingerujące w sposób nieproporcjonalny w prywatność jednostki i w prawo ochrony danych osobowych. O co chodzi w tych przepisach?  Art. 46a przewiduje, że organy KAS mogą wymieniać informacje z ministrem zdrowia, w tym dane objęte tajemnicą skarbową, oraz udostępniać nieodpłatnie te informacje, „w zakresie niezbędnym do realizacji ich swoich ustawowych zadań”. Informacje te mogą być przekazane za pomocą środków komunikacji elektronicznej lub na informatycznym nośniku danych tak, by umożliwiać ich edytowanie. 

Art. 48 ustawy o KAS umożliwia natomiast żądanie informacji o danych podatnikach od banków, SKOK-ów i innych instytucji finansowych, w tym ubezpieczycieli. Danych z kont osób fizycznych może na tej podstawie żądać nie tylko  Szef Krajowej Administracji Skarbowej i naczelnik urzędu celno-skarbowego, ale także naczelnik urzędu skarbowego. Przekazywane dane mogą dotyczyć także pełnomocników rachunku bankowego.

Prezes UODO chce kompleksowego przeglądu ustawy o KAS pod kątem rozwiązań, które zapewnią ochronę przetwarzanych danych osobowych przy poszanowaniu RODO.

„Z tego względu niezwykle istotne jest też rozpoczęcie dyskusji nad obecnym modelem przetwarzania danych osobowych przez organy Krajowej Administracji Skarbowej" - twierdzi Mirosław Wróblewski. I wskazuje, że należy doprecyzować treść art. 46a ustawy o KAS z uwagi na brak zasady przejrzystości i rzetelności RODO tak, by jednoznacznie wykluczyć przekazywanie na jego podstawie danych osobowych mogących ujawniać stan zdrowia zindywidualizowanych osób fizycznych.

„Natomiast art. 48 ustawy o KAS wymaga pilnej i gruntownej zmiany, ponieważ narusza zasadę legalizmu i jest niezgodny z zasadami proporcjonalności i celowości RODO. Przepis ten daje KAS uprawnienia w zakresie pozyskiwania szczegółowych informacji dotyczących konkretnych rachunków bankowych.”- stwierdza Prezes UODO w wystąpieniu  do Ministra Finansów.

Krajowa Administracja Skarbowa wykorzystuje dane podatników zgromadzone w rejestrach, bazach, ewidencjach, zbiorach i systemach, by pobierać podatki i inne należności oraz wykrywać przestępstwa skarbowe. Dane te są wykorzystywane także analiz, prognoz i badań. Są wśród nich także dane osobowe szczególnych kategorii, m.in.  dane dotyczące wyroków skazujących, czynów zabronionych lub powiązanych środków bezpieczeństwa. Organy Krajowej Administracji Skarbowej mają prawo je przetwarzać na podstawie art. 47 ustawy o KAS.

Pozostało 87% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Niepełnosprawni
Tracą ważność orzeczenia o niepełnosprawności. Ważny termin mija we wrześniu
Sądy i trybunały
Iustitia będzie bronić neosędziów? Ważne słowa sędziego Igora Tulei
Sądy i trybunały
Spór o kontrasygnatę. Donald Tusk zmienia swoją decyzję
Prawo karne
Jest kluczowa opinia ws. wypadku na S8, którą jechała sędzia Gersdorf
Sądy i trybunały
Plan Adama Bodnara na tzw. neosędziów. Prawnicy komentują
Nieruchomości
Myśliwi kontra właściciele gruntów. Rząd chce chronić prawo własności