Orzeczenie jest odpowiedzią na dwie skargi konstytucyjne J. C. dotyczące zasad orzekania o ustanowieniu pełnomocnika z urzędu w postępowaniu cywilnym. Po pierwsze, skarżący zakwestionował przepis, zgodnie z którym sąd uwzględnia wniosek o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego z urzędu, jeżeli udział takiego pełnomocnika w sprawie uzna za potrzebny. Po drugie J.C. kwestionował przekazanie referendarzom sądowym kompetencji w zakresie rozpoznawania wniosków o ustanowienie pełnomocnika z urzędu. Jego zdaniem przepisy w Kodeksu postępowania cywilnego w tym zakresie naruszają konstytucyjne standardy prawa do sądu.
Trybunał nie podzielił tego zarzutu. Podkreślił, że koszty nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu ponosi, co do zasady, Skarb Państwa. A zatem powinny być one dokonywane w sposób celowy i oszczędny. Dlatego zakres wsparcia socjalnego udzielanego przez państwo osobom ubogim, również w odniesieniu kosztów pomocy prawnej w postępowaniach przed sądami, wymaga ograniczenia.
- Celowe i oszczędne wydatkowanie środków publicznych przeznaczonych na pokrycie kosztów wymiaru sprawiedliwości jest warunkiem sprawnego funkcjonowania sądów. Z tego punktu widzenia powierzenie sądom (lub urzędnikom sądowym – referendarzom sądowym) kompetencji w zakresie oceny potrzeby udziału profesjonalnego pełnomocnika w postępowaniu cywilnym, a zatem potrzeby zaangażowania środków publicznych na pokrycie kosztów nieopłaconej przez stronę pomocy prawnej udzielonej z urzędu, stanowi adekwatny i konieczny środek kontroli racjonalności gospodarowania zasobami finansowymi państwa przeznaczonymi na wymiar sprawiedliwości - stwierdził sędzia sprawozdawca Piotr Pszczółkowski.
W ocenie TK, uzależnienie ustanowienia pełnomocnika z urzędu od stwierdzenia potrzeby jego udziału w sprawie pozwala w sposób proporcjonalny wyważyć, z jednej strony, interes indywidualny osoby wnioskującej o pomoc adwokata z urzędu oraz, z drugiej strony, interes publiczny. Trybunał zauważył, że w orzecznictwie sądowym wypracowane zostały jasne kryteria oceny, czy zachodzi potrzeba udziału profesjonalnego pełnomocnika w postępowaniu przed sądem cywilnym. Uwzględnia się m.in. stopień skomplikowania sprawy pod względem faktycznym lub prawnym i ewentualną nieporadność strony w podejmowaniu samodzielnie decyzji procesowych.
Trybunał nie rozpoznał zarzutów dotyczących przekazania referendarzom sądowym kompetencji w zakresie podejmowania decyzji o ustanowieniu pełnomocnika z urzędu, gdyż nie zostały one dostatecznie sprecyzowane.
