Małgorzata Zaleska

Teza 1: Aby sfinansować wzrost wydatków obronnych Polski w najbliższych latach, należy wprowadzić podatek obronny?

Ewentualne wprowadzenie podatku obronnego powinno mieć charakter tymczasowy. Powinien on obowiązywać do momentu osiągnięcia założonego wcześniej stanu bezpieczeństwa, choć doświadczenia wskazują, że raz wprowadzony podatek pozostaje z reguły "na zawsze". Powinni być nim objęci wszyscy podatnicy, bo bezpieczeństwo kraju odnosi się do każdego obywatela.

Teza : Zakładana przez rząd ścieżka przyrostu długu publicznego Polski jest zbyt stroma i wymaga redukcji (poprzez oszczędności lub wzrost dochodów, np. podatkowych)

Teza 1: Polska odnosiłaby większe korzyści z członkostwa w UE, gdyby przyjęła euro.

Przyjęcie waluty euro nie gwarantuje powszechnego dobrostanu - przykładem mogą być kraje PIGS podczas globalnego kryzysu finansowego po 2007 r. Ponadto w czasach koronakryzysu posiadanie własnej waluty i prowadzenie samodzielnej polityki pieniężnej pozwalało na dostosowanie działań antykryzysowych do krajowych uwarunkowań oraz umożliwiło szybszą reakcję niż miało to miejsce w eurozonie.  

Teza 1: Aby obniżyć koszty prowadzenia polityki pieniężnej, NBP powinien obniżyć oprocentowanie środków rezerwy obowiązkowej (obecnie jest równe stopie referencyjnej NBP) . 

Wysokość oprocentowania rezerwy obowiązkowej wpływa nie tylko na koszty prowadzenia polityki pieniężnej. Ma bowiem wpływ także na cenę produktów bankowych. Banki nie są instytucjami charytatywnymi i ewentualne obniżenie oprocentowania rezerwy obowiązkowej będą próbowały sobie zrekompensować poprzez obniżenie oprocentowania depozytów i/lub wzrost oprocentowania kredytów (oraz innych opłat/prowizji związanych z kredytami). Tym samym ewentualne obniżenie kosztów prowadzenia polityki pieniężnej odbyłoby się kosztem klientów banków. 

Teza 2: Rekordowe straty NBP w latach 2022-2023* mogą ograniczyć zdolność banku centralnego do realizacji jego podstawowego celu.

Teza 1: Decyzje o skupie bądź sprzedaży papierów wartościowych przez NBP powinny być podejmowane każdorazowo przez RPP a nie Zarząd NBP, gdyż są to działania z zakresu polityki pieniężnej.

Teza 2: Dobrym sposobem na sfinansowanie ważnych inwestycji rozwojowych, takich jak budowa elektrowni atomowej lub CPK, byłaby emisja przez rząd obligacji celowych i umożliwienie Narodowemu Bankowi Polskiemu skupu tych obligacji na rynku wtórnym.

Granica między polityką pieniężną i polityką gospodarczą jest wyjątkowo cienka i łatwo tutaj o popełnienie błędu. Równocześnie nie zawsze cele polityki pieniężnej są zbieżne z oczekiwaniami polityki gospodarczej i stąd tak ważne jest zapewnienie niezależności NBP. Pytaniem otwartym pozostaje wciąż w jakim zakresie banki centralne powinny odpowiadać za politykę rządów i na jakich warunkach. Biorąc pod uwagę obecny cel działania NBP, wspieranie polityki gospodarczej jest dopuszczalne, o ile nie zagraża to stabilności poziomu cen. Występuje zatem dosyć duża swoboda w zakresie interpretowania co wolno, a czego nie wolno polskiemu bankowi centralnemu. Warto jednak rozróżnić wsparcie „systemowe” (jak w przypadku pandemii COVID-19) od finansowania konkretnych inwestycji, co byłoby precedensem w Polsce.