Trybunał Konstytucyjny blokuje Sąd Najwyższy ws. nowych sędziów

Orzeczenie pełnego składu TK zapadło większością głosów.

Trybunał postanowił wstrzymać stosowanie uchwały połączonych Izb Cywilnej, Karnej oraz Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego z 23 stycznia 2020 r. od dnia jej wydania. W szczególności oznacza to - wskazał TK - że niedopuszczalne jest stosowanie art. 439 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego oraz art. 379 pkt 4 Kodeks postępowania cywilnego w rozumieniu przyjętym w przedmiotowej uchwale.

Wyjaśnijmy, że dokonana w owej uchwale wykładnia tych przepisów pozwala stronie procesu niezadowolonej z wyroku wydanego z udziałem nowego sędziego, podważać go jako wydany w wadliwym składzie. Pod warunkiem wszak wykazania, że sędzia ten nie był niezawisły. Ale wobec sędziów SN uchwała jest ostrzejsza, gdyż tego dodatkowego warunku nie ma. Na dodatek wyroki Izby Dyscyplinarnej miałyby być weryfikowane wstecznie.

Po drugie TK stwierdził, że kompetencja do orzekania przez sędziego powołanego na urząd przez prezydenta na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa ukształtowanej zgodnie z ustawą o KRS (w tym sporze chodzi oczywiście przez nową KRS zmieniona przez PiS) nie może być ograniczana, a orzeczenia wydane przez składy orzekające, w których zasiadali nowi sędziowie, mają moc obowiązującą.

TK postanowił też wstrzymać (na przeszłość) wykonywanie przez Sąd Najwyższy kompetencji do wydawania uchwał, jeżeli miałyby dotyczyć zgodności z prawem krajowym, międzynarodowym oraz orzecznictwem sądów międzynarodowych, trybu przedstawiania prezydentowi RP kandydatur do pełnienia urzędu sędziego i wykonywania prerogatywy prezydenta do powoływania sędziów oraz kompetencji do pełnienia stanowiska sędziego przez osobę powołaną przez prezydenta.

Czytaj też:

SN: Sędziowie powołani przez nową KRS nie powinni orzekać

Izba Dyscyplinarna nielegalna, nowi sędziowie do weryfikacji

MS: uchwała Sądu Najwyższego jest nieważna

Sejm angażuje Trybunał do sporu z Sądem Najwyższym

Gersdorf do Przyłębskiej: nie ma sporu kompetencyjnego

Trybunał obradował do późnych godzin wieczornych na posiedzeniu niejawnym w pełnym składzie (postanowienie ma wtorkową datę) i jako podstawę swojego orzeczenia wskazał art. 86 ustawy o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym z działu o rozstrzyganiu sporu kompetencyjnego. Wniosek o rozstrzygnięcie takiego sporu wniosła przed tygodniem marszałek Sejmu Elżbieta Witek. Wspomniany art. 86 pozwala TK tymczasowo uregulować kwestie sporne.

Jak wskazał w postanowieniu TK postanowienie to ma tymczasowo uregulować kwestie sporne do czasu rozstrzygnięcia sporu kompetencyjnego.

Trybunał Konstytucyjny zajmie się wnioskiem Witek 25 lutego. Rozpozna sprawę w pełnym składzie. Przewodniczącą będzie Julia Przyłębska, a sprawozdawcą - Krystyna Pawłowicz.

Dodajmy, że SN w składzie trzech starych izb nie dostrzegł sporu kompetencyjnego wskazując w uzasadnieniu zeszłotygodniowej uchwały, że nie dotyczy ona ani kompetencji prezydenta do nominacji sędziów ani Sejmu do uchwalania ustaw.

Sygn. akt Kpt 1/20

Postanowienie TK o uregulowaniu kwestii spornych zostało już ogłoszone w Monitorze Polskim z 29 stycznia 2020 r. pod poz. 103:

Sygn. akt Kpt 1/20

POSTANOWIENIE

Warszawa, dnia 28 stycznia 2020 r.

