Gdy zagrożone jest życie kobiety, klauzula sumienia nie działa

Lekarz musi ratować życie pacjentki. Zniesienie klauzuli sumienia niczego by tu nie zmieniło.

Aktualizacja: 19.06.2023 11:50 Publikacja: 19.06.2023 02:05

Gdy zagrożone jest życie kobiety, klauzula sumienia nie działa

Foto: Adobe Stock

Zniesienia lekarskiej klauzuli sumienia domagają się posłowie Lewicy. Ale zdaniem ekspertów to nie klauzula jest przyczyną zgonów ciężarnych pacjentek. Lekarz nie może się na nią powołać, jeśli zagrożone jest życie i zdrowie kobiety.

Życie ważniejsze niż sumienie

Klauzula sumienia wynika z ustawy o zawodzie lekarza i lekarza dentysty. Zgodnie z jej przepisami lekarz może powstrzymać się od wykonania świadczeń zdrowotnych niezgodnych z jego sumieniem, ale ma obowiązek odnotować ten fakt w dokumentacji medycznej. Nie zawsze może jednak skorzystać z klauzuli. Musi udzielić pomocy lekarskiej w każdym przypadku, gdy zwłoka w jej udzieleniu mogłaby spowodować niebezpieczeństwo utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia.

Czytaj więcej

NFZ: Szpital w Nowym Targu ani razu nie wystąpił o refundację przerywania ciąży

– Sprzeciw sumienia nie jest prawem bezwzględnym. Nie może mieć zastosowania, jeżeli dochodzi do zagrożenia zdrowia i życia pacjenta. Życie i zdrowie pacjentki jest dobrem wyższego rzędu niż wolność sumienia. W takich przypadkach trzeba podjąć niezwłoczne działania terapeutyczne. Są sytuacje oczywiste – np. w przypadku ciąży pozamacicznej lekarz ma obowiązek wykonać aborcję – mówi dr Tymoteusz Zych, radca prawny, ale podkreśla też, że bez znajomości stanu faktycznego trudno rozstrzygać o winie lekarzy. Z informacji medialnych wynika jednak, że w szpitalu w Nowym Targu doszło do błędu medycznego.

– Sprzeciw sumienia nie może być wytłumaczeniem błędu lekarskiego i zaniechania właściwej terapii – podkreśla dr Zych.

Unijne regulacje

Do propozycji Lewicy odniosła się Naczelna Izba Lekarska. – Wobec inicjatywy ustawodawczej Lewicy domagającej się zniesienia klauzuli sumienia informujemy, że klauzula sumienia wynika m.in. z Karty praw podstawowych Unii Europejskiej – wskazali przedstawiciele izby w mediach społecznościowych.

Czytaj więcej

Protesty kobiet w całej Polsce. Jarosław Kaczyński: Urojona rzeczywistość

Jednak okazuje się, że nie wszyscy rozumieją art. 10 Karty praw podstawowych w ten sam sposób.

– Klauzula sumienia wcale nie jest zagwarantowana w Karcie praw podstawowych Unii. Art. 10 stanowi jedynie, że każdy ma prawo do wolności sumienia. Uznaje też prawo do odmowy działania sprzecznego z własnym sumieniem, zgodnie z ustawami krajowymi regulującymi korzystanie z tego prawa. Prawo krajowe może więc przewidywać klauzulę sumienia, ale nie musi – podkreśla Kamila Ferenc, adwokatka współpracująca z Fundacją na rzecz Kobiet i Planowania Rodziny. I podkreśla, że klauzula sumienia nie jest problemem w takich przypadkach jak u pani Doroty czy pani Izabeli.

– Lekarze używają klauzuli w stosunku do pacjentki, która chce dokonać planowej aborcji, kiedy nie chcą jej przyjąć do szpitala, gdy np. ciąża pochodzi z gwałtu. Powołują się na nią przy odmowie wypisania recepty na antykoncepcję, skierowania na badania prenatalne czy poradnictwa okołoaborcyjnego. W przypadkach takich jak w Nowym Targu lekarze mówią raczej, że muszą prowadzić dalsze obserwacje, badać, a nuż da się uratować ciążę. Nie ma jeszcze bezpośredniego zagrożenia życia, a bije tętno płodu – mówi Kamila Ferenc. I podkreśla, że to argumenty bezprawne.

Opinia dla „Rzeczpospolitej”
Kajetan Komar-Komarowski, radca prawny

Lekarz nie może się powoływać na klauzulę sumienia, jeżeli życie lub zdrowie pacjentki jest zagrożone. Dobrem najwyższym jest życie i zdrowie pacjentki.
Klauzuli sumienia nie można stawiać ponad głównym celem zawodu, ale także ponad przepisami prawa. Trzeba ważyć dobra prawne. Wszystkie ustawy dotyczące prawa medycznego, w tym ustawa o prawach pacjenta, są ukierunkowane na to, żeby chronić życie i zdrowie.

Przede wszystkim trzeba chronić pacjenta. Dziecko w łonie matki co do zasady nie ma jeszcze osobowości prawnej, ale ma już pewne uprawnienia. Ma prawo do życia. Położnicy nie mają jednak wątpliwości, że w pierwszych tygodniach ciąży mamy do czynienia z zarodkiem. Trudno stawiać życie zarodka ponad życiem kobiety, która jest matką, żoną i córką.

Zniesienia lekarskiej klauzuli sumienia domagają się posłowie Lewicy. Ale zdaniem ekspertów to nie klauzula jest przyczyną zgonów ciężarnych pacjentek. Lekarz nie może się na nią powołać, jeśli zagrożone jest życie i zdrowie kobiety.

Życie ważniejsze niż sumienie

Pozostało 94% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Nieruchomości
Myśliwi kontra właściciele gruntów. Rząd chce chronić prawo własności
Podatki
Zapowiada się kolorowa jesień w podatkach. Wiemy, co planuje rząd Tuska
Praca, Emerytury i renty
Dodatek do emerytury. Wielu seniorów nie wie, że ma do niego prawo
Edukacja i wychowanie
Resort edukacji przygotowuje szkoły na upały. Będą nowe przepisy
Materiał Promocyjny
Aż 7,2% na koncie oszczędnościowym w Citi Handlowy
Sądy i trybunały
Czas na reformę. Rząd odkrywa karty w sprawie Sądu Najwyższego i neosędziów
Materiał Promocyjny
Najpopularniejszy model hiszpańskiej marki