Rzecznik generalny Eleanor Sharpston wydał 24 listopada 2016 r. opinię w sprawie C-367/15 pytania prejudycjalnego Sądu Najwyższego do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Pytanie dotyczyło zasad ustalania odszkodowania na gruncie art. 79 ust. 1 ustawy z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (ustawa o prawie autorskim).
Kwestia ta jest istotna z punktu widzenia uprawnionych do żądania zapłaty za naruszenie autorskich praw majątkowych. Jeśli TS UE rozstrzygnie kwestie wskazane przez SN zgodnie ze stanowiskiem rzecznika, zmieni się sposób dochodzenia wynagrodzenia za naruszenie autorskich praw majątkowych.
W obecnym brzmieniu, art. 79 ust. 1 ustawy o prawie autorskim, pozwala żądać uprawnionemu od domniemanego naruszającego majątkowe prawa autorskie kwoty pieniężnej, która jest z góry określona (w praktyce przybiera formę żądania zapłaty należnej opłaty licencyjnej) i która nie wykazuje koniecznego związku przyczynowego z rzeczywistą stratą poniesioną przez uprawnionego. Zdaniem SN odszkodowanie to można uznać za odszkodowanie „o charakterze kary". Z tego względu SN skierował do TS UE pytanie.
Jakie pytanie
W pytaniu do TS UE, SN wniósł o zajęcie następującego stanowiska: „Czy art. 13 Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady z 29 kwietnia 2004 r. (DzU 2004, L 157, s. 45 – wyd. spec. w jęz. polskim, rozdz. 17, t. 2, s. 32; dalej: „Dyrektywa 2004/48/WE") w sprawie egzekwowania praw własności intelektualnej może być interpretowany w ten sposób, że uprawniony, którego autorskie prawa majątkowe zostały naruszone, może żądać naprawienia wyrządzonej mu szkody na zasadach ogólnych, albo bez konieczności wykazywania szkody i związku przyczynowego pomiędzy zdarzeniem naruszającym jego prawa a szkodą, domagać się zapłaty sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej dwukrotności, a w przypadku zawinionego naruszenia – trzykrotności stosownego wynagrodzenia – skoro art. 13 Dyrektywy 2004/48 przewiduje, że o odszkodowaniu decyduje sąd, który bierze pod uwagę okoliczności wymienione w art. 13 ust. 1 lit. a), a tylko alternatywnie w niektórych przypadkach może ustanowić odszkodowanie ryczałtowe, uwzględniając elementy wymienione w art. 13 ust. 1 lit. b) dyrektywy? Czy przyznanie, na żądanie strony, określonego z góry odszkodowania ryczałtowego, które stanowi dwukrotność lub trzykrotność stosownego wynagrodzenia, jest dopuszczalne na podstawie art. 13 Dyrektywy, zważywszy, że w motywie 26 jej preambuły przewiduje się, iż celem dyrektywy nie jest wprowadzenie odszkodowań o charakterze kary?".
Co powiedział Trybunał
Warto wspomnieć, że wyrokiem z 23 czerwca 2015 r. TK orzekł, że art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. b) ustawy o prawie autorskim jest niezgodny z konstytucją w zakresie, w jakim uprawniony, którego autorskie prawa majątkowe zostały naruszone, może żądać, w przypadku gdy naruszenie jest zawinione, zapłaty sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej trzykrotności stosownego wynagrodzenia. Trybunał uznał, że "niedopuszczalne jest, by uprawniony z tytułu autorskich praw majątkowych uzyskiwał możliwość dochodzenia takiego roszczenia odszkodowawczego, które całkowicie odrywałoby się od wielkości poniesionej przez niego szkody i stanowiło jej wielokrotność. Wprowadzanie do roszczenia odszkodowawczego elementów ryczałtowości nie może prowadzić do całkowitego zagubienia proporcji pomiędzy wielkością poniesionej szkody a tymże odszkodowaniem. Tymczasem rozwiązanie zawarte w zaskarżonym przepisie prowadzi do takiej sytuacji". Z tego względu przepis art. 79 ust. 1 ustawy o prawach autorskich został zmieniony w tym zakresie ze skutkiem od 1 lipca 2015 r. Artykuł 79 ust. 1 pkt 3 lit. b) ustawy o prawie autorskim przewiduje nadal jednak zapłatę kwoty odpowiadającej dwukrotności stosownego wynagrodzenia. Trybunał uznał, że trzykrotność wynagrodzenia odrywa się od wysokości poniesionej szkody, ale już możliwość dochodzenia dwukrotności wynagrodzenia takiego skutku nie wywołuje.
