Jak napisać testament: błędy testamentu mogą spowodować jego nieważność

Rz: Czy warto pisać testament, który powieli zasady ustawowego dziedziczenia?

Lech Borzemski:

Część osób ciągle bardziej ufa temu, co zapisane w akcie notarialnym, niż temu, co w ustawie. Taki dowód zaufania oczywiście cieszy, ale jeżeli komuś odpowiadają zasady dziedziczenia ustawowego, nie musi spisywać ostatniej woli. Testament powtarzający sposób dziedziczenia wynikający z ustawy w żaden sposób nie przyśpiesza późniejszego postępowania stwierdzającego nabycie spadku. To mit.

Jakie błędy najczęściej popełniają autorzy testamentów?

Błędy powstają, kiedy dokument nie jest spisywany u notariusza. Testament własnoręczny przede wszystkim musi być sporządzony w całości pismem ręcznym przez spadkodawcę. Zaniechanie tego obowiązku jest najczęstszym błędem popełnianym w tym wypadku. Nie wolno testamentu pisać na maszynie czy komputerze, nie można też poprosić o wyręczenie kogoś z ładniejszym charakterem pisma. Taki dokument, nawet podpisany przez spadkodawcę, będzie nieważny.

Drugi mankament to próba dokonania w testamencie podziału majątku, czyli przeznaczenia konkretnych przedmiotów dla konkretnych osób. Tu trzeba bardzo uważać, bo w Polsce nie ma testamentów działowych. Taki dokument nie musi być nieważny, ale może wywrzeć skutek całkowicie inny, niż to zamierzył spadkodawca. Trzeba pamiętać, że jeżeli w Polsce do dziedziczenia powołuje się kilka osób, należy określić, w jakich częściach ułamkowych przypada im cały spadek. Warto też pamiętać, że scheda to nie tylko aktywa, ale także np. długi.

Jak uniknąć błędów?

Nie chciałbym, żeby to wyglądało na reklamę, ale błędów najłatwiej uniknąć, jeśli testament zostanie sporządzony u notariusza. Mało tego, oryginał pozostaje u notariusza, a klient dostaje jego wypisy, nie ma zatem niebezpieczeństwa, że ktoś zniszczy jedyny egzemplarz testamentu własnoręcznego. Jeżeli na dodatek testament zostanie umieszczony w notarialnym rejestrze testamentów prowadzonym przez KRN, to spadkobiercy bez trudu odszukają go po śmierci spadkodawcy. Rejestracja testamentu notarialnego jest całkowicie bezpłatna. Nikt nie ma dostępu do rejestru za życia spadkodawcy, nie ma też w nim treści testamentu, ale jedynie informacja o tym, kto i gdzie go sporządził.

Jeżeli jednak ktoś chce spisać testament własnoręczny, musi zadbać, żeby jasno z niego wynikało, kto ma odziedziczyć cały majątek (nie trzeba wyszczególniać przedmiotów), a jeżeli jest to kilka osób, to jakie ułamkowe udziały mają im przypaść. Dokument musi być opatrzony datą i podpisem.

Czy można jakoś uniknąć nieprawidłowości związanych z ustnym testamentem, sporządzanym zwykle na łożu śmierci?

Tzw. testament ustny można sporządzić, kiedy zachodzi obawa rychłej śmierci albo jeżeli wskutek szczególnych okoliczności zachowanie zwykłej formy testamentu jest niemożliwe lub bardzo utrudnione. Testament ustny sporządzany jest w ten sposób, że spadkodawca swoją ostatnią wolę wypowiada w obecności trzech świadków, a jeden ze świadków lub osoba trzecia spisuje jego oświadczenie. Testament może podpisać spadkodawca, jeżeli jest to możliwe, i wtedy wystarczą podpisy dwóch świadków. Jeżeli spadkodawca nie może się podpisać, muszą to zrobić wszyscy trzej świadkowie.