Zwolnienie PIT przy sprzedaży nieruchomości: czy zakup kilku lokali to zaspokajanie własnych potrzeb mieszkaniowych

W środę Naczelny Sąd Administracyjny wydał ważny wyrok dotyczący zwolnienia z podatku przy sprzedaży nieruchomości.

Czytaj także: PIT a sprzedaż mieszkania: zaczekaj pięć lat albo zainwestuj pieniądze

Chodzi o przypadki, gdy sprzedaż nieruchomości prywatnych podlega PIT. Podatek wchodzi w grę, kiedy podatnik musi spieniężyć dom czy mieszkanie przed upływem pięciu lat od końca roku ich nabycia (wybudowania). Jest też furtka, by uratować się przed podatkiem. Ustawodawca przewidział zwolnienie (ulgę) dla tych, którzy pieniądze z opodatkowanej sprzedaży nieruchomości we wskazanym czasie przeznaczą na własne cele mieszkaniowe, m.in. na zakup innego mieszkania, jego remont czy spłatę hipoteki.

Z takiej preferencji chciała skorzystać podatniczka, której spór z fiskusem trafił na wokandę NSA. A chodziło o sporą sumę uzyskaną z szybkiej sprzedaży udziału w odziedziczonej działce. Fiskus przyjrzał się PIT-39 złożonemu przez kobietę i wszczął postępowanie podatkowe, które zakończyło się wymiarem podatku. Nie kwestionował co prawda, że przychód ze sprzedaży gruntu nabytego w spadku podatniczka wydatkowała m.in. na zakup i remont trzech lokali mieszkalnych, które następnie wynajęła. Ale w jego ocenie przy takim rozdysponowaniu pieniędzy nie miała prawa do zwolnienia z art. 21 ust. 1 pkt 131 ustawy o PIT. Zamiarem kobiety w  momencie zakupu lokali był bowiem cel zarobkowy, a nie realizacja własnych potrzeb mieszkaniowych.

Podatniczka nie zgodziła się z takim rozstrzygnięciem. W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi przekonywała, że zachowała prawo do zwolnienia podatkowego, bo celem zakupu trzech lokali było zamieszkiwanie w nich. I to nawet jeśli cel ten został odsunięty w czasie.

Czytaj także: PIT po sprzedaży mieszkania lub domu: kiedy szansa na ulgę podatkową

Łódzki WSA oddalił jej skargę. W jego ocenie warunkiem spornego zwolnienia jest wykazanie przez podatnika, że realizowane były jego własne cele mieszkaniowe. Wydatkowanie przychodu na własne cele mieszkaniowe oznacza, że celem podatnika jest zapewnienie sobie tzw. dachu nad głową, dążenie, by w nowym lokum mieszkać.

WSA nie miał wątpliwości, że oceny, czy działania skarżącej były podejmowane w celu zaspokojenia „własnych celów mieszkaniowych", nie można opierać tylko na deklarowanych przez nią motywach działania, lecz na obiektywnych faktach.

Sąd uznał, że osoba, która tak jak skarżąca mieszka w domu po rodzicach i nabywa trzy mieszkania w stanie deweloperskim, następnie je remontuje po to, żeby je wynająć – nie zaspokaja własnych potrzeb mieszkaniowych.

Nieoczekiwany zwrot w sprawie nastąpił przed NSA. Podatniczka i jej pełnomocnik nie upierali się już, że preferencja odnosi się do wszystkich mieszkań. W tej sytuacji NSA, korzystając z liberalniejszych obecnie przepisów procedury sądowoadministracyjnej, uwzględnił skargę kasacyjną. W sytuacji gdy spór zawęził się do jednego mieszkania, NSA uznał, że prawo do zwolnienia przysługuje. Istotna okazała się też relacja wcześniejszych orzeczeń w sprawie interpretacyjnej i wymiarowej.

Niestety, co do samego rozumienia zaspokajania własnych celów mieszkaniowych wykładnia NSA okazała się niekorzystna dla podatników. Jak tłumaczył sędzia NSA Bogusław Dauter, trudno byłoby uznać, że sporne zwolnienie przysługuje aż dla trzech mieszkań.