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Julia Przyłębska – przewodniczący

Zbigniew Jędrzejewski

Leon Kieres

Mariusz Muszyński

Krystyna Pawłowicz – sprawozdawca

Stanisław Piotrowicz

Justyn Piskorski

Piotr Pszczółkowski

Jakub Stelina

Wojciech Sych

Michał Warciński

Rafał Wojciechowski

Jarosław Wyrembak

Andrzej Zielonacki,

w związku z wnioskiem Marszałka Sejmu z dnia 22 stycznia 2020 r., o:

1) rozstrzygnięcie sporu kompetencyjnego pomiędzy Sejmem Rzeczypospolitej Polskiej a Sądem Najwyższym dotyczącego tego, czy Sąd Najwyższy jest uprawniony, w tym w drodze uchwały, o której mowa w art. 83 § 1 ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym (Dz. U. z 2019 r. poz. 825, ze zm.), podejmowanej w związku z orzeczeniem sądu międzynarodowego, do dokonywania zmian stanu normatywnego w sferze ustroju i organizacji wymiaru sprawiedliwości, czy też, zgodnie z art. 10 ust. 1 i 2, art. 95 ust. 1, art. 176 ust. 2, art. 183 ust. 2 i art. 187 ust. 4 Konstytucji, tego rodzaju uprawnienia pozostają w wyłącznej kompetencji ustawodawcy,

2) rozstrzygnięcie sporu kompetencyjnego pomiędzy Prezydentem Rzeczypospolitej Polskiej a Sądem Najwyższym dotyczącego tego:

a) czy kompetencja Prezydenta RP, o której mowa w art. 179 w związku z art. 144 ust. 3 pkt 17 Konstytucji, może być rozumiana w ten sposób, że dozwolone jest przyznanie Sądowi Najwyższemu lub innemu sądowi nieprzewidzianych Konstytucją RP kompetencji do oceny skuteczności powołania sędziego, a w szczególności kompetencji do oceny skuteczności nadania sędziemu, którego dotyczy akt powołania, prawa do wykonywania władzy sądowniczej;

b) czy Sąd Najwyższy może dokonywać wiążącej interpretacji przepisów Konstytucji w związku z wykonywaniem przez Prezydenta RP prerogatywy, o której mowa w art. 144 ust. 3 pkt 17 i art. 179 Konstytucji, a w szczególności czy Sąd ten może określać jakie są warunki skuteczności powołania sędziego, Warszawa, dnia 29 stycznia 2020 r. Poz. 103 Monitor Polski – 2 – Poz. 103

p o s t a n a w i a :

na podstawie art. 86 ust. 2 ustawy z dnia 30 listopada 2016 r. o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym (Dz. U. 2019 r. poz. 2393) tymczasowo uregulować kwestie sporne i do czasu rozstrzygnięcia sprawy o sygn. Kpt 1/20:

wstrzymać wykonywanie przez Sąd Najwyższy kompetencji do wydawania uchwał, jeżeli miałyby dotyczyć zgodności z prawem krajowym, międzynarodowym oraz orzecznictwem sądów międzynarodowych:

1) ukształtowania składu Krajowej Rady Sądownictwa na podstawie ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa (Dz. U. z 2019 r. poz. 84, ze zm.) oraz art. 187 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

2) trybu przedstawiania Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej kandydatur do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego, uregulowanego ustawą, o której mowa w pkt 1 oraz art. 179 w związku z art. 144 ust. 3 pkt 17 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

3) wykonywania prerogatywy Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej do powoływania sędziów zgodnie z ustawą, o której mowa w pkt 1 oraz art. 179 w związku z art. 144 ust. 3 pkt 17 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

4) kompetencji do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego przez osobę powołaną przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa ukształtowanej na podstawie ustawy, o której mowa w pkt 1, zgodnie z przepisami tej ustawy oraz art. 179 w związku z art. 144 ust. 3 pkt 17 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

wstrzymać stosowanie, od dnia jej wydania, uchwały składu połączonych Izb Cywilnej, Karnej oraz Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego z 23 stycznia 2020 r. W szczególności oznacza to, że:

1) niedopuszczalne jest stosowanie art. 439 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. z 2020 r. poz. 30) oraz art. 379 pkt 4 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2019 r. poz. 1460, ze zm.) w rozumieniu przyjętym w przedmiotowej uchwale,

2) kompetencja do orzekania przez sędziego powołanego na urząd przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa ukształtowanej zgodnie z ustawą, o której mowa w pkt I.1, w trybie uregulowanym tą ustawą, nie może być ograniczana,

3) orzeczenia wydane przez składy orzekające, w których zasiadali sędziowie wskazani w pkt 2, mają moc obowiązującą.

Orzeczenie zapadło większością głosów.

(podpisy)

Przy podpisach sędziów Piotra Pszczółkowskiego, Leona Kieresa i Jarosława Wyrembaka są wzmianki o zgłoszeniu zdania odrębnego.