Ceny za audyt mogą dalej rosnąć

Ile firm audytorskich działa w Polsce i ile osób wykonuje zawód biegłego rewidenta? Nadal widoczna jest tendencja spadkowa?

Według danych na 15 kwietnia 2022 r. w Polsce działają 1333 firmy audytorskie, a liczba biegłych rewidentów sięga 5198, przy czym wykonujących zawód jest 2717. Na koniec 2016 r., zanim weszła w życie w 2017 r. znowelizowana ustawa o biegłych rewidentach, grono biegłych rewidentów liczyło 6987 osób, spośród których 3195 wykonywało zawód. Spadek jest więc spory, odpowiednio o ponad 25 i niemal 15 proc. Temu zjawisku kurczenia się branży towarzyszy obniżenie średniej wieku wśród biegłych rewidentów, co może wskazywać na fakt, że na wykreślenie z rejestru zdecydowały się w większości starsze osoby, nierzadko mierzące się z wykluczeniem cyfrowym.

Jednocześnie jako branża macie problem z pozyskaniem młodych talentów.

Ministerstwo Finansów realizuje projekt, w którym również uczestniczymy, mający na celu zdiagnozowanie problemu z pozyskaniem nowych kadr do zawodu m.in. dzięki przeprowadzeniu szeroko zakrojonych badań. Niezależnie od tego chcemy umacniać kontakty z uczelniami i docierać do studentów, aby przybliżać im zawód biegłego rewidenta – wymagający dużej wiedzy i wysokich standardów etycznych, ale jednocześnie bardzo prestiżowy.

W związku z wojną w Ukrainie i zacieśnionymi kontaktami z tamtejszymi biegłymi rewidentami zastanawiamy się obecnie wspólnie z Ministerstwem Finansów oraz Polską Agencją Nadzoru Audytowego nad możliwością uznawania uprawnień ukraińskich audytorów.

Jak powinno się badać sprawozdania finansowe w czasach tak dużej niepewności?

Standardy badania sprawozdań finansowych się nie zmieniają, ale pojawiają się czynniki mające istotne znaczenie dla oceny ryzyka badania. Rośnie ryzyko zniekształcenia sprawozdania we wszystkich kwestiach odnoszących się do przyszłości, gdzie mają zastosowanie prognozy, wartości szacunkowe, np. wycena wartości godziwej, testy na utratę wartości aktywów oraz założenia kontynuacji działalności. Zadaniem audytora jest ocenić, czy sprawozdanie finansowe przedstawia rzetelnie i jasno sytuację klienta, czy odpowiednio w sprawozdaniu finansowym uwzględniono ryzyka związane z jego działalnością oraz otoczeniem i czy zasadne jest założenie kontynuacji działalności. Konieczna może być więc np. analiza tego, jak wojna wpłynie na tak kluczowe dla jednostki elementy jej funkcjonowania. Taką ocenę ryzyka należy, w razie konieczności, aktualizować przed zakończeniem procedur badania.

Biegły rewident powinien być ostrożny, gdyż w warunkach niepewności rośnie również ryzyko subiektywizmu, które może skutkować zniekształceniami spowodowanymi oszustwem. Zarówno w czasie pandemii, jak i obecnie w związku z wojną w Ukrainie, PIBR wspiera biegłych rewidentów, publikując wskazówki w zakresie badania sprawozdań.

W poprzednich latach w branży audytorskiej była duża presja na marże, mówiło się nawet o wojnie cenowej. Potem przez polski rynek audytorski przetoczyła się fala zmian legislacyjnych, wzrosły koszty prowadzenia działalności i ceny za audyt też zaczęły rosnąć. Jak obecnie wygląda sytuacja?

Jako PIBR nie zbieramy już informacji o przychodach firm audytorskich (to jest w gestii PANA), ale z obserwacji rynku wnioskujemy, że okres wojny cenowej, szczególnie widocznej w latach 2017–2018, już minął. Obecnie ceny są w tendencji wzrostowej, co jest związane nie tylko z inflacją, ale i rosnącymi kosztami wynagrodzeń oraz dodatkowymi wymaganiami, standardami oraz inwestycjami m.in. w informatyzację. Owszem, na rynku jest konkurencja, ale uważamy, że jakość, złożoność badania i pracochłonność są aktualnie głównymi wyznacznikami wynagrodzeń. W przyszłym roku można spodziewać się kolejnego wzrostu wynagrodzeń. Wynikać on może ze zmian wprowadzanych w firmach audytorskich wskutek nowych wymogów związanych z zarządzaniem jakością.

Od 1 stycznia 2020 r. szereg dotychczasowych kompetencji PIBR przejęła Polska Agencja Nadzoru Audytowego. Jak obecnie wygląda nadzór nad rynkiem i jak oceniacie współpracę z PANA?