Efekt jojo wpisany w naturę człowieka

Zła wiadomość dla osób walczących z nadwagą. Naukowcy odkryli, że nawet po intensywnej diecie nie spada liczba komórek tłuszczowych w ludzkim organizmie. Chwilowo odchudzone, tylko czekają na to, by wrócić do dawnej objętości.

Publikacja: 05.05.2008 20:06

Odmawianie sobie słodyczy może nie przynieść oczekiwanego efektu

Odmawianie sobie słodyczy może nie przynieść oczekiwanego efektu

Foto: Fotorzepa, Rob Robert Gardziński

Wielu z nas dobrze zna ten scenariusz: kilka tygodni restrykcyjnej diety zakończonej umiarkowanym sukcesem, a następnie stopniowy powrót do dawnej wagi. Za efekt jojo winiliśmy do tej pory siebie samych. Błąd.

Okazuje się, że odpowiada za to sposób, w jaki komórki tłuszczowe zostały zaprogramowane w dzieciństwie. Choćbyśmy się nie wiem jak starali i tak nie zdołamy zmniejszyć ich liczby. To mało optymistyczne odkrycie ogłosili badacze z Karolinska Institutet na łamach tygodnika "Nature".

Naukowcy od dawna zastanawiali się, jakie mechanizmy sterują ilością tłuszczu w organizmie. Na warsztat wzięli adipocyty, czyli komórki tłuszczowe syntetyzujące i magazynujące tłuszcze proste. Ich liczba jest wyższa u ludzi z nadwagą niż u osób szczupłych. Stąd płynie przypuszczenie, że proces tycia wiąże się z przyrostem liczby tych komórek.

Aby to zweryfikować, zespół szwedzkich badaczy postanowił zmierzyć liczbę komórek tłuszczowych u kilkuset osób oraz sprawdzić, czy zwiększa się ona wraz z przyrostem wagi ciała i wiekiem. Długo głowiono się, jak tego dokonać, aż z pomocą przyszła dr Kirsty L. Spalding, neurobiolog z Karolinska Institutet, która postanowiła wykorzystać ślady pozostawione w ludzkich organizmach przez testy jądrowe przeprowadzone w latach 1955 – 1963.

Wzrost towarzyszącego im promieniowania jonizującego wywołał gwałtowny skok stężenia izotopu węgla C14 w atmosferze, a więc i we wszystkich organizmach żywych. Taki znacznik nosi również każda ludzka komórka, co ułatwia określenie jej wieku.

Dzięki datowaniu tą metodą okazało się, że u dorosłych liczba komórek tłuszczowych pozostaje niezmienna. Jeśli więc w dzieciństwie za bardzo przytyliśmy, skutki tego będziemy odczuwać przez całe życie. Nasze komórki tłuszczowe będą po prostu puchły lub zapadały się w zależności od wahań wagi.

– To wyjaśnia, dlaczego tak trudno jest schudnąć i utrzymać ten stan – wyjaśnia dr Spalding. – Nasze komórki tłuszczowe nie znikają, ale trwają przyczajone, stale domagając się pożywienia.

Do tych mało budujących wniosków naukowcy dorzucili jeszcze jeden: u osób, które przeszły liposukcję (odsysanie tłuszczu), liczba tych komórek wraca do punktu wyjścia już po upływie dwóch lat. I to nawet wtedy, gdy ludzie ci pozostają szczupli.

Rzecz w tym, że przypisana każdemu liczba komórek tłuszczowych musi się zgadzać, a w miejsce martwych powstają nowe.

IMM, Raport NOM, marzec 2025

"Rzeczpospolita" najbardziej opiniotwórczym medium w Polsce

Czytaj u źródła

– Co steruje tym procesem? W jaki sposób możemy na to wpłynąć? To pytania, na które nie znamy jeszcze odpowiedzi – mówi dr Spalding.

Nauka
Sprawdzian z góralskiego. Czy da się jeszcze ocalić mowę Podhala?
Nauka
Szympansom bliżej do zachowań ludzi, niż nam się wydawało. Nowe wyniki badań
Materiał Partnera
Jak postrzegamy UE? Co myślimy w zależności od mediów, z których korzystamy?
Nauka
Tajny rosyjski satelita „nie jest już operacyjny”. Wywoływał spore obawy
Materiał Promocyjny
Tech trendy to zmiana rynku pracy
Nauka
Dlaczego superwulkan Yellowstone nie wybucha? Naukowcy odkryli cenną wskazówkę
Materiał Partnera
Polska ma ogromny potencjał jeśli chodzi o samochody elektryczne