Sektor finansowy ma szczególną rolę w zielonej transformacji

Zielona transformacja to epokowy proces – od jego powodzenia zależeć będzie jakość naszego życia i przyszłych pokoleń. Droga do osiągnięcia założonych, proekologicznych celów jest jeszcze daleka. Z szacunków Organizacji Narodów Zjednoczonych, opartych na 193 krajowych celach emisji do końca stulecia, wynika, że temperatura wzrośnie nawet o 2,5 stopnia Celsjusza powyżej średniej sprzed epoki przemysłowej. Tymczasem porozumienie paryskie zakładało docelowo ograniczenie wzrostu do 1,5 stopnia Celsjusza. Państwa muszą zatem zintensyfikować swoje działania w zakresie ESG. Szczególną rolę w zielonej transformacji gospodarek odgrywa sektor finansowy.

Aż 70 proc. respondentów badania przeprowadzonego przez firmę doradczą Kearney oczekuje od banków, by część swoich zysków inwestowały w działania społeczne, 60 proc., by zmniejszały swój ślad węglowy, a 62 proc., by nie wspierały firm szkodzących środowisku czy handlujących bronią. Jako potencjał postrzega się natomiast rozwijanie produktów bankowych, które umożliwią konsumentom życie w sposób bardziej zrównoważony.

– Bynajmniej nie chodzi tu jedynie o karty płatnicze z ekoplastiku. Największa część respondentów wskazała, że w ciągu najbliższego roku planuje poprawić swoją domową wydajność energetyczną, np. inwestując w izolację domów. Połowa badanych w perspektywie najbliższych pięciu lat planuje zakup samochodu elektrycznego lub paneli fotowoltaicznych – wymienia Krzysztof Żmijewski, menedżer z warszawskiego biura Kearney. Podkreśla, że aż 64 proc. respondentów przewiduje, że inwestycje te sfinansuje środkami bankowymi, co stwarza olbrzymie możliwości dla banków, które będą najbardziej aktywne w obszarze ESG.

Inwestycje i edukacja

Aby uniknąć katastrofy związanej z globalnym ociepleniem, konieczne są działania umożliwiające radykalne zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych, wzrost efektywności energetycznej oraz ochronę środowiska naturalnego. To z kolei wymaga gigantycznych inwestycji. Według przygotowanej na zamówienie Banku Ochrony Środowiska analizy ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu, do przeprowadzenia zielonej transformacji tylko w Polsce konieczne będą inwestycje przekraczające 300 mld euro do 2030 r. Pomimo planowanej znaczącej podaży środków publicznych ponad połowa zapotrzebowania na zielone finansowanie będzie musiała zostać zaspokojona przez sektor finansowy i inwestorów prywatnych.

Zadaniem banków nie będzie jedynie zorganizowanie i dostarczanie finansowania, lecz również animacja rynku oraz tworzenie mechanizmów budujących popyt na zielone produkty finansowe. Z jednej strony poprzez różne mechanizmy zachęt, takie jak korzystniejsze warunki finansowania, banki będą nakłaniać klientów do realizacji inwestycji zgodnych z celami klimatycznymi i założeniami Europejskiego Zielonego Ładu. Z drugiej zaś będą ograniczać finansowanie projektów, które stoją wobec niego w kontrze.

Rolą sektora finansowego jest również edukacja. Nowoczesny, zielony bank powinien pełnić rolę kompleksowego doradcy, który będzie towarzyszyć klientowi na każdym etapie realizacji inwestycji – od wyboru konkretnych rozwiązań, doboru podwykonawców i optymalnych produktów, po ewaluację efektów po zakończeniu projektu – podkreśla BOŚ. Zaznacza, że w jego ofercie takie usługi są obecne już od lat, a klienci mogą liczyć na wsparcie i wiedzę zespołu doświadczonych ekologów. Bank oferuje m.in. dedykowane kredyty na przedsięwzięcia proekologiczne, organizuje emisje zielonych obligacji oraz pośredniczy w przyznawaniu dopłat (krajowych i unijnych) do proekologicznych przedsięwzięć, które dodatkowo można łączyć z produktami bankowymi. Na koniec 2022 r. kredyty proekologiczne stanowiły w BOŚ 40,8 proc. salda kredytów ogółem, udział ten systematycznie rośnie. Departament polityki ekologicznej, ESG i taksonomii BOŚ wskazuje również na zaangażowanie w projekty mające na celu poprawę efektywności energetycznej budynków mieszkalnych, użyteczności publicznej, rozwój OZE, modernizację oświetlenia ulicznego, budowę i modernizację sieci ciepłowniczych czy budowę stacji ładowania pojazdów elektrycznych.

ESG ważne dla Polaków

Wsparcie w zakresie zielonych inwestycji płynie też od Europejskiego Banku Inwestycyjnego. Łączne finansowanie od tej grupy (Europejskiego Banku Inwestycyjnego oraz Europejskiego Funduszu Inwestycyjnego) w Polsce w 2022 r. wyniosło 5,45 mld euro, a udział zielonych projektów wzrósł z 42 proc. w 2021 r. do 49 proc. w 2022 r.

