Szkoła ma obowiązek wspierać rozwój zdolnych uczniów

W szkołach podstawowych i ponadgimnazjalnych będą one obowiązywały od 1 września 2012 r. Dyrektorzy tych placówek muszą jednak przez najbliższe miesiące przygotować się do ich wdrożenia.

Dla kogo pomoc

Zgodnie z rozporządzeniem ministra edukacji narodowej z 17 listopada 2010 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej (DzU nr 228, poz. 1487), szkoła udziela pomocy uczniowi ze względu na:

> niepełnosprawność, np. ruchową, m.in. z afazją lub mózgowym porażeniem dziecięcym, upośledzenie umysłowe w stopniu lekkim, umiarkowanym lub znacznym, autyzm, a także uszkodzenie narządu wzroku lub słuchu

> niedostosowanie społeczne

> zagrożenie niedostosowaniem społecznym

> szczególne uzdolnienia

> specyficzne trudności w  uczeniu się, np. dysleksję, dysgrafię, dysortografię

> zaburzenia komunikacji językowej

> chorobę przewlekłą, np. astmę, hemofilię, padaczkę, cukrzycę, depresję, schizofrenię, zaburzenia tikowe, lękowe itp.

> sytuacje kryzysowe lub traumatyczne

> niepowodzenia edukacyjne

> zaniedbania środowiskowe, które mogą wynikać m.in. ze złej sytuacji bytowej

> trudności adaptacyjne związane ze zmianą środowiska

> inne, niewskazane w rozporządzeniu przyczyny.

Z czyjej inicjatywy

Za organizację pomocy odpowiada dyrektor szkoły. Należy jednak pamiętać, że jest ona udzielana z inicjatywy: ucznia, jego rodziców, nauczycieli lub specjalisty prowadzącego zajęcia z uczniem, poradni pedagogiczno-psychologicznej (dalej ppp), pomocy nauczyciela oraz asystenta edukacji romskiej. Jeśli zatem jedna ze wskazanych osób zwróci się z uzasadnioną prośbą o pomoc, dyrektor będzie zobowiązany ją zorganizować. Jeśli okaże się, że nie może być udzielona, warto, aby wyjaśnił dlaczego. Może się bowiem zdarzyć, że rodzice poproszą o objęcie specjalną opieką swojego dziecka, które według nich przejawia zdolności przyrodnicze. Na podstawie analizy opinii nauczycieli, osiąganych przez nie wyników, zespół nauczycieli może stwierdzić jednak, że uczeń świetnie sobie radzi, podobnie jak większość dobrych uczniów, ale nie jest szczególnie uzdolniony. Z drugiej strony w przypadku uczniów, którzy już uczęszczają do placówki, to nauczyciele powinni zadbać o zaspokajanie ich specjalnych potrzeb edukacyjnych. Muszą dokładnie obserwować uczniów i wskazywać tych, których należy objąć szczególną opieką.

W jakiej formie

Wspomniane wcześniej rozporządzenie wskazuje, w jakich konkretnych formach powinna być udzielana pomoc. Szkoła może zorganizować:

> klasy terapeutyczne

> zajęcia rozwijające uzdolnienia

> zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze

> zajęcia specjalistyczne: korekcyjno-kompensacyjne, logopedyczne, socjoterapeutyczne oraz inne o charakterze terapeutycznym.

Ponadto gimnazja i szkoły ponadgimnazjalne są zobowiązane do zapewnienia uczniom doradztwa edukacyjno-zawodowego.

W katalogu tym – jak widać – nie ma dotychczasowych zajęć psychoedukacyjnych. Zamiast nich wprowadzono zajęcia socjoterapeutyczne, a także konsultacje czy porady. Ponadto w szkołach podstawowych i gimnazjach zlikwidowano klasy wyrównawcze. Dla dzieci mających problemy w spełnieniu wymagań zawartych w  podstawie programowej, czyli nieradzących sobie z przyswajaniem wiedzy, dyrektor może zorganizować zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze. Należy też pamiętać, że gimnastyka korekcyjna to nie są zajęcia specjalistyczne. Jest ona organizowana z godzin do dyspozycji dyrektora przewidzianych w ramowym planie nauczania dla uczniów realizujących tzw. starą podstawę programową. W klasach, w których obowiązuje już nowa podstawa, nie ma takiej możliwości. Z kolei zajęcia rewalidacyjne są to zajęcia specjalistyczne, ale organizowane dla uczniów niepełnosprawnych mających orzeczenie poradni pedagogiczno-psychologicznej na podstawie rozporządzenia w sprawie ramowych planów nauczania oraz § 4 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej oraz niedostosowanej społecznie.

