Reguły znoszenia współwłasności gospodarstwa rolnego

Jednym z najważniejszych uprawnień współwłaściciela jest żądanie zniesienia współwłasności

Publikacja: 16.05.2009 07:35

Reguły znoszenia współwłasności gospodarstwa rolnego

Foto: Fotorzepa, Dominik Pisarek Dominik Pisarek

Dotyczy to także gospodarstw rolnych. Jednakże zniesieniem ich współwłasności rządzą odrębne reguły.

Tak się dzieje mimo znacznej liberalizacji obrotu gruntami rolnymi i zniesienia od 2001 r. odrębnych reguł dziedziczenia gospodarstw rolnych wskutek uznania ich przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodne z konstytucją.

Konieczność zniesienia współwłasności gospodarstwa rolnego powstaje najczęściej w sytuacji, gdy wchodzi ono w skład spadku, który przypadł kilku spadkobiercom, a także w związku z podziałem majątku wspólnego małżonków po rozwodzie czy separacji. Także zniesienie współwłasności gospodarstwa rolnego można przeprowadzić nie tylko w sądzie, ale także – gdy współwłaściciele są zgodni – u notariusza.

Gospodarstwem rolnym są według [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=B104924145ACCAA1F1674635E20B1CC7?id=70928]kodeksu cywilnego[/link] grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami lub ich częściami, urządzeniami i inwentarzem, jeśli stanowią lub mogą stanowić zorganizowaną całość gospodarczą. Istotny więc jest nie sam obszar gospodarstwa, jak np. w przepisach o podatku rolnym, lecz to, że może ono stanowić pewną całość gospodarczą.

Oczywiście, również w odniesieniu do gospodarstwa rolnego podstawowym sposobem jest podział fizyczny. Jeśli jednak taki podział byłby sprzeczny z zasadami prawidłowej gospodarki rolnej, kodeks cywilny zobowiązuje sąd do przyznania gospodarstwa temu współwłaścicielowi, na którego wyrażą zgodę wszyscy pozostali. W razie braku takiej zgody ma się ono dostać temu z nich, który je prowadzi lub stale w nim pracuje, chyba że interes społeczno-gospodarczy przemawia za wyborem innego właściciela. Ocena, czy w konkretnym wypadku tak właśnie jest, będzie należała do sądu.

Jeśli warunek prowadzenia lub pracy w gospodarstwie spełnia kilku współwłaścicieli, sąd ma obowiązek przyznać je temu, który daje najlepszą gwarancję należytego prowadzenia.

Dopiero gdy na taki wniosek zgadzają się wszyscy spadkobiercy albo jeśli żaden nie zgadza się na przyznanie mu gospodarstwa, sąd musi nakazać sprzedanie go.

Te zasady obowiązują również wówczas, gdy gospodarstwo może być podzielone, ale wydzielonych części jest mniej niż właścicieli.

Jeśli gospodarstwo zostało przyznane jednemu lub części współwłaścicieli, pozostałym należą się spłaty. Ich wysokość, sposób uiszczenia itp. powinni ustalić przede wszystkim w zgodnym porozumieniu sami współwłaściciele. Jeśli jednak nie dojdą do zgody, zrobi to sąd.

Co ważne, sąd może obniżyć spłaty, niezależnie od odroczenia ich spłaty czy rozłożenia na raty. Przy owej obniżce sąd musi brać pod uwagę typ i wielkość samego gospodarstwa, a także sytuację majątkową i osobistą zarówno tego, kto dostaje gospodarstwo, jak i tego, któremu należą się spłaty. Jeśli jednak właściciel sprzeda gospodarstwo w ciągu pięciu lat, jest obowiązany wyrównać pozostałym tak obniżone spłaty.

Zaznaczyć trzeba, że nie ma mowy o obniżeniu spłat, jeśli zniesienie współwłasności dotyczy gospodarstwa rolnego, które wchodziło do majątku wspólnego małżonków.

Współwłaściciele, którzy nie otrzymali gospodarstwa, a mieszkają w nim, zachowują do tego prawo jeszcze przez pięć lat. Jeśli są małoletni – przez pięć lat od uzyskania pełnoletności, a gdy są trwale niezdolni do pracy – bezterminowo.

Sądy i trybunały
Adam Bodnar ogłosił, co dalej z neosędziami. Reforma już w październiku?
Prawo dla Ciebie
Oświadczenia pacjentów to nie wiedza medyczna. Sąd o leczeniu boreliozy
Prawo drogowe
Trybunał zdecydował w sprawie dożywotniego zakazu prowadzenia aut
Zawody prawnicze
Ranking firm doradztwa podatkowego: Wróciły dobre czasy. Oto najsilniejsi
Prawo rodzinne
Zmuszony do ojcostwa chce pozwać klinikę in vitro. Pierwsza sprawa w Polsce