Sektor finansowy w Polsce staje się coraz bardziej zielony również ze względu na preferencje klientów. Dostrzegają oni, że wybór wielu bankowych produktów przyjaznych ESG nie tylko nie zwiększa ceny usługi, ale nawet pozwala oszczędzić pieniądze. Rezygnacja z papierowej korespondencji likwiduje opłatę za rachunek, karta płatnicza z ekotworzywa jest bezpłatnie dołączana do konta, a wybór ekohipoteki na budynek o niższym zapotrzebowaniu energetycznym obniża oprocentowanie kredytu. Z raportu Kearneya wynika, że aż 30 proc. klientów banków jest gotowa zapłacić od 5 do 10 proc. więcej za produkt uwzględniający czynniki ESG niż za ten, który nie bierze ich pod uwagę. Warto odnotować, że we wszystkich analizowanych kategoriach największe oczekiwania wykazywali właśnie Polacy (badanie objęło 89 europejskich banków detalicznych, w tym 7 działających w Polsce). Dlaczego tak się dzieje?

– Do polskich konsumentów docierają globalne trendy dotyczące ograniczania emisji CO2, wizji „świata bez plastiku” czy gospodarki obiegu zamkniętego. Jednocześnie lokalna specyfika naszej gospodarki i silna nośność kwestii takich jak smog, wycinka lasów i zielona energia powodują frustracje społeczne i wzmacniają poczucie potrzeby zmian – ocenia Żmijewski.

Ważny rynek kapitałowy

Zrównoważone finanse to temat, który coraz częściej pojawia się również w kontekście rynku kapitałowego. Wartość zarządzanych aktywów z kategorii ESG na świecie systematycznie rośnie. W 2025 r. może osiągnąć 50 bilionów dolarów – prognozuje Bloomberg Market Intelligence.

W Polsce sektor zielonych funduszy dopiero się rozpędza, ale są podmioty, które już teraz mocno stawiają na ESG, jak np. grupa NN czy BNP Paribas. – Oferta funduszy uwzględniających aspekty środowiskowe, społeczne i dotyczące jakości zarządzania rośnie i staje się coraz bardziej różnorodna – mówi Rafał Lerski, członek zarządu BNP Paribas TFI.

Badania i analizy pokazują, że generalnie zielone inwestycje w długim terminie wypadają całkiem dobrze na tle pozostałych. Inwestorzy nie muszą zatem poświęcać części swojego zysku na rzecz ESG. – Wręcz przeciwnie. Jesteśmy przekonani, że inwestowanie odpowiedzialne w długim terminie sprzyja osiąganiu atrakcyjnych stóp zwrotu skorygowanych o ryzyko, bo firmy stosujące zrównoważone praktyki biznesowe i wysokie standardy mają większą szansę osiągnąć sukces w przyszłości – podkreśla Joanna Ałasa, zastępca dyrektora działu analiz NN Investment Partners TFI.

Coraz więcej o ESG mówi się również w kontekście polskiej giełdy. Zwracała na to uwagę niedawno Katarzyna Szwarc, pełnomocnik ministra finansów ds. Strategii Rozwoju Rynku Kapitałowego. Podkreślała, że długofalowy trend związany z zielonymi finansami i finansowaniem transformacji klimatycznej jest nie tylko ogromnym wyzwaniem dla inwestorów prywatnych, ale też wielką szansą dla rozwoju polskiego rynku kapitałowego. Wiąże się bowiem z rozwojem nowych produktów, nowych instrumentów finansowych i obszarów biznesowych.

Rosnąca presja interesariuszy na inwestycje w zrównoważoną działalność gospodarczą jest potęgowana przez skokowo rozszerzane obowiązki i przepisy, wprowadzane między innymi postanowieniami dyrektywy CSRD, rozporządzenia SFDR czy zmianami do zakresu informacji ujawnianych przez banki w raportowaniu adekwatności kapitałowej.

– Dostrzegalna jest również ewolucja zrównoważonych strategii inwestycyjnych, w których standardowo stosowane podejście oparte na negatywnej selekcji i wykluczaniu z portfela inwestycyjnego spółek z określonych sektorów czy branż jest uzupełniane o aktywne zaangażowanie we wdrażanie kwestii ESG oraz o integrację do tradycyjnej analizy finansowej czynników ESG i analizowanie ich potencjalnego wpływu na kondycję finansową spółek – podkreśla Andrzej Gałkowski, partner w KPMG w Polsce.

ESG jest traktowane coraz częściej jako element ewolucyjny, a nie rewolucyjny.

Waldemar Wojtkowiak, członek zarządu ds. finansowych w Allianz Trade, podkreśla, że ESG jest już na stałe obecne przy wyborze partnerów biznesowych zarówno od strony sprzedaży, jak i zakupu dóbr i usług. – ESG może stanowić ważny i trudny element w wyborze grupy docelowej dla naszego biznesu. Może ograniczać dostęp do dotychczas dobrych biznesowo sektorów, jednak może też generować nowe możliwości – podsumowuje Wojtkowiak.