Składki lekarskie to nie podatki. Nie mogą się przedawnić

Lekarz, który należy do izby lekarskiej, musi liczyć się z koniecznością opłacania na jej rzecz składek członkowskich. Zdarza się jednak, że medyk nie płaci. Ważny wyrok w sprawie tego, jak długo można go za to ścigać, wydał Naczelny Sąd Administracyjny.

Medyk w opałach

W sprawie chodziło o prawie 2 tys. zł zaległych składek członkowskich z lat 2009 –2013 na rzecz jednej z okręgowych izb lekarskich. A schody zaczęły się, gdy izba w lipcu 2019 r. wystąpiła do fiskusa o przymusowe wyegzekwowanie należności. Dłużniczka zasłoniła się bowiem ich... przedawnieniem.

W tej sytuacji urzędnicy skarbówki zwrócili się do wierzyciela o zajęcie stanowiska co do tego zarzutu. Okręgowa rada lekarska uchwałą uznała zarzut lekarki za nieuzasadniony. Innego zdania było jednak prezydium Naczelnej Rady Lekarskiej (NRL), które uchyliło uchwałę wierzyciela i orzekło o uznaniu zarzutu przedawnienia.

W tej sytuacji fiskus zasłonił się związaniem stanowiskiem NRL i umorzył postępowanie egzekucyjne.

Okręgowa rada lekarska jednak nie zamierzała zrezygnować ze swoich pieniędzy. Zaskarżyła umorzenie, ale w pierwszej instancji nic nie wskórała.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach stwierdził, że związanie organu egzekucyjnego stanowiskiem wierzyciela w kwestii zasadności zarzutów zgłoszonych w postępowaniu przesądza, że nie bada się ponownie zasadności obowiązku objętego tytułem wykonawczym.

A co do meritum, biorąc pod uwagę pięcioletni termin przedawnienia z art. 70 § 1 ordynacji podatkowej, WSA doszedł do wniosku, że sporne zobowiązanie dotyczące składek członkowskich uległo przedawnieniu. Jak tłumaczył, terminy przedawnienia odnoszą się nie tylko do należności podatkowych. Tymczasem w ocenie sądu administracyjnoprawny charakter obowiązku składki członkowskiej, jak i brak uregulowania w ustawie o izbach lekarskich odnoszącego się do ich przedawnienia w przypadku nieuregulowania przez lekarza powoduje możliwość zastosowania przepisu art. 70 § 1 ordynacji podatkowej.

Czytaj więcej:

Administracja

Po terminie urzędnicy nie muszą działać jak automat

Pro

Skarżąca nie dała za wygraną. W skardze kasacyjnej do NSA zarzuciła niewłaściwe zastosowanie przepisu procedury podatkowej i przyjęcie pięcioletniego terminu przedawnienia należności z tytułu składek członkowskich opłacanych przez lekarzy, podczas gdy w jej ocenie przepisy te nie mają zastosowania do tego rodzaju należności. W konsekwencji umorzenie postępowania egzekucyjnego przez fiskusa było niesłuszne, tak samo jak oddalenie jej skargi przez WSA.

Upór wierzyciela się opłacił, bo z jego argumentacją ostatecznie zgodził się NSA. Nie przekonało go bowiem to, że do należności z tytułu składek członkowskich w izbach lekarskich ma zastosowanie art. 70 ordynacji podatkowej.

NSA przypomniał, do jakich należności zgodnie z art. 2 § 1 ordynacji podatkowej stosuje się jej przepisy. Przy czym, jak podkreślił, w art. 2 § 4 ordynacji podatkowej ustawodawca wyraźnie zastrzegł, że przepisów tej ustawy nie stosuje się do świadczeń pieniężnych wynikających ze stosunków cywilnoprawnych.

Tymczasem zdaniem NSA z ustawy o izbach lekarskich wynika, że członkowie izb lekarskich stanowią samorząd zawodowy lekarzy i dentystów. Ponadto zgodnie z jej przepisami składki członkowskie składają się na majątek izby lekarskiej (art. 114 ust. 2 pkt 1). A nieopłacone w terminie składki członkowskie i koszty postępowania w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej lekarzy podlegają ściągnięciu w trybie postępowania egzekucyjnego w administracji (art. 116).

NSA doszedł do wniosku, że składka z tytułu członkostwa w izbie lekarskiej nie jest ani podatkiem, ani opłatą czy też niepodatkową należnością budżetu państwa oraz budżetów jednostek samorządu terytorialnego, do których ustalania lub określania uprawnione są organy podatkowe. Nie jest też opłatą skarbową ani żadną z opłat, o których mowa w przepisach o podatkach i opłatach lokalnych.

Składka ta nie spełnia też definicji „niepodatkowej należności budżetowej o charakterze publicznoprawnym”. Sąd nie dopatrzył się także żadnego innego przepisu, włączając art. 70 ordynacji podatkowej, żeby do składek lekarskich stosować przedawnienie podatkowe.

Zdaniem NSA możliwość jego zastosowania do należności z tytułu składek członkowskich w izbie lekarskiej nie wynika również z faktu poddania ich egzekucji administracyjnej. Przekazanie na mocy przepisu szczególnego określonych należności pieniężnych do egzekucji administracyjnej nie przesądza o ich publicznoprawnym charakterze.

Cywilny charakter

Jak zauważył sąd, sporna składka, podobnie jak składki z tytułu członkostwa w samorządach zawodowych adwokatów i radców prawnych, nie ma charakteru publicznoprawnego. Jej opłacanie przez członka izby lekarskiej nie jest obowiązkiem wobec państwa, lecz wobec samorządu zawodowego. Stąd jest to stosunek cywilnoprawny. I dlatego podstaw prawnych przedawnienia należności z tytułu składki członkowskiej w izbie lekarskiej należałoby szukać w systemie prawa cywilnego, a nie publicznego. Prawo administracyjne, w tym podatkowe, nie reguluje kwestii ich przedawnienia. Wyrok jest prawomocny.

Sygnatura akt: III FSK 4781/21

Zdrowie Lekarze Sądy i Trybunały Sądy Administracyjne NSA