Cannes: Fikcja Hollywood, prawda Europy

Nawet tutaj, w Cannes, rzadko pokazowi filmu towarzyszą aż takie emocje jak premierze „Pewnego razu... w Hollywood". Tym bardziej że Quentin Tarantino jest świetnym marketingowcem i potrafi podgrzewać atmosferę wokół swoich filmów.

Najnowsze dzieło Tarantino otaczała aura tajemnicy, a to, co wyciekało, było ekscytujące: Hollywood lat 60., Brad Pitt i Leonardo DiCaprio w rolach głównych, morderstwo dokonane przez bandę Mansona w domu Romana Polańskiego.

– Quentin Tarantino jest wielkim artystą i członkiem canneńskiej rodziny. Częścią historii festiwalu i historii kina. Tak jak kiedyś Orson Welles, jak Martin Scorsese – mówił na spotkaniu z dziennikarzami dyrektor Thierry Fremaux, podkreślając, jak dumny jest z obecności „Pewnego razu... w Hollywood" w konkursie.

List od reżysera

Żeby dostać się na pierwszy pokaz prasowy, trzeba było przyjść minimum godzinę wcześniej. A tymczasem przed pokazem Quentin Tarantino do dziennikarzy wystosował list: „Kocham kino. Wy kochacie kino. Chodzi w nim o radość odkrywania filmu, kiedy oglądamy go za pierwszym razem. (...) Dlatego proszę, abyście nie ujawniali treści filmu ani szczegółów fabuły i pozwolili szerokiej publiczności poczuć radość odkrywania. Dziękuję, Quentin".

Na razie więc tylko tyle: Tarantino zmieszał fikcję z prawdą. Bohaterowie filmu to gwiazdor telewizji i westernów Rick Dalton oraz jego dubler i przyjaciel Cliff Booth. Rzecz dzieje się pod koniec lat 60. XX wieku, a Dalton mieszka po sąsiedzku z Romanem Polańskim i Sharon Tate.

Jest tu opowieść o przyjaźni, o losie aktora, o hippisach, o zbrodni, a przede wszystkim ten film jest jak miłosny list do kina, zresztą pełen odniesień i cytatów oraz wiary, że w kinie nic nie jest niemożliwe. Wszystko to zostało przemieszane i na końcu oczywiście widza czeka zaskoczenie.

Kłopot w tym, że do niego trzeba dotrwać. Tymczasem z ekranu przez ponad pół filmu wieje nudą. Żaden z wątków nie niesie poważniejszej refleksji na temat czasów, które minęły. Nie ma tytułowego Hollywoodu, który oglądaliśmy choćby w genialnym „Graczu" Roberta Altmana. Nie ma głębszego spojrzenia na kulturę hippisowską czy bandę Mansona. Nie ma odniesienia do współczesnej kultury, pytania, co leży u jej podstaw.

Kilka błyskotliwych scen nie zniweluje uczucia, że tym razem reżyser nie bardzo wiedział, o czym chce opowiadać. I choć sam twierdzi, że jego nowemu filmowi najbliżej do „Pulp Fiction", w tym nowym dziele Tarantino brakuje tempa, oryginalności, wigoru, humoru i wdzięku tamtej produkcji. Superatrakcyjny Brad Pitt i nieco roztyty, ale świetny Leonardo DiCaprio plus Margot Robbie w roli Sharon Tate, sportretowanej tu, chyba krzywdząco, jako głupiutka gwiazdka, to za mało. Żal. Rozczarowanie.

Polański w tle

Polskiemu widzowi należy się jeszcze informacja, że jest w filmie Rafał Zawierucha jako Roman Polański. Pojawia się na ekranie kilka razy na chwilę, za kierownicą samochodu, na przyjęciu. I w całym filmie mówi cztery słowa, w ogródku, do... psa. Polański funkcjonuje tu głównie jako twórca „Dziecka Rosemary", u którego chciałby zagrać każdy aktor. Tarantino kilka razy robi też w filmie aluzje do jego późniejszej sprawy uwiedzenia nieletniej i mruga do #metoo.

W prasie pojawiły się już pierwsze recenzje filmu. Dobre, choć towarzyszy im na ogół „ale", że to jednak nie arcydzieło, raczej film nie do końca spełniony. I przy tym za długi. Choć krążą plotki, że reżyser będzie jeszcze nad ostateczną wersją pracował.

Terroryzm i wojna

Znacznie lepiej wypadają mistrzowie, którzy zdobywają się na ważną refleksję na temat kondycji świata. „Hidden Life" Terrence'a Malicka i „Młodego Ahmeda" Belgów, braci Dardenne, teoretycznie dzieli wszystko. Malick i bracia Dardenne mają inny typ wyobraźni oraz kompletnie różne style opowiadania.

A jednak coś ich filmy łączy. „Hidden Life" niesie refleksję o człowieku, który nie pozwala się uwieść ideologii, „Młody Ahmed" to opowieść o chłopcu, który został całkowicie zindoktrynowany.

Dardenne'owie czują puls współczesności. Już wcześniej opowiadali o emigrantach i ludziach wyrzuconych na margines. Teraz dotknęli najtrudniejszego problemu naszych czasów: terroryzmu. I to w swoim stylu.

Bohater ich filmu Ahmed jest Belgiem. Ma 13–14 lat i pod wpływem nauk imama postanawia w imię Allaha zabić swoją nauczycielkę. Po pierwszej nieudanej próbie trafia do poprawczaka, ale nie rezygnuje z tego zamiaru.

Dardenne'owie pokazują, jak trudno jest do zniewolonego umysłu dotrzeć komukolwiek: matce, rodzeństwu, wychowawcom, prawnikom. Jak groźny jest fanatyzm, oddzielający człowieka od świata, pozbawiający empatii i możliwości samodzielnego myślenia.

Terrence Malick znajduje się po przeciwnej stronie kina niż belgijscy bracia. Artysta o tajemniczych losach, który nigdy się nie pokazuje publicznie, w 1998 roku zrobił „Cienką czerwoną linię". W tym wstrząsającym filmie o wojnie i walkach na wyspie Guadalcanal na Pacyfiku pokazał koszmar i bezsens zabijania.

Teraz Terrence Malick wrócił do tematyki wojennej inaczej. Jego „Hidden Life" oparte jest na prawdziwej historii austriackiego farmera Franza Jagerstattera.