Europa chroni swe wpływy

Anna Słojewska z Brukseli

Dominique Strauss-Kahn ma szansę udowodnić swoją niewinność przed amerykańskim sądem. Ale na pewno nie obroni stanowiska szefa Międzynarodowego Funduszu Walutowego. Jego odejście stawia też pod znakiem zapytania niepisaną zasadę podziału władzy w dwóch światowych instytucjach finansowych. Na czele Banku Światowego od momentu utworzenia stoi Amerykanin, a MFW zawsze kieruje Europejczyk. Niemiecka kanclerz jest przekonana, że na razie tak powinno pozostać.

– W obecnej sytuacji MFW ma do odegrania dużą rolę w strefie euro i mamy dobrych kandydatów – powiedziała Angela Merkel.

Wymienia się między innymi francuską minister finansów Christine Lagarde, byłego niemieckiego szefa tego resortu Peera Steinbrücka, nawet Marka Belkę, szefa NBP. Ale o stanowiska upominają się też kraje szybko rozwijające się i również przedstawiają dobrych kandydatów – z Turcji, Afryki Południowej czy Singapuru.

Dawne potęgi

– Podział władzy między Stany Zjednoczone i Europę w tych dwóch instytucjach pochodzi z czasów, gdy były to jedyne prawdziwe potęgi. Takie, które nie stwarzały problemów gospodarczych, a płaciły na innych – mówi "Rz" Nicolas Gros, dyrektor Centre for European Policy Studies w Brukseli. Według niego ta zasada nie musi się jednak utrzymać.

Równowagę między barwami politycznymi i krajami usiłuje się zachowywać w UE

– Europa nie ma wiecznego prawa do stanowiska szefa MFW i wcale nie jest powiedziane, że je dostanie. Szczególnie teraz, gdy tkwi w kryzysie i trzeba na nią płacić – uważa Gros.

Podział władzy pomiędzy Amerykę i Europę jest również tradycją w NATO. Z tego prostego powodu, że to sojusz północnoatlantycki, a więc geograficznie ograniczony. Tradycyjnie wojskowym szefem NATO jest Amerykanin, bo to USA są potęgą wojskową i najwięcej wpłacają do wspólnego budżetu. Obecnie funkcję tę sprawuje admirał James Stavridis. Na  czele struktur cywilnych stoi natomiast nie-Amerykanin. W  praktyce od zawsze oznaczało to Europejczyka, obecnie sekretarzem generalnym NATO jest Anders Fogh Rasmussen, były duński premier. Ale warto pamiętać, że w rozgrywce o to stanowisko konkurentem Rasmussena był nie tylko inny Europejczyk Radosław Sikorski, ale również kanadyjski minister obrony Peter MacKay.

W największej światowej organizacji – ONZ – obowiązuje zasada regionalna. Po dwie kadencje z rzędu dostają kolejne części świata. Teraz sekretarzem generalnym jest Ban Ki Mun, Koreańczyk z Południa, reprezentujący Azję. Przed  nim na czele ONZ stali Afrykanie, wcześniej Peruwiańczyk. Wszystko wskazuje na to, że pod koniec roku kadencja Koreańczyka zostanie przedłużona na kolejnych pięć lat. Potem przyjdzie kolej na Europę. Jak jednak zauważa Richard Gowan, ekspert European Council for Foreign Relations, prawdziwa władza w ONZ jest gdzie indziej i sprawują ją Amerykanie pospołu z Europejczykami.

– Szefem sił pokojowych jest zawsze Francuz, na czele komitetów politycznych i strategicznych stoją Amerykanie i Brytyjczycy, za finanse odpowiada Niemiec – wylicza Gowan. Według niego o zmianie będzie można mówić, jeśli takie kraje jak Chiny i Indie zażądają dla siebie wysokich stanowisk wykonawczych w zamian za poparcie dla Ban Ki Muna na drugą kadencję.

Arytmetyka nie zawsze się sprawdza

W innych międzynarodowych instytucjach dobór władz jest efektem bieżącej arytmetyki. Szczególnie widać to w UE, gdzie próbuje się zachować równowagę między kierunkami geograficznymi i barwami politycznymi. O tym, że nie zawsze metoda ważenia i mierzenia się sprawdza, przekonuje przykład Catherine Ashton, szefowej nowej Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych, powszechnie krytykowanej za chaos i niedecyzyjność. Spełnia ona trzy ważne kryteria. Jest kobietą (co najmniej jedna była potrzebna na zdominowanych przez mężczyzn szczytach władzy w UE), socjalistką, co ma tworzyć równowagę dla wywodzących się z chadecji José Barroso, szefa Komisji Europejskiej, i Hermana Van Rompuya, szefa Rady Europejskiej. No i jeszcze Brytyjką, a żadnego innego przedstawiciela tego kraju nie ma i w ostatnich latach nie było na najwyższych stanowiskach w UE.

Kwalifikacji dyplomatycznych ani nawet organizacyjnych nikt w tym przypadku nie badał.

Centre for European Policy Studies www.ceps.eu

Uciekłby  jak Polański?

Oskarżony o próbę zgwałcenia nowojorskiej pokojówki Dominique Strauss-Kahn twierdzi, że jest niewinny i ma alibi: jadł lunch ze studiującą w Nowym Jorku córką.

Adwokatom nie udało się jednak przekonać sądu do założenia mu elektronicznej bransoletki i uwol- nienia za kaucją w wysokości miliona dolarów. Prokurator ostrzegał, że Strauss-Kahn może uciec tak jak Roman Polański. Sąd odesłał więc przywykłego do luksusów ekonomistę do więzienia na Rikers Island. W otwartym w latach 30. XX wieku nowojorskim Alcatraz – miejscu pobytu tysięcy gangsterów, morderców i handlarzy narkotyków – szef MFW musiał się rozebrać, by strażnicy mogli sprawdzić, czy nie ma tatuaży któregoś z gangów.

Następnie trafił do pojedynczej celi o wymiarach 3,35 metra na 4. – To okropne miejsce. Jest przepełnione, a jedzenie jest straszne. Niebezpieczne jest to, że odbywa się tam polowanie na znanych ludzi – opowiadał francuski adwokat zatrzymanego Gerald Lefcourt. Kolejna rozprawa w piątek. DSK grozi 25 lat więzienia. Według doniesień agencji AFP, z którą skontaktował się brat domniemanej ofiary ekonomisty, jest ona muzułmanką. Nie wiedziała, kim był atakujący ją mężczyzna.     —jap