Doganiamy Japonię, ale jak przedłużyć złoty wiek

Czy Polska będzie drugą Japonią? Pod względem wytwarzanego PKB na osobę, liczonego według parytetu siły nabywczej (PPS – wyrównuje różnice w poziomie cen między gospodarkami) – już może nią być. Prognozy Międzynarodowego Funduszu Walutowego zakładają, że w 2025 r. polski PKB na osobę, liczony w tzw. dolarach międzynarodowych, ma sięgnąć 47,1 tys. wobec 47,5 tys. w Japonii. Jeśli dobrze pójdzie, Azjatów w tej statystyce dojdziemy już w tym roku, jeśli nie, za rok.

Podobną drogę przechodzimy względem Unii Europejskiej. Z danych MFW wynika, że w 2004 r. byliśmy na poziomie 49 proc. średniej unijnej, w 2023 r. było to już 80 proc., a w 2024 r. 82 proc. Dość podobne dane publikuje Eurostat – z jego danych wynika, że w 2004 r. PKB na osobę według PPS było w Polsce na poziomie 52 proc. unijnej średniej, w 2023 r. było to 77 proc. Wstępne dane za 2024 r. powinniśmy poznać jeszcze w marcu, szacunki sugerują powrót w okolice 80 proc. średniej UE.

W tym miejscu kluczowe zastrzeżenie. O sile polskiej gospodarki na tle UE decydują przede wszystkim duże miasta. PKB na osobę według PPS w regionie warszawskim stołecznym był w 2023 r. na poziomie ponad 55 proc. wyższym od unijnej średniej. To dane porównywalne do tego, jak na tle całej UE wypada Szwajcaria. Jednocześnie na poziomie województw PKB na głowę (według PPS) było w Polsce od 17 proc. (woj. dolnośląskie) do 47 proc. (woj. lubelskie) poniżej średniej unijnej.

– Polska to historia wzrostu – mówi Milan Trajkovic, główny ekonomista agencji ratingowej Fitch ds. Polski. W styczniowym raporcie chwalił nas też MFW. „Polska gospodarka w zasadzie podwoiła swoją wielkość w ciągu ostatnich dwóch dekad. Szybkość konwergencji [wobec UE – red.] była jedną z najszybszych w historii gospodarki tej wielkości” – pisał MFW.

Czytaj więcej

Gospodarka

Adam Glapiński, prezes NBP: Nie ma podstaw do obniżania stóp procentowych

– Stabilizacja stóp procentowych jest obecnie absolutnie konieczna, aby obniżyć inflację do celu inflacyjnego NBP 2,5 proc. +/- 1 pkt proc. – powiedział prezes NBP Adam Glapiński podczas czwartkowej konferencji prasowej.

Ekonomiści ING BSK wyjaśniają szybkość polskiej konwergencji m.in. wzrostem wykorzystania zasobów pracy: wzrostu liczby osób aktywnych zawodowo, spadku stopy bezrobocia oraz utrzymania wysokiej liczby przepracowanych godzin na zatrudnionego. Była ona w 2024 r. o 20 proc. wyższa od średniej unijnej. Według danych z Badania Aktywności Ekonomicznej Ludności, od 2010 do 2024 r. przybyło nam około 2,5 mln osób pracujących. Liczba osób bezrobotnych spadła o ponad 1,1 mln, biernych zawodowo (tj. bezrobotnych, nieszukających pracy) o 1,8 mln.

Polska gospodarka wciąż w tyłach unijnych rankingów

Mimo niewątpliwego sukcesu ostatnich dekad, wciąż jesteśmy po tej uboższej stronie UE. Odczyt 77 proc. średniej unijnej (pod PKB na osobę według PPS) za 2023 r. według danych Eurostatu plasował nas na 21. miejscu w Unii.

Należy przy tym pamiętać, że PKB jest tylko jedną z wielu miar dobrobytu. W przypadku innej, tzw. rzeczywistej konsumpcji prywatnej (AIC), wypadamy trochę lepiej. AIC to, w największym skrócie, wartość wszystkich towarów i usług, z których korzystamy (nie tylko kupujemy, ale też dostajemy od państwa, np. edukacja albo ochrona zdrowia). Po uwzględnieniu parytetu siły nabywczej w 2023 r. byliśmy tu na poziomie 83 proc. średniej unijnej, co dawało nam 19. miejsce w UE.

Czytaj więcej

Handel

Wojna handlowa nabiera tempa. Trump grozi UE gigantycznymi cłami na wino

Prezydent USA Donald Trump zapowiedział 13 marca, że nałoży 200 proc. cła na wszystkie wina i inne produkty alkoholowe pochodzące z krajów UE, jeśli Bruksela nie zniesie cła na whisky – informuje Reuters.

Można też uznać, że ostatecznie to nie siła gospodarki daje narodom szczęście. Gdy Eurostat bada poczucie satysfakcji z życia Europejczyków, to Polacy są regularnie w takich rankingach wysoko. W 2023 r. wyprzedzało nas, i to nieznacznie, tylko pięć krajów (Finlandia, Belgia, Austria, Rumunia i Słowenia).

Co dalej z konwergencją

Pierwszy etap spadku populacji w wieku produkcyjnym przeszliśmy w miarę suchą stopą dzięki aktywizacji krajowych zasobów i napływowi cudzoziemców. Dane sugerują jednak, że „rezerwuar” potencjalnie wolnych rąk do pracy szybko topnieje. Do tego dochodzi hamulec dla napływu pracowników z zagranicy.

– W świetle rządowej strategii migracyjnej oraz podejścia głównych partii politycznych można zakładać, że Polska nie będzie krajem masowej emigracji zarobkowej – komentuje Jakub Borowski, główny ekonomista Credit Agricole BP. – Dlatego o konwergencji polskiej gospodarki musimy myśleć bardziej przez pryzmat tempa wzrostu produktywności – dodaje Borowski.

A zatem: inwestycje. Automatyzacja, robotyzacja, sztuczna inteligencja. We wszystkich tych obszarach odstajemy. Stopień wykorzystania technologii AI w firmach 10+ w Polsce jest niemal najniższy w UE (5,9 proc.). Odsetek robotów w przeliczeniu na liczbę pracowników przemysłu jest np. w Czechach i na Słowacji dwa–trzy razy wyższy niż w Polsce, w Niemczech pięć–sześć razy wyższy.

Czytaj więcej

Budżet i podatki

Wpływy z VAT rosną szybciej niż PKB. Ale co ze zmniejszaniem tzw. luki VAT?

Wiele wskazuje na to, że w minionym roku tzw. luka VAT, która uszczupla dochody budżetu, zaczęła się nieco zmniejszać. Ale raczej nie jest to efekt starań i wysiłków resortu finansów, lecz po prostu wynik ożywienia w gospodarce.

– Z tej renty zapóźnienia [względem UE – red.] będziemy korzystać, bo w obliczu niedoborów pracowników mobilizacja do wprowadzania rozwiązań podnoszących produktywność będzie silna – komentuje Borowski.

– Mój przekaz brzmi: skończmy świętowanie ostatnich 20 lat i spróbujmy zauważyć problemy na horyzoncie – zauważa Rafał Benecki, główny ekonomista ING BSK. – Mamy 10–15 lat na zmianę modelu wzrostu w Polsce, potem dostępność pracowników dramatycznie się pogorszy. Teraz jest naprawdę czas na organiczny polski wzrost, którego nie da się zrobić bez inwestycji własnych, krajowych – wskazuje.