Wszystkie kwestie związane z umową darowizny reguluje Kodeks cywilny. Zgodnie z art. 890 oświadczenie darowizny należy złożyć w formie aktu notarialnego, choć jeśli przyrzeczenie zostało wykonane bez zachowania tej formy i tak jest ważne. Nie dotyczy to jedynie darowizny nieruchomości. W tym przypadku, aby umowa była skuteczna, wymaga formy aktu notarialnego.
W jakich przypadkach można odwołać darowiznę?
Osoby, które przekazały darowiznę np. członkowi rodziny, nie mogą cofnąć świadczenia tylko dlatego, że po pewnym czasie zmieniły zdanie. Kodeks cywilny dopuszcza odwołanie tylko w określonych przypadkach. Wiele zależy również od tego, czy darowizna została już wykonana, czy też nie. Jak wygląda to w praktyce?
- Zgodnie z art. 896 kc, w sytuacji, gdy nieruchomość, środki pieniężne lub inna rzecz nie zostały jeszcze przeniesione na obdarowanego, darczyńca ma prawo odwołać darowiznę, jeśli jego stan majątkowy uległ pogorszeniu. W takim przypadku wykonanie umowy wiązałoby się z uszczerbkiem dla jego utrzymania lub z uszczerbkiem dla ciążących na nim obowiązków alimentacyjnych.
- Druga sytuacja dotyczy odwołania darowizny wykonanej. Mamy zatem do czynienia np. z przypadkiem, gdy nieruchomość została już przepisana na inną osobę lub zostały jej przekazane pieniądze. Zgodnie z art. 897 kc, jeśli po wykonaniu darowizny darczyńca popadnie w niedostatek, osoba obdarowana ma obowiązek przekazywać mu środki w granicach swojego wzbogacenia. Środki powinny odpowiadać potrzebom darczyńcy lub pozwalać na wypełnianie obowiązków alimentacyjnych. Obdarowany ma możliwość zwolnić się z tego obowiązku, jednak musi zwrócić darczyńcy wartość wzbogacenia.
- Trzecim przypadkiem pozwalającym na odwołanie darowizny jest zaistnienie tzw. rażącej niewdzięczności, o której mówi art. 898 kc. Oznacza to postępowanie obdarowanego w sposób nieliczący się z uczuciami i potrzebami darczyńcy oraz podejmowania działań nacechowanych złą wolą. Za takie mogą zostać uznane np. spowodowanie rozstroju zdrowia, rażące naruszenie obowiązków rodzinnych lub popełnienie przestępstwa przeciwko darczyńcy. Rażąca niewdzięczność może też przejawiać się w działaniu w stosunku do osób, z którymi darczyńca jest związany. Oceną działań obdarowanego i uznaniem ich za przejaw rażącej niewdzięczności zajmuje się sąd. Należy dodać, że w tym przypadku nie ma znaczenia, czy świadczenie zostało wykonane, czy nie. Rażąca niewdzięczność musi jednak wystąpić już po zawarciu umowy darowizny.