Wymienione w rozporządzeniu formy pomocy psychologiczno-pedagogicznej nie wyczerpują katalogu pomocy, jaką dziecko ma otrzymać. Szkoła jest zobligowana do  udzielania wsparcia uczniowi nie tylko w ramach dodatkowych zajęć, ale również w trakcie obowiązkowych – poprzez dostosowanie sposobów pracy do jego potrzeb. Np. dziecko z ADHD nie powinno siedzieć przy oknie.

Jak długo

Formy pomocy, jakie powinny być udzielone danemu uczniowi, wskazują zespoły powołane przez dyrektora szkoły. Przepisy dokładnie precyzują, dla kogo i na jakiej podstawie mogą być przygotowane zajęcia dodatkowe, kto może je prowadzić, jak liczne grupy można tworzyć oraz jak długo powinny trwać. Przede wszystkim rozporządzenie nie określa minimalnej liczby uczniów, którzy mogą brać udział w zajęciach. Może w nich uczestniczyć tylko jeden uczeń, o ile będzie to uzasadnione, a organ prowadzący wyrazi zgodę. Zajęcia dydaktyczne trwają 45 minut, a specjalistyczne 60 minut. Z tym że w uzasadnionych przypadkach te drugie mogą trwać krócej, np. tygodniowo zamiast jednych godzinnych ćwiczeń z logopedą uczeń może mieć dwa półgodzinne spotkania.

Wszystkie formy pomocy mogą prowadzić nauczyciele i specjaliści posiadający kwalifikacje odpowiednie dla danego rodzaju zajęć.

Wszyscy z potrzebami

Rodzaj i czas trwania poszczególnych dodatkowych zajęć dyrektor publicznej szkoły musi uwzględnić w projekcie arkusza organizacyjnego, który przedstawia organowi prowadzącemu do końca kwietnia. Po zatwierdzeniu arkusza dyrektor informuje rodziców o rodzaju pomocy udzielanej ich dziecku.

Należy również pamiętać, że pojawienie się dziecka potrzebującego w trakcie roku szkolnego nie zwalnia dyrektora z obowiązku organizowania dla niego pomocy. Powinni zostać nią objęci wszyscy uczniowie ze specjalnymi potrzebami trafiający do klas pierwszych oraz dzieci, u których diagnoza (opinia, orzeczenie) bądź rozpoznanie zostało dokonane po rozpoczęciu roku szkolnego, mimo że arkusz organizacji został już zatwierdzony. Dlatego opracowując arkusz organizacji szkoły, dyrektor powinien oszacować, ile dodatkowo godzin może być koniecznych do skutecznego udzielania pomocy każdemu potrzebującemu uczniowi. Jeśli szacunki okażą się nieprecyzyjne, bo potrzeby przekroczą oczekiwania – dyrektor może składać do organu prowadzącego aneks do arkusza organizacyjnego, w którym uwzględni potrzeby nowych lub nowo zdiagnozowanych uczniów.

Zadania dyrektora szkoły

Zgodnie z nowymi przepisami regulującymi zasady udzielania pomocy pedagogiczno-psychologicznej uczniom dyrektor szkoły:

> powołuje zespół zajmujący się planowaniem, koordynowaniem i oceną pomocy dla ucznia (w przypadku szkół podstawowych i ponadgimnazjalnych do 31 marca 2012 r.),

> wyznacza osobę koordynującą pracę zespołu,

> zawiadamia rodziców o terminie spotkań zespołu,

> wnioskuje o udział przedstawiciela ppp w spotkaniu zespołu,